Interpretacja dokumentu z 1806/1804 r.

[kriskor]

Szanowni Państwo,

Chciałbym prosić o pomoc w interpretacji poniższego dokumentu (odpis z 1806 r. dokumentu z 1804 r.). Jeśli to niewłaściwe miejsce na taką prośbę (choć dotyczy dokumentu o znaczeniu ewidentnie społecznym -- potwierdzenia szlachectwa), to proszę o wskazanie lepszej lokalizacji, zaraz go tam przeniosę. Problem mam ze znaczeniem ostatnich 8 linii:

W szczególności:

1) Co to znaczy "za kontraktami [...] mieszkając"?

2) I dalej, zupełnie nie rozumiem zdania kolejnego (jeśli je dobrze czytam):

"...Szczegulnie Folwareczek Pod Stracza [?] Maciejewskim W:W:= pierwo Leonem Strażnikiem Słnim- [?] posledniey Ignacym Horodniczym Non: [?] Tuczynicami trzymając Szlachetność swoją oświadczały Zawsze Kontraktowie [?] Przemieszkiwał..."

Czy chodzi o kogoś, kto dzierżawił folwark? Co znaczą słowa, które oznaczyłem znakami zapytania? I jak w ogóle zapisać powyższe zdanie we współczesnej polszczyźnie?

Z góry bardzo dziękuję za wszelką pomoc!

Z uszanowaniem,

ML

[jancet]

Rozum mój w tej sprawie miałki, i chyba są tu lepsi do rozwikłania tych kwestii, ale pewnie na urlopach, więc coś spróbuję.

Ogólnie jest to dokument, który ma potwierdzić przynależność pewnego gościa - Benedykta Laudańskiego - do stanu szlacheckiego powiatu duneburskiego (dyneburgskiego). Aż do 1831 roku szlachta na terenie dawnej Rzplitej cieszyła się różnymi przywilejami samorządowymi, ale żeby brać udział w tej lokalnej samorządności, trzeba było wykazać się nie tylko szlachectwem, ale także związkiem z konkretnym powiatem.

Niżej podpisani - strony z podpisami nie znamy - stwierdzają, że imć Benedykt Laudański od dawna mieszka w powiecie "za kontraktami" - czyli że miał jakąś umowę, uprawniającą go do mieszkania w tym miejscu. A w szczególności "trzymał" jakiś folwarczek, należący najpierw do Leona Strażnika Słonim (ze Słonimia, a może herbu Słonim), a później Ignacym Horodniczym z Tuczyniec.

"Trzymać" folwark dla kogoś wydaje mi się bliższe pozycji administratora, niż dzierżawcy, różnica może być niewielka.

Skrótów rozszyfrować nie potrafię, treść wg mnie wskazuje raczej na udowodnienie przynależności do powiatu, niż przynależności do stanu szlacheckiego.

[kriskor]

Przede wszystkim dziękuję za zainteresowanie tematem! I za zwrócenie uwagi, że celem jest raczej poświadczenie "zameldowania" niż szlachectwa.

Co do dokumentu, to przypuszczam, że oryginał wystawiony i podpisany przez "Urzędnikow y Szlachtę" Powiatu Zawilejskiego w 1804 r. został złożony w 1806 r. w urzędzie Powiatu Dyneburskiego (przy okazji starania się o coś? uwaga, o rezerwacji niektórych funkcji dla lokalnej szlachty wydaje się bardzo trafna). A imć Benedykt, przewidując, że takie poświadczenie może się kiedyś jeszcze przydać, za opłatą 30 kopiejek dostał odpis z pozostawionego oryginału.

Chciałbym dojść co to był za folwarczek. Pada nazwa Tuczynice, ale gramatycznie w dziwnej formie... Poza tym co ma do tego to "Pod Stracza Maciejewski" i dwaj panowie, Leon i Ignacy, opisani raczej z funkcji niż nazwiska ("Strażnik" i "Horodniczy")?

Uwaga o administrowaniu czy zarządzaniu raczej niż dzierżawieniu też wydaje się słuszna, choć pojawiają się tu znaki zapytania. Jego syn urodził się około 1780 r. w Kurlandii (w miejscowości opisanej w późniejszym dokumencie po polsku jako "W: Cukrz" -- domyślam się, że "W" to "wieś", ale nie jestem pewien gdzie jej szukać na współczesnej mapie Łotwy; tu też pomoc byłaby bardzo mile widziana!). Być może przenosił się za pracą i administrator/zarządca folwarku pasuje lepiej niż dzierżawca. Z drugiej strony jest wspomniane, że w Powiecie Zawilejskim mieszkał "jako Oyciec Jego" i potem "zawsze kontraktowie przemieszkiwał". Chyba więc rodzina pochodziła z Wileńszczyzny, choć imć Benedykt już własnego majątku nie miał?

Brakuje mi wiedzy historycznej dotyczącej układów społecznych w tamtym rejonie i czasie, żeby z tego puzzla poskładać logiczną całość. Więc wszelkie dalsze dywagacje i uwagi będą bardzo mile widziane!

[secesjonista]

Co do folwarku - akta ziemskie z tego okresu są zachowane w Centralnym Archiwum Historycznym Litwy, tam też można próbować rozpoznać dane persony. Można też przejrzeć "Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego" Jana Ciechanowicza, czy zajrzeć do zszywek "Herolda" (tam był umieszczony "Spis szlachty wylegitymowanej w guberni wileńskiej").

Jak słusznie zauważył jancet to "testymonialne świadectwo" raczej nie tyczy się dowodu szlachectwa, w tego typu świadectwach wymieniano swych przodków i urzędy jakie zajmowali.

Mnie zastanawiają te: "kontrakty", podówczas na ogół nazywano tak zjazdy szlachty przy okazji jarmarków.