Pamiętniki, wspomnienia turystyczne Polaków XIX/XX wiek

[Reichshof]

Witam, czy zna ktoś jakieś pamiętniki, wspomnienia turystyczne Polaków z XX wieku (nie chodzi mi tutaj o najnowsze tego typu rzeczy, tylko takie mniej wiecej od 1901-1980) i mógłby podać mi tytuły?

[secesjonista]

Wspomnienia z jakiego regionu/kraju mają się one tyczyć?

To obojętne?

[Reichshof]

Obojętne

[widiowy7]

No to "Na tropach Smętka" Melchiora Wańkowicza. Spływ kajakiem po mazurskich wodach, przed II wojną światową.

[Bruno Wątpliwy]

Trochę jednak po świecie - i po kraju - Polacy jeździli. W czasach zaborów, za II RP, a także w okresie PRL (choć może - w czasach tow. Bieruta - nie po świecie, choć np. wówczas zaczęli bardziej masowo wyjeżdżać na tzw. wczasy pracownicze), zatem podawanie całego katalogu wspomnień byłoby zadaniem cokolwiek syzyfowym, choć zdaje się, że Secesjonista lubi takie wyzwania.

Doprecyzuj może - o co Ci chodzi? Jaki okres. I co rozumiesz pod pojęciem "wspomnienia turystyczne"? Jasiu z mamą na wczasach FWP w Kuźnicy, czy pan Fiedler na Madagaskarze?

[Capricornus]

czy pan Fiedler na Madagaskarze?

No właśnie, większość literatury Fiedlera to elementy pamiętnikowe z własnych podroży.

[Reichshof]

Tzn, doprecyzowując już tak dokładnie. To myślałem by podjąć się tematu/ów: Ruch turystyczny oraz infrastruktura turystyczna na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku,lub Ruch turystyczny oraz infrastruktura turystyczna w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym. Poszukuję do tego jakichś ciekawych materiałów.

[secesjonista]

Czyli nie chodzi jedynie o wspomnienia i pamiętniki?

[Reichshof]

Jeśli mógłbyś mi podać coś ponad to o co poprosiłem byłbym wdzięczny

[Bruno Wątpliwy]

W oczekiwaniu na nieocenionego Secesjonistę, moje drobne sugestie:

1. Zacząłbym od przeglądania przedwojennych przewodników - np. pióra Mieczysława Orłowicza. Sporo można tam znaleźć informacji o infrastrukturze turystycznej.

2. Osobiście interesuję się historią schronisk górskich, ale praktycznie tylko w Sudetach, zatem nie bardzo to pasuje do tematu. Jednak sądzę, że schroniska budowane na ziemiach polskich przed 1939 r., zarówno istniejące na obecnych terenach Polski, jak i współczesnej Ukrainy, mają sporo entuzjastów i nawet zwykłe "googlanie", czy "wikipediowanie" może naprowadzić na trop ciekawych stron lub książek o nich.

Ot, np. efekt pierwszy z brzegu najprostszego wyszukiwania - "Nieistniejące schroniska Karpat Wschodnich" w Wikipedii (zwracam uwagę na 3 pozycję literatury w tym haśle, wydaje się b. ciekawa):

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dworek_Czarnohorski_w_%C5%BBabiem

3. Różne organizacje turystyczne wydawały wówczas swoje periodyki (np. Polski Związek Narciarski), a po latach posiadają swoje monografie (np. na pewno kojarzę, że kiedyś czytałem współczesną monografię Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i książkę o architekturze schronisk tatrzańskich w okresie międzywojennym).

[Reichshof]

Dzięki bardzo za informacje

[secesjonista]

Może zatem przyda się coś o naszym morzu (trochę wspomnień, artykułów prasowych i opracowań):

