Wysokość ludności społeczeństw Europy Środkowej

[Furiusz]

Tak mnie naszło - generalnie przyjmuje się, ze Rzymianie byli niżsi od barbarzyńców a to ze względu na to, że ich dieta - głownie mączna, ograniczała rozrost kośćca do maksymalnych wartości. Barbarzyńcy mieli za to jeść więcej mięsa i produktów leśnych a zatem spożywali pokarmy bardziej sprzyjające budowaniu dużej masy i wysokości. Generalnie na stan rozpoznania tego czy jest to prawda czy też nie, wpływa obrządek pogrzebowy - kremacja znacząco utrudnia dociekania co do przyżyciowego wzrostu pochowanych osobników. Niemniej czasem udaje się uzyskać odpowiednie wyniki. W przypadku kultury przeworskiej jest to o tyle ciekawe, ze można porównać z wyposażeniem grobowy - a więc zastanawiać się czy miejscowi wojownicy rzeczywiście byli aż tak rośli jak nam się wydaje. W przypadku tzw Wolnej Germanii jest to utrudnione.

Dla przykładu na cmentarzysku w Grzmiącej /A. Marcinkian, Cmentarzysko z II/III w. n.e. w Grzmiącej, woj. Zielona Góra, "Silesia Antiqua" t.20 (1978), s.87-108 i J. Piontek, Wyniki badań antropologicznych grobów ciałopalnych z cmentarzyska w Grzmiącej, "ibidem", s.109-113/

Mamy kilka danych:

Grób 2 - pochowano tu mężczyznę w wieku 40-50 lat i o wzroście 171-175 cm oraz kobietę w wieku 60-70 lat i o wzroście 160-164 cm. W grobie tym z broni odnaleziono 3 groty broni drzewcowej.

Grób 3 to mężczyzna w wieku 30-40 lat i wysokości 171-175 cm ale bez broni.

Grób 5 - mężczyzna w wieku 50-60 lat i do 176 cm wzrostu i bez broni

Grób 6 - mężczyzna w wieku 40-50 lat i 171-175 cm wzrostu brak broni

Grób 7 - kobieta 30-40 lat i 171-175 cm wzrostu

Bardzo mała liczba danych, więc nie ma co wyciągać jakichś mocniejszych wniosków, ale jak widać - nie ma wielkiej różnicy jeśli idzie o wzrost - zarówno między płciami, jak i między mężczyznami wyposażonymi w broń jak i tymi pochowanymi bez niej.

W przypadku cmentarzyska w Schlotheim /S.Dusek, Das Germanische Graberfeld von Schlotheim, Unstrat-Hainich-Kreis. Weimarer Monographeien zur Ur- und Fruhgeschichte, Stuttgart 2001, s.237-252/ jest kilka danych:

Grób 22/66 - kobieta 160,1 cm wzrostu w wieku adultus

Grób 32b/66 - mężczyzna adultus 166 cm wzrostu

Grób 52/66 - mężczyzna adultus 173.6 cm wzrostu

Grób 53/66 - mężczyzna adultus-maturus, 167.9 cm wzrostu

Grób 54/66 - mężczyzna adultus-wczesny maturus, 170.8 cm wzrostu

Grób 61/66 - mężczyzna, środkowy adultus, 171.4 cm wzrostu

Grób 81/66 - kobieta adultus - wczesny maturus, 160.9 cm wzrostu

Grób 87/66 - kobieta środkowy adultus, 165.3 cm wzrostu

Grób 89/66 - kobieta, wczesny adultus, 164 cm wzrostu

Grób 124/67 - mężczyzna adultus-wczesny maturus, 170.4 cm wzrostu

Grób 137/67 - kobieta adultus, 158.8 cm wzrostu

Grób 154/67 - mężczyzna środkowy adultus, 171.4 cm wzrostu

Grób 14/68 - kobieta iuvenis, 166 cm wzrostu

Grób 26/87 - mężczyzna adultus, 171.7 cm wzrostu

Grób 29/87 - kobieta adultus, 169.6 cm wzrostu

Tu już jest więcej danych - choć wciąż zbyt mało by mówić o jakiejś statystycznej analizie. W każdym razie, jak się zdaje, kobiety są średnio niższe niż mężczyźni - choć pani z grobu 29/87 jest wyższa od panów z grobów 53/66 i 32b/66

[secesjonista]

Tylko jak to jest mierzone?

