Ciekawostki z XIX-wiecznej literatury

[secesjonista]

Ian Gately (autor: "Rush Hour: How 500 Million Commuters Survive the Daily Journey to Work") przekonuje, że wzrost czytelnictwa, jak i powstanie niektórych imperiów księgarskich, wiązało się z rozwojem kolejnictwa pasażerskiego.

Na początku lat pięćdziesiątych XIX w., Louis Hachette zwrócił się do magnatów francuskich kolei z propozycją otwarcia na dworcach sieci księgarni. Książki miały mieć poręczny format a tematyka tak dobrana, by nie zawierały one treści wątpliwych moralnie czy wzbudzających polityczne pasje.

Po drugiej stronie kanału William Henry Smith wpadł na podobny pomysł. Poza oczywistą chęcią sprzedaży, Smith motywowany był pobudkami społecznymi. Jak działacz Stowarzyszenia Promocji Wiedzy Chrześcijańskiej miał również zamiar umoralniać czytających podróżników.                              

[kszyrztoff]

Czy w Polsce pod zaborami były podobne pomysły czy działania?

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Raczej: strategii marketingowej i wykorzystania... rozwoju kolejnictwa.

Ale oświetlenia pewnie także. Przynajmniej tak widzi to Bill Bryson, W domu. Krótka historia rzeczy codziennego użytku, Poznań 2013, s. 142.

[secesjonista]

Za jednego z pierwszych (jeśli nie pierwszego) polskich autorów powieści kryminalnych uważa się Władysława Grajnerta (z różnych powodów za reprezentatywną dla tego gatunku nie uznaje się "Sprawy kryminalnej" Józefa Kraszewskiego z 1872 r.). Grajnert nie może się pochwalić tak bogatą spuścizną literacką, jak autor "Historii kołka w płocie...", w 1896 r. wydano jego opracowanie "Biblioteczka podręczna. Opowiadania, wiersze, zdobycze naukowe, żarty" i właśnie powieść kryminalną "Zbrodniarz. Romans z życia warszawskiego" wydaną u Gabriela Centnerszwera.

Podstawą większości kryminałów jest trup, w tej historii są ich dwa: literacki i realny. Książka spotkała się z nieprzychylnymi recenzjami, a nawet - zjadliwymi. Władysław Buchner (podówczas naczelny "Muchy") swą recenzję zakończył wierszowanie:

"Panie Graj,

panie Nert

Jest to bredni sterta stert –

Panie Nert, panie Graj

Grafomanów minął maj!".

Wzburzony autor wdarł się do mieszkania redaktora, doszło do przepychanek a ostatecznie Buchner śmiertelnie postrzelił Grajnerta. Buchner na procesie tłumaczył się obroną własną. Ironią jest, że i na procesie pojawił się wierszyk, na tłumaczenia redaktora, ktoś za sali zakrzyknął:

"Panie Ner,

panie Buch!

Nie trza było strzelać w brzuch!”.

 

Trudno powiedzieć czy to zdarzenie miało wpływ na polskich pisarzy chcących uprawiać ten gatunek, faktem jest że w następnych latach posiłkowano się głównie tłumaczeniami powieści zagranicznych.