J. Łuszczewska "Przejażdżki po Prusach Królewskich", "Tygodnik Ilustrowany" 1861, nr 115

L. Jenike "Soboty (Zoppot), miejsce kąpielowe nad morzem Bałtykiem, nieopodal Gdańska", tamże, 1884, nr 70

H. Łuczkiewicz "O wycieczkach letnich i kaszubskich Sobotach", tamże, 1890, nr 20

"Nad morzem", "Bluszcz" 1896, nr 36

S Łaska "Wspomnienie z lata", tamże, 1896, nr 39

"O wakacje", "Wędrowiec" 1903, nr 21

S. Kozłowski, "Sopoty w lipcu", "Kurier Warszawski" 1907, nr 204

"Z minionego sezonu letniego w Sopotach", "Świat" 1922, nr 39

F. Mamuszka "Życie polskie w Sopocie na przełomie XIX i XX wieku", "Rocznik Sopocki" 1976

tegoż, "Kronika życia polskiego w Sopocie na przestrzeni wieków", Gdańsk 1990

W. Melcer "Wakacje nad morzem", "Wiadomości Literackie" 1939, nr 31/32

A. Nowaczyński "Odkrycie Gdyni", tamże, 1934, nr 13 lub ten sam materiał w: "Brama na świat" wyb. i oprac. M. Rdesiński, Gdańsk 1976

D. Płaza-Opacka, T. Stegner, E. Sztykiel "Po słońce i wodę. Polscy letnicy nad Bałtykiem w XIX i w pierwszej połowie XX wieku", Gdańsk 2004

M.E. Andriolli "Z wycieczki nad Morze Bałtyckie - listy ilustrowane do Adama Pługa", "Kłosy" 1889, t. 1, nr 1287

J. Olczak-Ronikier "W ogrodach pamięci", Kraków 2002

C. Piskorski "Międzyzdroje, Kamień, Wolin i okolice", Warszawa 1961 ("Misdroy, Sebad und klimatischer Kurort", Misdroy 1915)

"Echa letnie", "Kurier Warszawski" 1892, nr 208

"Przed sezonem kąpielowym", tamże, 1908, nr 121

B. Chrzanowski "Z wybrzeża i o Wybrzeżu", Warszawa 1934 (Poznań 1917)

tegoż, "Na kaszubskim brzegu", Lwów 1920

I. Fabiani-Madeyska "Odwiedziny w Gdańsku w XIX wieku", Gdańsk 1957

tejże, "Odwiedziny Gdańska w XIX wieku. Z relacji polskich zebrała Irena Fabiani-Madeyska", Gdańsk 1957

S. Kozłowski "Z ziemi Kaszubów", "Świat" 1907, nr 18

T. Krępowiecki "Przejażdżka w Prussach Polskich, list drugi", w: "Kolumb. Pamiętnik podróży" 1829, nr 29

M. Orłowicz "Moje wspomnienia turystyczne", Warszawa 1970

tegoż, "Plan rozwoju polskiego wybrzeża morskiego...", Warszawa 1928

tegoż, "Przewodnik po Gdańsku Oliwie i Sopotach", Warszawa 1921

tegoż, "Literatura turystyczna Polski : szkic bibliograficzny", Warszawa 1937

tegoż, "Przewodnik po Gdańsku", Warszawa 1938

M. Gawin "Kobieta na plaży. Przemiany modelu seksualności w latach międzywojennych", w: "Kobieta i kultura czasu wolnego", Warszawa 2001

P. Stefański "Wspomnienia z Jastarni 1917-1939", Gdynia 1997

G. Berendt "Puck w II Rzeczypospolitej", w: "Historia Pucka" red. A. Groth, Gdańsk 1998

T. Hornicki "Letniska, uzdrowiska Pomorza", Toruń 1937

M. Abramowicz "Jurata kurort z niczego", Gdańsk 2003

M. Rewolińska, W. Czerwiński "Z dziejów Hallerówki", Władysławowo 1996

B. Ślaski "Z ziemi puckiej, nad małem morzem z wielkiego strądu", Warszawa 1926

A. Wachowiak "Kąpieliska morskie i turystyka na Wybrzeżu", w: "XV lat polskiej pracy na morzu" red. A. Majewski, Gdynia 1935

W. Leszczycka "Ruch uzdrowiskowo-letniskowy w województwie pomorskim w sezonie letnim 1938", Kraków 1939

"Dziesięciolecie polskich uzdrowisk nadmorskich, "Morze" 1930, nr 2-3

"Letnie obozy LMK", tamże, 1934, nr 6

"Akademicy nad morzem", tamże, 1928, nr 11

"Wycieczki pociągami popularnymi do Gdyni", tamże, 1934, nr 4

E. Nowicka "Na Pomorzu", Warszawa 1914

S. Żeromski "Wisła, Międzymorze", w: "Dzieła, Utwory epickie", t. 3, Warszawa 1929

"Nad morzem, pamiętnik 1-go obozu nadmorskiego L.M.IK. w Jastarni w 1933 r.", Warszawa 1934