Przy badaniu grobu książąt mazowieckich podano:

"wzrost przy zastosowaniu tablic Langera i Rolleta - 174,9 - 176,4

wzrost przy zastosowaniu metody Pearsona - 167,58".

/W. Pela "Krypta grobowa ostatnich książąt mazowieckich", "Almanach Muzealny", T. I, Warszawa 1997, s.9/

[poldas]

Ad Furiusz;

generalnie przyjmuje się, ze Rzymianie byli niżsi od barbarzyńców a to ze względu na to, że ich dieta - głownie mączna, ograniczała rozrost kośćca do maksymalnych wartości.

Znamy taką wartość?

[Furiusz]

Co do Schlotheim - autor analizy antropologicznej opierał się na pracy F.W. Rosing, Methoden und Aussagemoglichkeiten der anthropologischen Leichenbrandbearbeitung, "Archaologie und Naturwissenschaften", t.1 (1977) - dalej nie wiem jak konkretnie wygląda ta metoda i tu raczej będę miał ciężko sprawdzić.

Co do grzmiącej to Piontek powołuje się na tekst: J. Strzałko, J. Piontek, A.Malinowski, Problem rekonstrukcji wzrostu na podstawie kości zachowanych we fragmentach lub spalonych, "Przegląd Antropologiczny" t.36 (1972). Nie precyzuje więc jaka to metoda a aktualnie nie mam jak sprawdzić ale generalnie sporo się mogło w tej materii zmienić.

Edycja

Znamy taką wartość?

Ja wiem? Maksymalny wzrost jest "zaprogramowany" genetycznie - przy odpowiedniej diecie, aktywności fizycznej etc możemy go osiągnąć ale nie musimy.

[secesjonista]

(...)

ale generalnie sporo się mogło w tej materii zmienić.

Ano wcale nie tak bardzo się zmieniło.

Wspomniany Rösing, który uważał, że najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie różnych metod dla różnych okresów dziejów i różnych grup rasowych i społecznych, polecał np. metodę K. Pearsona dla grup na najniższym poziomie rozwoju, a ta sformułowana została w 1889 roku.

O kwestiach metody szerzej:

/www.staff.amu.edu.pl - J. Kozak " Stature reconstruction from long bones. The estimation of the usefulness of some selected methods for skeletal populations from Poland"

[Furiusz]

A widzisz czyli jak w archeozoologii - jak Kiesewalter i Całkin ustalili metodę tak do dziś funkcjonuje.

Dzięki za link - bardzo ciekawy

[euklides]

Tak mnie naszło - generalnie przyjmuje się, ze Rzymianie byli niżsi od barbarzyńców a to ze względu na to, że ich dieta - głownie mączna, ograniczała rozrost kośćca do maksymalnych wartości. Barbarzyńcy mieli za to jeść więcej mięsa i produktów leśnych a zatem spożywali pokarmy bardziej sprzyjające budowaniu dużej masy i wysokości.

(...)

Jakoś mi się wierzyć nie chce że Rzymianie gorzej się odżywiali. Byli niżsi od barbarzyńców przede wszystkim dlatego że często zawierali związki o zbyt bliskim pokrewieństwie. U Germanów porwania kobiet były rozpowszechnione. W Rzymie było to surowo karane. Rozpowszechniony kult westalek nie sprzyjał by kobieta opuszczała własny ród. Według mnie owe ognisko domowe nie symbolizowało rodziny, tak jak ją dzisiaj pojmujemy, a ród.

[secesjonista]

Są jakieś badania wskazujące na zmniejszanie się wzrostu u potomstwa osób blisko spokrewnionych?

[Furiusz]

U Germanów porwania kobiet były rozpowszechnione.

Skąd to wiesz?

Byli niżsi od barbarzyńców przede wszystkim dlatego że często zawierali związki o zbyt bliskim pokrewieństwie.

