Chrześcijaństwo na Bałkanach

[Furiusz]

Taka ciekawostka I. Popović, A.V. Popović, Greek inscription on golden finger ring from national museum in Belgrade, "Starinar" t.52 (2002) - pozyskany jeszcze w 1908 gdzies w południowej Serbii lub Macedonii, oktagonalny i dość niewielki z inskrypcja z błędem ortograficznym która głosi tyle co Niech Bóg zachowa mnie od bólu brzucha. Co trwoga to do Boga.

zapraszam do dyskusji na temat chrześcijaństwa na Bałkanach.

[Furiusz]

W Tarsatica odkryto ruiny kościoła chrześcijańskiego pod wezwaniem Błogosławione Dziewicy Maryi na planie bazyliki trójnawowej z narteksem i podłoga pokrytą mozaikami geometrycznymi - N. Novak, Prinos ranom kršćanstvu i urbanizmu Tarsatike, "Histria archaeologica", t. 38-39 (2007-2008), s. 169-196.

V. Jukić, Stone Furniture From the Church of St. Lucia at Pula, "Histria Archaeologica' t.40 (2010), s.79-114 mamy tu elementy architektoniczne i sarkofagi z marmuru i wapienia, wykonane w lokalnych warsztatach, elementy należy datować na V-VI wiek ale mamy tu ciekawe przedstawienia jak np krzyż i po jego obu bokach zwrócone w jego kierunku dwa ptaki. Kościół w Pula pod wezwaniem św. Łucji z Syrakuz był podporządkowany patriarchatowi Grado-Akwileia.

[jakober]

Nie wiem czy Tersacz podlegał również patriarchatowi w Akwilei, ale zapewne można szukać powiązań z mozaikową posadzką w bazylice w Akwilei.

Jeśli chodzi o patriarchat Grado-Akwilea, to krótko opisuje go niemieckie wydanie Wikipedii:

https://de.wikipedia.org/wiki/Patriarchat_von_Grado

Polskiego odnośnika nie ma, więc może przetłumaczę:

"W trakcie tzw sporu o trzy rozdziały w 567 roku biskupii Akwilei przyjęli tytuł patriarchy i oddzielili się od Rzymu. Gdy w 568 roku do Akwilei wkroczyli Longobardowie, patriarcha Paulinus I uciekł do Grado. W 606 roku rezydujący w Grado patriarcha Candidianus podjął próbę pojednania się z Rzymem. Jednakże rezydująca w Akwilei kapituła nie poparła jego prób i wybrała na patriarchę Jana I. Od tego czasu istnieli dwaj patriarchowie [Grado/Akwilea]: jeden w Grado (Aquleia Nova), który odpowiedzialny był za Lagunę a w 1445 roku przeniesiony został do Wenecji, oraz drugi patriarcha w Akwilei. Kościołem katedralnym patriarchy Grado był kościół Św. Eufemii. Po śmierci ostatniego patriarchy w 1451 roku patriarchat Grado został przez papieża Mikołaja V roziwązany i wraz z diecezjami Castello i Wenecji połączony w Patriarchat Wenecji."

Myślę, że w przypadku wspomnianej symboliki w kościele Św. Łucji w Puli, w związku z jej podporządkowaniem patriarchatowi Grado-Akwilei, można szukać tropu we wspomnianym w cytacie sporze o trzy rozdziały. Spór dotyczył natury Chrystusa i toczył się między monofizytami a wyznawcami dualnej natury Chrystusa. Spór owocował między innymi w tym, że w ikonostyce wystrzegano się ukazywania Chrystusa w postaci człowieka z obawy przed głoszeniem w ten sposób monofizycyzmu, uznanego przez sobór w Chalcedonii (451 r.) za herezję. Obawa ta wynikała z uznania, iż nie sposób w takim ujęciu przedstawić podwójnej natury Chrystusa jako Boga i człowieka. Być może zatem symbol krzyża i dwóch ptaków odzwierciedla w jakiś sposób wyznanie wiary w podwójną, bosko-ludzką naturę Chrystusa? To jednak moje indywidualne przypuszczenie. Faktem jest też natomiast, że mówimy o czasie, który nastąpił całkiem niedługo po tym, jak "zalegalizowano" chrześcijaństwo. Oznaczało to w sztuce chrześcijańskiej gwałtowny napływ elementów symboliki pozachrześcijańskiej, mieszanie się jej, szukanie tożsamości przez Kościół, również w ramach doktryn i dogmatów (to mniej więcej wtedy pojawia się symbol krzyża, to wtedy powstaje dogmat o Trójcy Świętej). Do tego wskazane przez Furiusza tereny są areną wpływów zarówno Bizancjum jak i Rzymu, z Longobardami (Arianizm) w tle, by nie było nudno

Także, całkiem ciekawy wątek

[Furiusz]

Może to nie Bałkany ale w temacie się nada L. Leciejewicz, Wielkie Morawy i Wenecja w IX wieku, "Slavia Antiqua" t.37 (1996) - otóż Wenecja była ważnym miejscem spotkań wschodu i zachodu jeśli idzie o kościół. Tu odbywała się debata na temat dopuszczenia języka słowiańskiego do liturgii, tu też silne były wpływy czy też zależność od Bizancjum co trwało niemal do X wieku. Późno powstaje tu też pierwsze biskupstwo bo dopiero w 775 w Olivdo ale raczej związane było ono z Rzymem.

[secesjonista]

Co do pewnego regionu warto zwrócić uwagę na działania dynastii Nemaniczów.

[Furiusz]

Możesz coś więcej?

[secesjonista]

Nic wielkiego, taka uwaga jaka mi się rzuciła w oczy:

"Początki państwowości Serbii po przyjęciu chrztu są okryte mrokiem i legendami, i nie są dobrze znane, ponieważ przez kilka wieków „nie odgrywali większej roli w historii krajów i narodów w kręgu bizantyjskiej kultury”. Radykalna zmiana nastąpiła w połowie XI wieku za czasów dynastii Nemaniczów, dzięki działalności Stefana Nemanii i jego synów

– św. Sawy i Stefana Nemanicza, pierwszego króla. Ich, i ich następców, konsekwentna orientacja na Kościół Konstantynopola, szczera i prawdziwa pobożność a przy tym umiejętność wyszukiwania najlepszych mistrzów do malowania nowobudowanych świątyni i klasztorów uczyniła Serbię jednym z najbardziej znaczących regionów prawosławnego świata pozostających w kręgu bizantyjskiej kultury".

/J. Tofiluk "Bizantyjski kanon ikonograficzny i jego adaptacja w krajach słowiańskich", "Elpis", 2011. s. 24/