A. Świerkosz "Z wybrzeża polskiego", Puck 1930

F. Bąkowski "Polskie letniska nad Bałtykiem", Poznań 1929

A. Jabłoński "Wędrówki po Kaszubach. Od Gdyni po Hel. Opowieści o miejscach i ludziach", Gdynia 1998

A. Wójcicki "Gdynia i Wybrzeże nieprzemijającą atrakcją turystyczną", w: "Monografia Wielkiego Pomorza i Gdyni", Toruń-Lwów 1939

A. Janowski "Nad brzegiem Bałtyku", Warszawa 1919

M. Kulikowska "Z wędrówek po kraju", 1911

"Pomorze. Okno na świat. Studia z dziejów XIX i XX wieku" red. A. Paner, M. Kosznicki, Gdańsk 2002

J.K. Simm "Wycieczka na Kaszubski brzeg. Wspomnienia z 1921 r.", Cieszyn 1924

D. Płaza-Opacka "Pierwsze Polskie Towarzystwo Kąpieli Morskich", "Rocznik Gdański" nr 10, Gdynia 1991

K. Makuszyński "Moje listy, Listy z Capri, Lido, Paryża, Sopotu, Karlsbadu, Zakopanego i Lwowa"

C. Rokicki "Przewodnik po uzdrowiskach i zdrojowiskach polskich", wyd. II, Warszawa 1927

H. Donimirska-Szyrmerowa "Był taki świat", Warszawa 2003

"Zniżkowe wycieczki do Gdyni i na Hel", "Ziemia Lubelska", 1931, nr 182

L. Muszczyński "Parostatkiem - przed wojną", "30 dni", 1999, nr 3

"Przewodniki Pomiana"

"Sprawozdanie z działalności Studium Turyzmu UJ za okres 1 V 1936-30 IX 1937", Kraków 1937

M. Biedermann "Sopot. Moje podróże do...", Sopot 2001

R. Socha "Bedeker Sopocki", Gdańsk 1998

K. Biernacka "Podróż z Włodawy do Gdańska powrotem do Nieborowa w r. 1816 opisana w listach Wandy, Eweliny i Leokadii przez Polkę Ko. Z H. Ma...cką", Wrocław 1823

W. Fułek, M. Szemelowski 'Sopot: sezon, miejsca, chwile", Sopot 2002

J. Dargacz "Historia sopockich domów kuracyjnych 1824-2006", Sopot 2006

"Sopot 1901-2001. Stulecie miasta" red. A. Kubasik, Bydgoszcz 2001 (?)

"Dzieje Sopotu do roku 1945" red. B. Śliwiński, Gdańsk 1998

"Szkolne Schroniska Wycieczkowe. Informator rok 1933", Warszawa 1933

M. i J. Łozińscy "Narty-Dancing-Brydż w kurortach Drugiej Rzeczypospolitej"

Z ogólnych opracowań:

J. Gaj "Dzieje turystyki w Polsce"

Z. Kulczycki "Zarys historii turystyki w Polsce"

R. Gawkowski "Wypoczynek w II RP"

D. Dudek "Polska kultura fizyczna i turystyka w czasach zaborów i II Rzeczypospolitej"

J. Warszyńska, A. Jackowski "Podstawy geografii turyzmu"

T. Wilczyński "Krajoznawstwo i Turystyka. W świecie książek. Katalogi księgarskie", Warszawa 1938

W. Reczek "Model organizacyjny turystyki w Polsce", Warszawa 1977

W. Krygowski "Zarys dziejów polskiej turystyki górskiej", Warszawa 1973

Więcej przydatnych tytułów można znaleźć w:

A. Jackowski "Bibliografia turystyki polskiej 1800-1899", Wrocław 1972

tegoż, "Bibliografia turystyki polskiej 1900-1944", "Studia i Materiały", nr 2, Wrocław 1968

tegoż, "Bibliografia historii krajoznawstwa i turystyki w Polsce", "Ziemia" 1975/76

/ i inne spisy bibliograficzne tego autora/

T. Bednarski "Polskie czasopiśmiennictwo turystyczno-krajoznawcze. Szkic bibliograficzno-informacyjny do 1914 r.", "Zeszyty Prasoznawcze" 1967, z. 3