Skąd to wiesz?

[secesjonista]

W przypadku chowu wsobnego zwierząt na ogół pisze się, że zwiększanie się homozygotyczności u potomstwa i pojawienie się depresji imbredowej prowadzi do obniżenia płodności czy zmniejszenie ochrony immunologicznej. By ktoś pisał o trendach sekularnych - to ja się nie spotkałem.

Nie wiem na ile można to przenosić, ale wypada przypomnieć taki przypadek:

"Najlepszym przykładem na to jest zamknięta populacja rasy Pełnej Krwi Angielskiej, w obrębie której prowadzi się, od ponad 200 lat hodowlę wyłącznie w kierunku użytkowości wyścigowej, bez uwzględniania zmienności genetycznej, bądź eksterieru. Maksyma brzmi: funkcjonalność decyduje o formie. Baza genetyczna tej rasy jest bardzo wąska".

/P. Zehner "Spannungsfeld Erhaltungszucht-Leistungszucht bei gefährdeten Pferderassen, im Besonderen bei der Rasse Huzule"' za www.pzhk.pl/

Raczej nie zaobserwowano zmniejszania się wysokości w kłębie tych koni.

Na pewno warto zajrzeć (choć to trochę inny okres):

J. Piontek "Biologia populacji pradziejowych".

[poldas]

Ad Secesjonista;

W przypadku chowu wsobnego zwierząt na ogół pisze się, że zwiększanie się homozygotyczności u potomstwa i pojawienie się depresji imbredowej prowadzi do obniżenia płodności czy zmniejszenie ochrony immunologicznej. By ktoś pisał o trendach sekularnych - to ja się nie spotkałem.

Co ma chów bydła do wzrostu ludzi?

Zanim poczyni się tego typu uwagi polecam skorzystać ze słownika języka polskiego - może to pomoże objaśnić znaczenie trudniejszych słów - Furiusz

[Furiusz]

Analogię, organizmy ssaków zwykły zachowywać się w zbliżony (choć niekoniecznie taki sam) sposób - dlatego np leki czy kosmetyki bada się na zwierzętach, przed ich wprowadzeniem do obrotu czy nawet przed testami na ludziach.

[Furiusz]

S. Gronkiewicz, Analiza antropologiczna szczątków kostnych z grobów ludności kultury przeworskiej ze stanowiska Wojkowice 15, pow. Wrocław, "Archeologiczne Zeszyty Autostradowe" t.9 2009, podaje dwie wysokości ciała. Zadanie jest ułatwione ze względu na to, że są to groby szkieletowe, oba datowane na fazę A1. Obiekt 254-III-99 to pochówek szkieletowy mężczyzny w wieku 50-55 lat i o wysokości 169-171 cm. Przy okazji szkielet nosi ślady urazów mechanicznych - złamany obojczyk i osteofity i guzy Schmorla na trzonach kręgów. Pan musiał się mocno męczyć. Natomiast osobnik z obiektu 377-III-99 to kobieta w wieku 30-35 lat i o wzroście 151-152 cm.

[Furiusz]

J. Zagórska-Telega, J. Pikulski, A. Szczepanik, Pierwszy szkieletowy pochówek ludności kultury przeworskiej odkryty na cmentarzysku w Michałowicach, woj. świętokrzyskie [w:] Honoratissimum assensus genus est armis. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, pod red. R. Madyda-Legutko, J. Rudzińska-Nowak, Kraków 2014

Pochowana w tytułowym grobie kobieta miała ok 40 lat i metodą Pearsona oceniono jej wzrost na ok 150 cm. Kości zachowane słabo

[Furiusz]

P. Krajewski, Grób z okresu wpływów rzymskich z Przelewic na Ziemi Pyrzyckiej, "Materiały Zachodniopomorskie" t.38 (1992) s. 158 - 169

Grup przedstawicielki tzw grupy dębczyńskiej, datowany na wczesne etapy rozwojowe fazy C2. Nasza pani - niezwykle bogato wyposażona, miała ok 160-165 cm wzrostu. Co ciekawe pochowano ją w jamie mającej zaledwie 130 cm długości.