Łucznik u Słowian

[TyberiusClaudius]

Jak to było z łucznikami wśród Słowian? Jak ich traktowano, jak wykorzystywano w boju, z jakiej grupy ich werbowano? Naturalnie chodzi mi o IX X XI wiek .

[jancet]

Jak to było z łucznikami wśród Słowian? Jak ich traktowano, jak wykorzystywano w boju, z jakiej grupy ich werbowano? Naturalnie chodzi mi o IX X XI wiek .

Jeśli chodzi o uzbrojenie i taktykę wojsk słowiańskich w IX wieku, czyli faktycznie wojsk wielkomorawskich, to mamy dwie grupy źródeł:

1) nieliczne, ale jednak realnie występujące, opisy zachodnich kronikarzy,

2) źródła archeologiczne.

Z pierwszą grupą jest taki problem, że kronikarze dość obszernie opisują zjawiska niezwykłe, zaś tym zwykłym, choćby i nader powszechnym, ani słowa nie poświęcają.

Otóż uzbrojeni i taktyce wojsk wielkomorawskich zachodni kronikarze nie mówią nic, choć dość dużo miejsca poświęcają samym wojnom, w których wielkomorawskie wojska uczestniczyły. Wkrótce później zachodnioeuropejskie źródła dość dokładnie opiszą specyfikę broni i taktyki Madziarów. Ergo - uzbrojenie i taktyka Wielkomorawian nie różniła się zasadniczo od broni i taktyki Franków.

Znajduje to swoje odbicie w znaleziskach archeologicznych. W tych materiałach występuje dużo grotów strzał, ale brak jest świadectw używania łuku refleksyjego(Klein, Ruttkay, Marsina, "Vojenské dejiny Slovenska, Bratislava - Harmanec 1994).

Na tej podstawie można ukształtować sobie pewien obraz słowiańskiego uzbrojenia i taktyki w IX wieku. Mimo iż w poprzednim stuleciu Słowianie z Awarami walczyli ramię w ramię, jednak po upadku Awarów nie przejęli od nich ani łuku refleksyjnego, ani taktyki walki łukiem z konia. Zarzucili także - z pewnością im znaną - szablę.

Słowiańska jazda z IX wieku walczy przede wszystkim włócznią i dwusiecznym mieczem, często też toporem "bradaticą" lub inną bronią obuchową. Wprawdzie posługują się też łukiem, ale nie refleksyjnym, lecz zwykłym - trudno go użyć "z konia", więc pozostaje raczej bronią piechura.

Starcia zdaje się rozstrzygać jazda ze swymi włóczniami i mieczami, jednak w walce uczestniczyła także piechota. Wśród piechoty najbardziej popularną bronią były łuki, włócznie i topory.

W X i XI wieku zapewne było podobnie, raczej żadnej rewolucji w zakresie uzbrojenia spodziewać się nie należy.

Można zatem zasadnie twierdzić, że o ile w jeździe słowiańskiej łuk był słabo obecny, czy wręcz nie używano go wcale, o tyle w piechocie był ważną bronią. Bitwy w otwartym polu rozstrzygała jazda, natomiast w obronie umocnionych pozycji łuk mógł decydować.

[TyberiusClaudius]

Mogę prosić o jakąś bibliografię dotyczącą wszystkiego wokół łuczników w podanym wyżej okresie?

[secesjonista]

"Wokół"??

Chodzi o tych co stali obok?

A bibliografia została podana. Proponuję przejrzeć tematy jakie samemu się rozsiało po forum i inne o łucznictwie.

Mam takie jakieś dziwne przekonanie, że żadnej z podawanych w tematach łuczniczych pozycji Tyberiusz nie przeczytał.

Mylę się?

[jancet]

Mogę prosić o jakąś bibliografię dotyczącą wszystkiego wokół łuczników w podanym wyżej okresie?

Prosić można, ale raczej bezskutecznie. I bynajmniej nie z powodu złej woli interlokutorów, ale takie są realia po prostu.

Podejrzewam, że gdyby zebrać razem wszystkie zapiski o sztuce wojennej Słowian w IX-XI wieku, to zmieściłoby się to na jednej kartce papieru czcionką "12". O łucznikach pewnie jest tam tyle, że byli.

Dochodzą źródła archeologiczne, ale one dotyczą raczej grobów, niż pól bitewnych. Niewiele z nich wynika, poza faktem, że łuki stosowano - no i że Awarowie mieli bardziej zaawansowane technologicznie łuki, niż późniejsi Słowianie, o czym już pisałem.

Jeśli ktoś - czego nie wykluczam - napisał monografię o taktyce i organizacji łuczników u Słowian w tym okresie, to raczej na zasadzie: nic nie wskazuje, aby u Słowian było inaczej, niż u Franków. A u Franków było ... .

Lepiej więc poszukać literatury o łucznikach u Franków.

[secesjonista]

Trochę więcej niźli jedna kartka. Choć większość to przypuszczenia, a artykuł o jadach bojowych Słowian liczy znacząco więcej stron - czytał go jancet?

[jancet]

Nie. A powinienem, skoro

większość to przypuszczenia

Oczywiście - zapomniałem uściślić, że pisząc "zapiski" mam na myśli rzeczy napisane o owej epoce.

Edytowane 27 Kwiecień 2015 przez jancet

[Furiusz]

Trochę nie ta epoka ale może zaciekawi autora - M. Głosek, L. Kajzer, Łuk średniowieczny znaleziony w Brzegu, "Silesia Antiqua" t.19 (1977), s.241-249 - odkryto tu w trakcie badań, datowany na XIV wiek łuk prosty z drewna cisowego, zachowany w całości. Zdaje sobie sprawę, że to nie ten czas, ale obszar podobny a i rarytas to niemały taki cały łuk.