Folwarki - budynki i pokoje

[konraddworek]

Witam,

Czy byłby ktoś tak miły i pomógł mi w rozeznaniu się jakie były budynki gospodarcze w prawie każdym folwarku w drugiej połowie XIX wieku? I do czego tak mniej więcej służyły? Chociaż to pewnie już znajdę jakoś jak będę znać ich nazwy lub przeznaczenie.

Drugie pytanie nawiązuje do dworków/pałacyków w takich folwarkach. Jakie tam były pokoje? czy były one tylko przejściowe czy nie zawsze? Domyślam się, że na pewno była kuchnia, jadalnia, salon, sypialnie, sypialnia gościnna (choć to pewnie niekoniecznie), jakaś biblioteka. Proszę o pomoc.

Może być również link do jakiejś strony która takie rzeczy omawia, mnie się nie udało do końca tego niestety znaleźć.

[Tomasz N]

A w bibliotece byłeś ? Dwory mają całkiem bogatą literaturę. Powstawanie dworków, ich rozbudowa fajnie opisana (ze szkicem) jest we wspomnieniach Wańkowicza.

A co do folwarków to dużo zależy od tego jak silnie był uprzemysłowiony.

Edytowane 24 Sierpień 2016 przez Tomasz N

[secesjonista]

Nie istnieje jeden typ zabudowy, zależy to wszystko od kierunku gospodarczego danego folwarku. Inne budynki znajdziemy w gospodarstwie nastawionym na gospodarkę rolną a inne np. na hodowlę mięsną czy przemysł drzewny. Ze względu na lokalizację trochę inaczej będą wyglądać folwarki autonomiczne (położone w oddaleniu od spławnych rzek) a inaczej folwarki ekspansywne (nastawione na handel zbożem i korzystające z bezpośredniego sąsiedztwa spławnej, dużej rzeki). nie każdy folwark miał swój staw, zatem i nie każdy miał wędzarnię. W układzie przestrzennym można wskazać na pewien powtarzalnych schemat, choćby to, że stodoły najczęściej stały w pewnym oddaleniu (z oczywistych przyczyn pożarowych).

Małgorzata Dróżdż-Szczybura w artykule "Inwentarskie budynki folwarczne. Zapoznane piękno formy a współczesna idea architektoniczna" wskazuje:

"... na folwarku lub w zasadzie w jego bezpośrednim sąsiedztwie mógł, ale nie musiał znajdować się dwór w dzisiejszym znaczeniu lub pałac – „mieszkanie dla pana”, ale zawsze znajdował się szereg budynków gospodarczych.

Wyróżnia się cztery ich grupy:

− gumno - czyli tę część gospodarstwa (zabudowy), w której gromadzono zbiory i wszelkiego

typu zapasy – stodoły, spichlerze, lamusy, szopy, sołki;

− budynki do przechowywania narzędzi i dla inwentarza żywego – wozownie, obory, stajnie, chlewy, owczarnie, wołownie, kurniki, gąśnice, kaczniki, gołębniki i inne; przy tych obiektach często znajdowały się niewielkie pomieszczenia o funkcji mieszkalnej;

− budynki, w których dokonywano określonych zabiegów produkcyjnych, takich jak przemiał zboża (młyn), produkcja oleju czy piwa i wódek (browar);

− budynki, w których mieszkała czeladź dworska - obecne w większych folwarkach".

/tamże, s. 15; praca dostępna na stronie: www.wa.pb.edu.pl/

Maryla Witek i Waldemar Witek w swej pracy "Charakterystyka budownictwa folwarcznego w gminie Gryfice (architektura niedoceniana, czy niedostrzegana?)", wyróżniają: 1. budynki inwentarskie, 2. budynki magazynowo-składowe, 3. budynki zaplecza technicznego (w tym przemysłowe), 4. budynki mieszkalne. Dają też krótki opis składników poszczególnych grup budynków, jest więc tam zatem o: chlewach, cielętnikach, jałownikach, mleczarniach, paszarniach, stajniach, wozowniach, parnikach, kuźniach itp.

/praca dostępna na stronie: www.bdz.szczecin.pl/

W książce Bartłomieja Kwiatkowskiego "Folwarki Lubelszczyzny. Historia rozwoju i zabudowy" od strony 85 mamy podaną i omówioną typologię folwarków (o funkcji: rolniczej, przemysłu drzewnego, przemysłu mineralnego, przemysłu wiejskiego); od s. 116 podano "Zabudowania i obiekty towarzyszące folwarkowi".

/opracowanie dostępne na stronie: bc.pollub.pl/

[adamhistoryk]

Bartłomiej Kwiatkowski "Folwarki Lubelszczyzny Historia rozwoju i zabudowy" ( dostępna w Biblioteka Cyfrowa Politechniki Lubelskiej)

[secesjonista]

Hmm, a jaką ostatnią pozycję książkową podał secesjonista?