Państwo żywieckie

[adamhistoryk]

Violetta Wiernicka w artykule "Dumka o Wasylu Wyszywanym" ( Focus Historia, nr 10 2014) wspomina o państwie żywieckim. Arcyksiążę Stefan habsurski w roku 1907 odziedziczył to państwo.

W artykule nic więcej na temat owego państwa nic nie ma. Zastanowiło mnie to że nazwa podana jest z małej litery ...

Co to za państwo? Gdzie można przeczytać o nim?

[Tomasz N]

Zapewne chodzi o państwo stanowe.

[adamhistoryk]

Czyli państwo ustanowione dekretem czy czymś takim?

[Albinos]

To przypadkiem nie o to chodzi: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwo_%C5%BBywieckie ?

[adamhistoryk]

Mam do viki stosunek umiarkowanego zwolennika. Tyle już błędów znalazłem.

[Tomasz N]

A po co dekret ? Był pan, to było i państwo.

[adamhistoryk]

A może coś bliższego?

[secesjonista]

Państwo żywieckie - państwem nie było, było latyfundium magnackim i królewszczyzną.

Nazwa "państwo" bierze się stąd, że ów region miał dość stałe granice (przez przeszło 500 lat) i wciąż ten sam ośrodek administracyjny. Sprawiło to, że zamieszkujący te tereny ludzie szybko wytworzyli specyficzną obyczajowość i świadomość ich łączności.

Trzeba pamiętać, że dawniej utarło się używanie szeregu nazw na różne posiadłości niekoniecznie oddające ich status formalno-prawny: hrabstwo Myszy i Skłowa, hrabstwo tarnowskie, hrabstwa: Gieraniony Murowane, Przeremb, Krasiczyn, Czereja, Żywiec itd.

Terminem "państwo" określano te dobra, które nie miały statusu księstwa i nie przypisywano im tradycyjnie pojęcia hrabstwa, a właścicielowi przysługiwał tytuł "pana i dziedzica" Przyjmuje się, że takie wyodrębnienie zwykle było związane z istnieniem stosunków publiczno-prawnych czyli przysługującą zwierzchnością nad ludnością wolną. Mieliśmy np. zatem "państwo Tauroskie", do którego praw zrzekł się po drugim rozbiorze władca Prus. Szersze powstawanie "państw" to czasy drugiej połowy XVIII wieku, a związane to było z ograniczaniem liczby tytularnych księstw.

Zamieszanie jest tym większe, że szereg "hrabstw" i "księstw" powszechnie nazywane były zamiennie "państwami": tytularne księstwo Klewańskie, Księstwo Dubińskie, Księstwo Kopylskie itp.

O państwach magnackich:

K.F. Eichhorn "Stosunek xiążęcego domu Radziwiłłów do domu..."

T. Bernatowicz "Mitra i buława. Królewskie ambicje książąt w sztuce Rzeczypospolitej Polskiej (1697-1763)"

E. Kowecka "Dwór najrządniejszego w Polszcze magnata"

"Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich" red. A. Gieysztor, S. Gawlas

M. Kowalski "Księstwa Rzeczpospolitej. Państwo magnackie jako region polityczny", "Prace Geograficzne" nr 238, 2013

[adamhistoryk]

Kto ustalał granice latyfundii żywieckiej?

Jaki był stosunek zaborców do tego "państwa"?

[secesjonista]

Granice to się zmieniały w poszczególnych latach, to przecież zwykły majątek ziemski.

A stosunek zaborców do tego "państwa" był takiż sam jak do wsi Pypeć Wielki czy do Kaczych Dołów.

Mnie się zdaje, że adamhistoryk nadto się przywiązał do tej nazwy "państwo" i nie rozumie jego sensu.

Dla zaborców był to pewien majątek będący w konkretnych rękach - i tyle, bardziej ich mogło interesować w czyich rękach.

Proszę w miejsce: "państwo" wstawiać "majątek ziemski obejmujący..." - wtedy zobaczy adamhistoryk, ze jego pytania niezbyt

są sensowne.

[adamhistoryk]

Dochodzę do wniosku, że właścicielom takich "państw" chyba łatwiej się żyło, gdy myśleli o swym majątku "państwo". Ot, mam swoje "państwo".

[secesjonista]

Żyło się tak samo jak i innym wielkim właścicielom ziemskim, wciąż autor tematu nie rozumie ówczesnego pojmowania terminu: "państwo", a ja nie mam sił kolejny raz tłumaczyć rzeczy oczywistych. Proponuję jednak zajrzeć do podanej literatury. Starowolski czy Niemcewicz pisał na przykład o hrabstwie żywieckim - i jakaż to łatwość dla właściciela miałaby wynikać z tego faktu? Bo większość z właścicieli pisało się hrabiami na Liptowie i Orawie. Takie "państwo" w ówczesny rozumieniu to rozległy majątek, a ten mógł być różnie nazywany, zarówno państwo, dominium jak i hrabstwo, a często zupełnie inaczej. Podówczas nie rozumiano tego w kategoriach jakiejś suwerenności, w rozumieniu współczesnym. Zatem mógł sobie powiedzieć: jestem panem "państwa", co rozumiał po prostu, że jest panem "majątku" o pewnych szczególnych uprawnieniach względem mieszkającej tam ludności, a z czasem i ten ostatni warunek odpadł. Znacznie wyżej w takich hierarchiach były księstwa WKL (choćby z racji prawa egzempcji; do czasów Unii Lubelskiej), podobnie stały wyżej od "państwa": tytularne, alodialne, duchownych, lenne.

Ponownie powtórzę: terminem "państwo" określać można było i hrabstwo, i dużą własność ziemską - i nic z tego szerszego nie wynikało dla właściciela, nie licząc dawnych przywilejów, bądź dawnych ograniczeń obowiązujących na tych ziemiach.

Równie dobrze można rozważać, czy właściciel rumaka miał łatwiej od właściciela wierzchowca.

Natomiast Tomasz N słusznie wiąże ów twór z państwem stanowym, choć nim nie był, atoli miał jego cechy, a to z racji tego - jak powstał. No ale to i Radziwiłł doszedł do tytułu Durchlaucht i posiadania rangi pana stanowego Rzeszy (w pruskiej etykiecie dworskiej) za sprawą Hrabstwa Przygodzickiego.