Technika i społeczeństwo w PRL

[Sławomir Łotysz]

Technika i społeczeństwo w PRL

Instytut Historii Nauki oraz Instytut Filozofii i Socjologii PAN, ul. Nowy Świat 72, Warszawa, 29 stycznia 2015 r.

Mimo, iż tematyka PRL-u już od ćwierć wieku przyciąga uwagę historyków, wciąż nie jest łatwo o jednoznaczną ocenę tego etapu dziejów naszego kraju. Nie inaczej jest, gdy chodzi o technikę w Polsce Ludowej. Mimo realizowanej przez władze forsownej industrializacji kraju, pod względem innowacyjności Polska pozostawała „w ogonie” nawet wśród państw obozu socjalistycznego. Choć w ideologii władzy przemysł był jednym z filarów socjalizmu, to dzieje postępu technicznego w tym okresie pełne są przykładów złych praktyk, niepowodzeń i patologii.

Poszukiwanie przyczyn tej dychotomii to jeden z głównych celów tej jednodniowej konferencji. Mamy nadzieję, że skupiając w jednym miejscu dyskutantów reprezentujących różne dyscypliny badawcze – historyków, socjologów, filozofów, antropologów – uda nam się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

- Jaki był stosunek ludzi techniki wobec władzy i władzy wobec ludzi techniki?

- Jaka była pozycja (społeczna, zawodowa itd.) techników, inżynierów i wynalazców w PRL?

- W jaki sposób upowszechnianie się zdobyczy techniki (komputerów, telewizji, itd.) umacniało/ osłabiało reżym socjalistyczny?

- Jaką rolę w kształtowaniu końcowego produktu (samochodu, pralki, zabawki itd.) odgrywał konsument?

- Jaką rolę odgrywały nowe technologie i wynalazki w kształtowaniu stylu życia w socjalistycznej rzeczywistości?

- Jakie czynniki kulturowe kształtowały promowanie „nowoczesności” w mediach i życiu codziennym?

- Jaki był obraz techniki i postępu technicznego w socjalistycznej propagandzie?

Mile widziane będą zgłoszenia eksplorujące także inne zagadnienia, które w jakikolwiek sposób nawiązują do tematyki seminarium, w tym również studia dotyczące poszczególnych gałęzi przemysłu, indywidualnych zakładów, lub twórców techniki działających w okresie PRL, oraz tematy obejmujące problematykę transformacji ustrojowej i wybiegające poza cezurę 1989 roku.

Konferencja „Technika i społeczeństwo w PRL” to pierwsze z planowanego cyklu spotkań poświęconych studiom nad dziejami i miejscem techniki w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju w okresie władzy ludowej. Adresowane jest przede wszystkim do młodych badaczy – doktorantów i studentów – a w zamierzeniu organizatorów ma służyć rozpoznaniu obszaru zainteresowań badawczych i sprzyjać nawiązaniu kontaktów. Spotkanie zakończy praktyczna sesja warsztatowa mająca na celu przygotowanie polskiej reprezentacji na 42. sympozjum Międzynarodowego Komitetu ds. Historii Techniki ICOHTEC (www.icohtec.org) zaplanowane na sierpień 2015 roku w Izraelu. O tym jak przygotować zgłoszenie i jak ubiegać się o wsparcie finansowe na wyjazd opowie sekretarz generalny ICOHTEC, dr hab. Sławomir Łotysz.

Udział w konferencji jest bezpłatny. Organizatorzy zapewniają poczęstunek w przerwie kawowej, ale nie są w stanie zaoferować zwrotu kosztów podróży ani ewentualnych noclegów. Spotkanie odbędzie się w sali konferencyjnej (p. 154, I piętro) Pałacu Staszica, ul. Nowy Świat 72, w godzinach 10:00-16:00.

