Dlaczego Żydzi porzucili rolnictwo?

[secesjonista]

Ogólnie pośród badaczy istnieje co do jednego zgoda, odchodzenie od rolnictwa zacząć się miało w V i VI stuleciu, w większych skupiskach wspólnot żydowskich Mezopotamii i Persji, a pełen swój wymiar osiągnęło to zjawisko w VIII i IX wieku.

Jak można objaśnić te zmiany?

[Furiusz]

Tam czy u nas? W książce którą kiedyś kupiłem i pożyczyłem, co niestety oznacza, że już do mnie nie wróci gdzieś między stronami 10-15 było kilka przykładów Żydów-rolników, głównie z Hiszpanii oraz ... Polski. W Hiszpanii mieli być zwłaszcza zaangażowani w produkcję wina, w pamięci utkwiła mi też data 711 jako przykład Żydów-rolników. Książka owa miała tytuł Medieval Jewish Civilization: An Encyclopedia autorstwa N. Roth niestety z przyczyn wyżej wymienionych swoich stwierdzeń nie jestem w stanie zweryfikować.

[secesjonista]

To nie chodzi, że nie zdarzało się im uprawiać ziemi, tylko chodzi o stosunek profesji, a tu zaszła przeogromna zmiana i Żydzi zaczęli odchodzić od rolnictwa. Furiuszu, ja znam na przykład osobę rabiego Samuela ibn Nagrela, który został sobie ni mniej ni więcej - jak wezyrem w Granadzie. Nie zmienia to faktu, że zasadniczo w kalifatach muzułmańskich (622-1258) służba cywilna była zamknięta dla niemuzułmanów.

Z winem rzecz była dla Żydów skomplikowana, talmudyczne nakazy zabraniały picia i dotykania wina wytworzonego przez gojów, a nawet wina dotkniętego przez taką osobę. Zwyczaj ten wziął się od pogańskich ofiar spełnianych winem, co nazywano - neszech. Stąd zakupy winnic, potem przepisy poczęto na różny sposób rozluźniać, nową wykładnią zajmował się między innymi uczony Raszi (1040-1105).

[euklides]

Zdaje się że Koneczny w swej Cywilizacji Żydowskiej pisał że z powodu nakazów religijnych (talmud) wolno im było uprawiać ten sam kawałek ziemi tylko przez 7 lat. Po tym czasie musieli ją opuścić. Nie wiem czy dobrze pamiętam. Teraz nie mam tej książki u siebie to nie mogę tego sprawdzić.

[secesjonista]

A zauważył euklides, że od wieków Żydzi utrzymywali się z rolnictwa i nie mieli żadnego problemu z takim zakazem? Poza tym nie chodziło o zakaz uprawy po siedmiu latach, tylko zakaz tyczący się roku szabatowego, zwany - szmita. Jak się zajrzy do Miszny to łatwo się przekonać, że znaczna część jej tekstów skierowana jest do ludności rolniczej, by jedynie wspomnieć, iż już pierwsza część to Zeraim, czyli: "nasiona". Poza całą masą arisim, chohrim, kablanim, nawet uczeni amoraici pomimo swej aktywności w akademiach w Mezopotamii - byli posiadaczami ziemskimi. Potwierdza taką tradycję Antioch III w liście do Zeuksisa, gdzie stwierdzał że mezopotamscy Żydzi od dawna byli rolnikami.

W ciągu sześciu wieków od Jezusa do Mahometa większość Żydów poświęcała się pracy na roli, czy to w charakterze pracowników najemnych czy to jako właściciele ziemscy. Nie mieli żadnego problemu z rozwiązywaniem problemu: "siedmiu lat".

[secesjonista]

Z szacunków zaprezentowanych przez Zvi Ecksteina i Maristellę Botticini w "The Chosen Few: How Education Shaped Jewish History, 70-1492".

Procentowy udział Żydów pracujących w rolnictwie i zawodach wymagających specjalnych kwalifikacji

(region / I wiek-400 / lata 400-650)

Ziemia Izraela

rolnictwo - 85-90 / 80-85

rzemiosło, handel, kredyty - 10-15 / 15-20

Mezopotamia i Persja

rolnictwo - 85-90 / 70-80

rzemiosło - 10-15 / 20-30

Afryka Północna

rolnictwo - 70-80 / b.d.

rzemiosło - 20-30 / b.d.

Syria i Liban

rolnictwo - 85-90 / b.d.

rzemiosło - 10-15 / b.d.

Azja Mniejsza i Bałkany

rolnictwo - 40-50 / 30-40

rzemiosło - 50-60 / 60-70

Europa Zachodnia

rolnictwo - 70-80 / b.d.

rzemiosło - 20-30 / b.d.

Europa Wschodnia

rolnictwo - 70-80 / b.d.

rzemiosło - 20-30 / b.d.

Procentowy udział Żydów...

(region / lata 400-650 / 650-1250)

Ziemia Izraela

rolnictwo - 80-85 / 20-30

rzemiosło, handel, kredyty - 15-20 / 70-80

Mezopotamia i Persja

rolnictwo - 70-80 / 10-20

rzemiosło - 20-30 / 80-90

Afryka Północna

rolnictwo - b.d. / 10-20

rzemiosło - b.d. / 80-90

Syria i Liban

rolnictwo - b.d. / 10-20

rzemiosło - b.d. / 80-90

Azja Mniejsza i Bałkany

rolnictwo - 30-40 / 10-20

rzemiosło - 60-70 / 80-90

Europa Zachodnia

rolnictwo - b.d. / 1-5

rzemiosło - b.d. / 95-99

Europa Wschodnia

rolnictwo - b.d. / 1-5

rzemiosło - b.d. / 95-99

[secesjonista]

I jeszcze takie spostrzeżenie o zmieniającej się sytuacji zawodowej dawnych Izraelitów.

W okresie Miszny i epoce talmudycznej większość rozpatrywanych wątpliwości dotyczyło kwestii związanych z pracą na roli. Natomiast poczyna się to zmieniać w późniejszym okresie czasu, co widać w responsach gaonów z akademii w Mezopotamii. Pytania dotyczące spraw rolniczych poczęły pojawiać się coraz rzadziej, spadając wreszcie do niewielkiego procenta ogółu rozpatrywanych spraw.

W roku 787 dwóch niezwykle wpływowych gaonów unieważniło obowiązujące dotąd prawo talmudyczne, stanowiące, iż należny posag i długi sierot można egzekwować jedynie z nieruchomości. Co świadczy o zachodzącej zmianie w posiadaniu ludności żydowskiej. Kilkadziesiąt lat później(początek IX stulecia) rabi Mojżesz (Mesharshaya) Gaon, stojący na czele akademii Sura, objaśniając tę zmianę tłumaczył, że jej motywem był stan, w którym "większość tutejszych Żydów nie posiada własności ziemskiej".

Szerzej:

M. Gil "Jews in Islamic Countries in the Middle Ages"

J. Mann "The Responsa of the Babylonian Geonim as a Source of Jewish History"

R. Brody "The Geonim of Babylonia and the Shaping of Medieval Jewish Culture".