Średniowieczne malarstwo ścienne w Polsce

[Furiusz]

W dolnej zachowało się sześc półpostaci apostołów. W górnej, część środkową dekoracji zajmuje Chrystus na majestacie, przedstawiony w mandroli na tle gwiaździstego nieba. Ku niemu zwracają się Maria i Jan Chrzciciel, tworzący razem grupę Deesis. U podstawy otaczającej Chrystusa mandroli i w skrajnych osiach kompozycji znajdują się skomplikowane wyobrażenia czterech cherubinów, przedstawionych jako cztery istoty żyjące, opisane w wizji Ezechiela. Każdy z cherubinów ma cztery głowy (orła, lwa, wołu i człowieka), dwie pary krzyżujących się skrzydeł i ustawiony jest na czterech kołach. Przedstawienia te symbolizują jedność czterech Ewangelii. Jak wykazały ostatnie badania, motyw czterech cherubinów stanowiący najbardziej oryginalną część kompozycji tumskiej, nie jest znany w sztuce zachodniej. Mimo iż geneza ich wywodzi się ze sztuki bizantyńskiej, ale w Tumie zostały ukazane w sposób zupełnie odmienny, nie spotykany w Bizancjum. T. Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1988, s.134-135. Wiemy coś więcej na temat wpływów bizantyjskich na średniowieczne malarstwo ścienne w Polsce? Co w zasadzie wiemy o samym tym malarstwie?

Aha opis odnosi się do słynnego fresku z kolegiaty w Tumie pod Łęczycą.

[secesjonista]

A autor sprecyzował na czym polega różnica pomiędzy tymi Cherubami a bizantyjskimi?

[Furiusz]

Niestety nie.

[Tomasz N]

W sumie poza Tumem znane są chyba tylko trzy polichromie romańskie. Z kościoła w Tropiu, św. Jana w Siewierzu i Kanoników Regularnych w Czerwińsku.

[Furiusz]

Chyba tak, trochę więcej jest gotyckich.

[Tomasz N]

Malarsko też cieniutko. Ale czy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej nie ma wpływów bizantyjskich (choć to podobno już gotyk) ?

[secesjonista]

To trudno się będzie odnieść... w zasadzie, z tej triady Cheruby wyróżniały się trzema parami skrzydeł (bądź dwiema i np. pomiędzy nimi - para rąk). Dwie pary krzyżujących się skrzydeł są typowe. Na Zachodzie szybko wykształciło się ukazywanie cherubinów w formie "putta". W sztuce bizantyjsko-ruskiej nie znano motywu główki (na ogół dziecięcej) z samymi skrzydłami.

Przykład cherubina w konwencji bizntyjsko-ruskiej (ale dopiero z początków XV w.) znajduje się w kaplicy zamku lubelskiego:

"... ludzka głowa w nimbie widoczna razem z szyją otoczona jest 3 parami skrzydeł. Górne i dolne są skrzyżowane, środkowe są rozłożone horyzontalnie. Jeden z lubelskich cherubinów ma także widoczne stopy w bizantyńskich pantoflach dworskich. Nie wiadomo dlaczego, tylko co drugi cherubin z lubelskiej kaplicy ma rozsiane na powierzchni całej postaci oczy. Właśnie wielooczność przypisana jest w Biblii Cherubinom".

/E. Wierucka "Motyw cherubina w ukraińskich drukach Iwana Fiodorowa. Próba interpretacji", "Folia Bibliologica" UMCS, Vol, LII, 2010, s. 70-71/

Co do wzorów bizantyjskich, czy o tym coś mówią wczesne greckie hermeneie?