Zgłoszenia (dwustronicowe streszczenie oraz życiorys naukowy) należy kierować do organizatorów do 18 stycznia 2015 r. Decyzja o przyjęciu zostanie przekazana zwrotnie 20 stycznia. Wszelkie dodatkowych pytań udzielają organizatorzy:

dr hab. Urszula Jarecka, prof. PAN, Instytut Filozofii i Socjologii PAN (ujarecka@ifispan.waw.pl)

dr hab. Sławomir Łotysz, prof. PAN, Instytut Historii Nauki PAN (s.lotysz@gmail.com)

[bavarsky]

- Jaką rolę odgrywały nowe technologie i wynalazki w kształtowaniu stylu życia w socjalistycznej rzeczywistości?

Dobrze byłoby usłyszeć referat poświęcony Odrze 1204 czy 1305 w służbie kolei, czy też przemysłu hutniczego.

Analiza rozwoju proceduralnych języków programowania na rodzimej ziemi jak Fortran czy może nawet istotniejszym przykładem w postaci Algola [vide implementacje tegoż jak Cobol].

Czy też wspomnieć o naszym >>Bajtku<<; tj. bodaj jedynym znanym mi magazynie dla dzieci i młodzieży; który oferował coś więcej niż recenzje gier... "socjalistyczni" przez S; nastolatkowie lat 80'tych rozwój swoich intelektualnych możliwości stymulowali poprzez naukę Assemblera, Basica, C, czy Turbo-Pascala; poddając analizie listingi programów zamieszczonych na kartach tego periodyku.

Edytowane 8 Styczeń 2015 przez bavarsky

[Sławomir Łotysz]

Racja! Dzięki za podpowiedź - może ktoś skorzysta i temat związany z dziejami polskiej informatyki zgłosi. A propos, szykuje się konferencja na ten temat w Katowicach, jakoś na jesieni. To akurat organizuje znajomy. Podpytam i zamieszczę!

[bavarsky]

Panie Profesorze, Bardzo Dziękuję za informację! Będę śledził temat; bo i Katowice niedaleko to i by można było udać się na widownię i posłuchać.

Swoją drogą, temat sieci komputerowych w PRL'u lat 70'tych i 80'tych byłby też interesujący. Wiem że ELWRO miało na tym polu spore dokonania w oparciu o własne rozwiązania wykorzystując idee z protokołów opracowanych przez DEC'a, znanych jako DECnet [obecnie realizowany jest projekt HECnet Johnnego Billquista, który zrzesza entuzjastów starych systemów operacyjnych; RSX, VMS; na maszyny PDP, VAXy czy klony tychże jak LSI] oraz DARPA TCP/IP [tutaj o ile sobie przypominam wykonali kopie systemu Fuzzball autorstwa Davida L. Millsa tj. w oparciu o który powstawały pierwsze bramy internetowe tzn. routery.

W tym ostatnim jednak przypadku; potrzeba to dość dokładnie zbadać; bo o ile pamiętam gdzieś o tym przeczytałem; ale gdzie? Nie mogę sobie przypomnieć.

Pozdrawiam

Edytowane 8 Styczeń 2015 przez bavarsky

[poldas]

Dla mnie komputery Odra to dobry przykład.

Jednak zostały one wyeksploatowane do granic swych możliwości.

Ostatni z nich został wygaszony na PKP chyba w kwietniu 2010 roku.

Mnie tu jednak zastanawia licencja na traktory Massey-Ferguson.

Już na "dzień dobry" poraża 10 letni poślizg wdrożenia licencji.

Tymczasem poczciwe C-330 skutecznie obrabiały polskie pola i nie trzeba było do nich żadnych śrub calowych.

Nawet licencję na ten traktor sprzedano do Indii.

Skoro po wielu latach pewna indyjska firma zaczęła sprzedawać na polskim rynku traktory, które niegdyś sami sobie opracowaliśmy, to coś tu jest nie tak.

[gregski]

Trzeba by chyba zwrócić uwagę na fakt, że z kraju rolniczego w którym ogromna większość społeczeństwa nie miała kontaktu z zaawansowana techniką przekształciliśmy się w kraj przemysłowy. Raptem ludzie zaczęli mieć kontakt z techniką w domu ale przede wszystkim w pracy. Stało się to niemal skokowo. Najbardziej skomplikowana technika z jaką mieli do czynienia ojcowie to była żniwiarka (albo nawet i nie) a synowie budowali fabryki i obsługiwali skomplikowane maszyny.

