Kiedy do szkoły? rok szkolny 1939/1940

[adamhistoryk]

Rok szkolny 1939/1940 miał zacząć się 4 września, w poniedziałek. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jednak odroczyło termin rozpoczęcia roku szkolnego. Marek Marian Drozdowski pdaje tą wiadomość ("Alarm dla Warszawy"), ale nie precyzuje daty rozpoczęcia roku szkolnego. Czy wiadomo jaki termin ustalono na pierwszy dzień roku szkolnego 1939/1940, jeśli nie 4.września 1939 r.? A może nie ustalono?

[secesjonista]

Chodzi o to czy było odroczenie z konkretnie określoną datą czy o to kiedy się rozpoczął?

[adamhistoryk]

Chodzi o to czy było odroczenie z konkretnie określoną datą czy o to kiedy się rozpoczął?

Odroczenie z konkretną datą.

[Capricornus]

Odroczenie z konkretną datą.

Odroczenie, odroczeniem ale kiedy się zaczął to jeszcze inna sprawa.

Kiedyś popełniłem temat i sam w nim pisałem a tam mamy coś takiego:

"Pierwsze chwile

6/IX-40r. zgłosiłem się u sołtysa i opiekuna szkolnego p. Wiktora S. celem podjęcia obowiązków służbowych.

Na wstępie: brak lokalu szkolnego.

Sprawie tej poświęcono osobne zebranie 8/IX-40r., ale bez skutku, podobnie jak bez skutku pozostały - dalsze "poszukiwania" za lokalem szkolnym prowadzone przez opiekuna szkolnego i nauczyciela. Ostatecznie wójt gminy p. K. i Komendant Posterunku Policji w M. zajęli lokal szkolny u p. Michała C. i tu rozpoczęto naukę 7/X-40r. Do tego dnia szkoła była nieczynna, gdyż poprzedniczka p. Eugenia J. z powodów wojennych opuściła miejscowość."

https://forum.historia.org.pl/topic/12981-by-jas-sie-czegos-nauczyl/

Różnie to bywało, zależnie od miejscowości.

Edytowane 20 Luty 2015 przez Capricornus

[adamhistoryk]

Różnie to bywało, zależnie od miejscowości.

Mnie najbardziej interesuje Warszawa, może są publikacje?

[secesjonista]

Wytyczne Ministerstwa nie tyczyły się samej Warszawy, rok szkolny w różnych miejscach rozpoczynał się różnie, i w poszczególnych szkołach w danym mieście też różnie.

To co adamhistoryk interesuje: rozpoczęcie roku w szkołach w Warszawie, czy jakie były formalne dyspozycje zawarte w rozporządzeniu o odroczeniu?

[adamhistoryk]

Obie sprawy interesują Adamahistoryk, ale najbardziej sytuacja w Warszawie. Domyślam się że rozpoczęcie roku szkolnego było uzależnione od władz lokalnych.

[adamhistoryk]

"Dnia 12 XII 1939 roku ukazało się obwieszczenie szefa dystryktu warszawskiego o tymczasowym uregulowaniu szkolnictwa w okręgu. Na jego podstawie ustalono nową strukturę organizacyjną szkolnictwa warszawskiego / .../ Podległymi jednostkami służbowymi były: Kuratorium Szkolne dla Okręgu Warszawskiego, oparte prawie wyłącznie na polskim personelu, i Komisja Likwidacyjna b. Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ...", cytuję Drozdowski, Zahorski "Historia Warszawy". Jeżeli zlikwidowano Ministerstwo to i jego decyzje uległy likwidacji. Czyli był chaos? W każdym okręgu rozpoczęto rok szkolny w różnych terminach?

Edytowane 22 Luty 2015 przez adamhistoryk

[secesjonista]

Chaos panował jak najbardziej, tylko nie z powodu likwidacji ministerstwa bo co to ma do rzeczy, skoro powołano odpowiednią zastępczą instytucję? To kiedy rozpoczął się rok szkolny zależało jedynie od tego jak samozorganizowali się nauczyciele, decyzji starostów, warunków lokalowych (szereg szkół zostało zajętych na potrzeby wojska). W każdym mieście sytuacja była różna, Capricornus podał wrzesień 1940 roku i nie był to jakiś wyjątek, z drugiej strony w Stalowej Woli rok rozpoczął się 26 października 1939 r., w Krakowie na Prokocimiu 23 września 1939 r., a w Otwocku... 4 września*.