"Wykaz wydawnictw periodycznych poświęconych regionalizmowi, krajoznawstwu, geografii, ochronie przyrody, turystyce, przemysłowi turystycznemu", "Turyzm Polski" 1938 i 1939

Warto zajrzeć do zszywek dawnej prasy, typu: "Wiadomości Uzdrowiskowe", "Turyzm Polski. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom gospodarki turystycznej", "Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego" (potem jako "Wierchy"), "Taternik", "Sport Polski", "Zdrój Ciechociński", "Przegląd Turystyczny", "Przewodnik Kąpielowy", "Turysta Polski. Ilustrowany miesięcznik propagandowy dla turystyki i podróży", "Orli Lot. Miesięcznik krajoznawczy", "Wiadomości Zdrojowe", "Turysta", "Acta Balneologica. Polonica", "Biblioteka Podróżna. Miesięcznik powieściowo-nowelistyczny", "Biuletyn Komisji Studiów Ligi Popierania Turystyki", "Informacyjny Kalendarz Narciarski na sezon...", "Komunikaty Studium Turyzmu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie", "Krynica. Dwutygodnik...", "Na Nartach", "Kurier Turystyczno-Zdrojowy i Komunikacyjny. Dodatek do Ilustrowanego Kuriera Codziennego", "Podróżujący Kurier", "Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy", "Przegląd Zdrojowy" (od 1909 jako "Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy i Przewodnik Turystyczny"), "Turysta Polski", "Zdrojowiska. Tygodnik kąpielowy", "Echa Kąpielisk", "Informator Zdrojowy", "Lwów. Dwutygodnik Informacyjno-Podróżniczy", "Nasz Kraj" (od 1911 r. jako "Nasz Kraj Ilustrowany"), "Małopolska Wschodnia. Wydawnictwo poświęcone propagandzie gospodarczej i turystycznej województw południowo-wschodnich", "Nasze Zdroje" (i "Nasza Turystyka, czasopismo turystyczne i narciarskie dodatek do Naszych Zdroi"), "Nasze Zdroje i Letniska", "Turysta we Lwowie i Małopolsce Wschodniej. Wydawnictwo Związku Popierania Turystyki kr. st. m. Lwowa", "Wędrowiec", "Zdrojownictwo i Turystyka", "Znicz Podola", "Biuletyn Turystyczny Polskiego Biura Podróży 'Orbis'", "Turysta Śląski", "Eskapada", "Zdroje Truskawieckie", "Biuletyn Turystyczny Polskich Kolei Państwowych", "Gazeta Turystyczna", "Express Turystyczny i Zdrojowy oraz Nowości Ilustrowane", "Francuski Biuletyn Turystyczny", "Informator Wycieczkowy dla szkół i młodzieży szkolnej", "Kolumb. Pamiętnik opisom podróży lądowych i morskich, najnowszych odkryć geograficznych, wiadomościom statystycznym, oraz z tymi w styczności zostającymi, poświęcony" (potem jako "Kolumb Nowy..."), "Krajoznawstwo. Wiadomości Żydowskiego Towarzystwa Krajoznawczego poświęcone zagadnieniom turystyki, krajoznawstwa", "Na Około Świata", "Na Słoneczne Szlaki...", "Przegląd Krajoznawczy. Pismo poświęcone sprawom turystyki i rozbudowie Kraju", "Turystyka i Auto", "Wędrówki i Przygody..." (dodatek do "Dobrej Gospodyni"), "Zdrojowiska i Uzdrowiska Polskie", "Echo Podhalańskich Zdrojowisk", "Echo Zakopiańskie. Ilustrowany dwutygodnik...", "Echo Zdrojów i Karpat" itp.

[Reichshof]

Secesjonista, dziękuję bardzo za tak obszerną odpowiedź.

[secesjonista]

(...)

... na pewno kojarzę, że kiedyś czytałem współczesną monografię Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i książkę o architekturze schronisk tatrzańskich w okresie międzywojennym).

Może to było:

M. Kulig "Architektura schronisk tatrzańskich".

[Bruno Wątpliwy]

To było rzeczywiście to. Dla Reichshofa dodajmy może, że chodziło o schroniska PTT w okresie międzywojennym. Czyli tematycznie pasuje.