Zastanawiam się jakie ten fakt rodził (i czy rodził) konsekwencje w stosunkach pomiędzy pokoleniami.

[fejszter]

Trzeba by chyba zwrócić uwagę na fakt, że z kraju rolniczego w którym ogromna większość społeczeństwa nie miała kontaktu z zaawansowana techniką przekształciliśmy się w kraj przemysłowy. Raptem ludzie zaczęli mieć kontakt z techniką w domu ale przede wszystkim w pracy. Stało się to niemal skokowo. Najbardziej skomplikowana technika z jaką mieli do czynienia ojcowie to była żniwiarka (albo nawet i nie) a synowie budowali fabryki i obsługiwali skomplikowane maszyny.

Zastanawiam się jakie ten fakt rodził (i czy rodził) konsekwencje w stosunkach pomiędzy pokoleniami.

Ulala, nie tak do końca Polska się przekształciła z kraju rolniczego w kraj przemysłowy. Zdarza mi się jechać w Polskę i raczej szerokie łany pola widuję, zakłady przetwórcze z tychże pól. Szczerze przyznam jako potomek bauerów, że lubię tego typu klimaty i może niech tak zostanie.

[poldas]

I po tych "szerokich łanach pola" rozpoznałeś zacofanie, czy też braki w uprzemysłowieniu Polski.

Wiesz co?

Najbardziej uprzemysłowionym państwem były Chiny za panowania towarzysza Mao.

Wtedy w większości wiosek były huty żelaza.

[secesjonista]

Ile procent wiosek posiadało huty i jakiego typu: można poznać szczegóły i źródło informacji?

[poldas]

Przecież wystarczy poczytać o tzw. "Rewolucji przemysłowej" w Chinach lat sześćdziesiątych.

Proponuję Secesjoniście odpuścić sobie tego rodzaju zaczepki wobec poldasa.

Jeśli uwagi przedmówcy będą konstruktywne - Wtedy się odniosę.

[secesjonista]

To konstruktywnie, kto przeczytał o owej rewolucji, ile to było konkretnie owych hut?

Wie poldas czy raczej nie?

[poldas]

To nie było konstruktywne.

Proszę nie generować konfliktu.

[fejszter]

I po tych "szerokich łanach pola" rozpoznałeś zacofanie, czy też braki w uprzemysłowieniu Polski.

Wiesz co?

Najbardziej uprzemysłowionym państwem były Chiny za panowania towarzysza Mao.

Wtedy w większości wiosek były huty żelaza.

Nie chodzi o zacofanie. Ja naprawdę lubię pola i przestrzeń. Lamborghini to nie tylko samochody rajdowe.

[gregski]

Tylko, że nie szło mi o zabudowanie owych pół gdzie "dzięcielina pała" a mi chodziło o zmianę struktury społeczeństwa a co za tym idzie o zmianę sposobu uprawiania "pól i przestrzeni".

200 hektarów może obrabiać 50 kmieci z radłem i zabidzonym konikiem albo jeden farmer z traktorami kontrolowanymi przez odczyty z GPS-u.

PRL to jeszcze nie czasy GPS-u ale zmiana się odbyła i musiała rzutować na różne postrzeganie świata przez stare i nowe pokolenie.

[poldas]

Ad. Wesoły Roger;

Tylko, że nie szło mi o zabudowanie owych pół gdzie "dzięcielina pała" a mi chodziło o zmianę struktury społeczeństwa a co za tym idzie o zmianę sposobu uprawiania "pól i przestrzeni".

Widzę trzy opcje:

1 - Struktura społeczeństwa się zmieniła i to zawdzięczamy głownie towarzyszowi Edwardowi Gierku.

2 - Zmiana sposobu uprawiania pól się nie zmieniała za wyjątkiem mechanizacji. Jeśli gdzieś Trójpolówkę zamieniono na Jednopolówkę, to bym to nazwał sabotażem.

3 - Pozostaje kwestia mechanizacji, co za PRL-u spieprzono. Żebym nie dodał dosadniej.