/* M. Kalinowski błędnie podaje: 3 września 1939 r. w poniedziałek, tegoż "Otwockie szkolnictwo do roku 1945", "Rocznik Mazowiecki", t. 17, 2005/

[secesjonista]

W dniu 1 października w gmachu WRiOP Kazimierz Szelągowski (mianowany 5 września przez ministra Wojciecha Świętosławskiego - p.o. kierownikiem WRiOP) zorganizował naradę, w której wzięli udział pracownicy Kuratorium OSW, i stronnictw nauczycielskich: Zygmunt Nowicki ze Związku Nauczycielstwa Polskiego i Tadeusz Mikułowski z Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Podjęto wówczas decyzję by zwrócić się do niemieckich władz o wydanie zgody na rozpoczęcie zajęć w szkołach. Następnego dnia, w komendanturze Miasta, Szelągowski taką zgodę (a raczej polecenie) uzyskał (gen. von Chochenhausen stosowne pismo podpisał 2 października).

W praktyce; z powodu problemów lokalowych i trudnościach ze skompletowaniem kadry; szkoły okręgu warszawskiego otwierano w bardzo różnych terminach:

"Pomimo tych wszystkich trudności przygotowanie do rozpoczęcia zajęć przebiegało szybko i sprawnie i pozwoliło na otwarcie do połowy listopada 1939 r. 171 szkół powszechnych, 21 państwowych szkół średnich..."

/W. Garbowska "Warszawskie szkoły średnie ogólnokształcące w pierwszym okresie okupacji hitlerowskiej", "Rozprawy z Dziejów Oświaty", 1986, T. 29, s, 111/

Jeśli chodzi o wpływ zlikwidowania MWiOP na rozpoczęcie roku szkolnego we wrześniu - to był on żaden. A to z tego powodu, że gubernator Frank nakazał likwidację tej instytucji dopiero 28 listopada.

/por.: A. Ignatowicz "Tajna oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie. Warszawskie Termopile 1939-1945", s. 48/

Z literatury:

J. Kaźmierska "Szkolnictwo warszawskie w latach 1939-1944"

C. Wycech "Praca oświatowa w kraju podczas okupacji", "Przegląd Historyczno-Ośwatowy", nr 1, 1947.

[secesjonista]

W zbiorach Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego we Włodawie, znajdują się nagrania wspomnień uczniów i nauczycieli włodawskich z okresu okupacji, których to dokonał w latach osiemdziesiątych nauczyciel historii z tego miasta Henryk Osypiuk.

Z relacji Krystyny Kaczorowskiej:

"Szkoły były nieczynne, budynki zajęte przez Niemców dla potrzeb własnych. Nauczyciele, którzy brali udział w kampanii wrześniowej przebywali w obozie jenieckim w Radomiu. W II-iej połowie października kierownik szkoły powszechnej nr 1, Władysław Dyrek, po powrocie z Radomia przeprowadził konsultacje z nauczycielami, w wyniku których postanowiliśmy otworzyć szkołę powszechną, organizując ją przez punkt powszechnych przedwrześniowych. Po długich zabiegach uzyskano zezwolenie władz niemieckich na otwarcie szkoły powszechnej, która miała się mieścić w budynku dawnej szkoły żydowskiej tzw. Chaderu przy ulicy Sokołowej. Ogłosiliśmy zapisy do szkoły i 1 listopada 1939 r. rozpoczęliśmy rok szkolny. Do szkoły zgłosiło się tylko 160 uczniów, reszta zdezorientowana, czekała na błyskawiczne zakończenie wojny (...)

 Parę dni po otwarciu szkoły podstawowej, dyrektor gimnazjum Franciszek Cichecki wynajął w domu przedwojennego kierownika szkoły powszechnej nr 2 panu Włodzimierzowi Partyce dwie sale i otworzył gimnazjum włodawskie. Prowadził je przez dwa tygodnie. W dniu 10 listopada 1939 r. Niemcy wezwali go do Gestapo i oświadczyli, że czynią zeń zakładnika. Jeśli w dniu 11 listopada stanie się cokolwiek jakiemuś Niemcowi, to dyrektor zostanie rozstrzelany. Gimnazjum kazano mu natychmiast zamknąć. W takiej atmosferze przetrwaliśmy zimę 1939 r.".

/P.A. Czyż "Wspomnienia dawnych lat. Gimnazjum nr 536 we Włodawie podczas okupacji niemieckiej"; tekst dostępny na uph.academia.edu/