Dlaczego państwa bloku wschodniego podpisały Akt Końcowy KBWE

[ojej94]

Witam!

Uznaje się, że inicjatorem rozmów nad Konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie był w 1964 roku minister spraw zagranicznych PRL Adam Rapacki. Jednak okazało się, że to właśnie Wielka Karta Pokoju była jedną z przyczyn obalenia Związku Radzieckiego. Moje pytanie do Was brzmi: Jakie były przyczyny podpisania Aktu Końcowego KBWE przez państwa bloku wschodniego? Jakie korzyści miały wynikać z tego posunięcia dla ZSRR?

Z góry dziękuję za pomoc.

[secesjonista]

(...)

Jednak okazało się, że to właśnie Wielka Karta Pokoju była jedną z przyczyn obalenia Związku Radzieckiego.

Można rozwinąć?

[Tomasz N]

Co tu rozwijać. ZSRR prowadziła akcję zmiękczania oraz osłabiania militarnego Zachodu, jak też (w jej ramach) wypychania wojsk amerykańskich z Europy. Dla tego celu podpisałaby każdy papier.

Natomiast w jaki sposób miałoby to być przyczyną rozpadu ZSRR, nie wiem.

Edytowane 15 Kwiecień 2013 przez Tomasz N

[secesjonista]

Ano właśnie oczekiwałbym rozwinięcia tezy o związku pomiędzy podpisaniem deklaracji a upadkiem ZSRR.

Z tym Rapackim to pewna przesada, w 1966 r. była deklaracja bukarestańska, a rozmowy tzw. konsultacje

helsińskie w CK Dipoli to już rok 1972 r., i nie należy zapominać, że zgoda na rozmowy nastąpiła dopiero

po podpisaniu majowego układu SALT. Nie należy zapominać o równolegle toczących się rozmowach w ramach

MURFAACE.

Państwa bloku wschodniego liczyły również na korzyści ekonomiczne.

[ojej94]

Cześć!

Do Secesjonisty. WKP nie była jedną z bezpośrednich przyczyn upadku ZSRR, ale na pewno była to "cegiełka", dzięki której blok wschodni się rozpadł. Dlaczego?

- WKP była pierwszym po II Wojny Światowej dokumentem, w którym zawarto wspólne dla państw obu bloków zasady międzynarodowe

- w III Koszyku (również w części I) zostały zawarte prawa człowieka, do których przestrzegania zobowiązali się sygnatariusze zarówno państw wschodu jak zachodu;

- w przeciwieństwie np. do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, WKP miała moc wiążącą, więc sygnatariusze musieli jej przestrzegać; razem z podpisaniem WKP, nie weszły jeszcze w życie postanowienia z Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz z Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, zatem podpisanie WKP było milowym krokiem w celu ochrony praw człowieka

WKP było znakomitą "kartą przetargową" dla Stanów Zjednoczonych w stosunkach z ZSRR - USA mogły rozliczać ZSRR z łamania podstawowych praw człowieka I generacji (np. będacy w 77 r. w PRL Jimmy Carter, zapytany przez "sposobem" przez przedstawicieli ROPCiO o stan praw człowieka w Polsce, odpowiedział, że rząd USA zrobi wszystko co w jego mocy, by w myśl porozumień helsińskich z 1975 roku wspierać na całym świecie prawa człowieka). Poza tym działania Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, nawiązujące do postanowień z 75 roku miały duży wpływ na uświadamianie obywatelom bloku wschodniego niehumanitarny charakter funkcjonowania ZSRR. Również w Polsce - w państwie, w którym rozpoczęła się droga do jesieni ludów - pierwsze organizacje opozycyjne wobec władzy jak KOR czy wspomniany ROPCiO odwoływały się do postanowień helsińskich (jeszcze w 68 roku demonstrujący studenci, powoływali się na konstytucję PRL). Nie przestrzeganie postanowień helsińskich przez ZSRR pozwoliło też na określenie tego państwa "imperium zła", co z kolei było do pewnego momentu (bodaj w 1989 roku podczas wizyty Reagana w Moskwie) znakomitym argumentem dla USA, pod koniec zimnej wojny.

Jeżeli napisałem według Was jakąś głupotę, śmiało krytykujcie. Moja wiedza o XX wieku jest na razie mocno nie poukładana. Będę wdzięczny, jeżeli znajdziecie pewne błędy merytoryczne.

Secesjonisto, czy mógłbyś przybliżyć skrót MURFAACE? Czy CK Dipoli to spotkanie Nixon - Breżniew, czy coś innego?

Pozdrawiam

ojej

[secesjonista]

CK Dipoli - to Centrum Konferencyjne Dipoli w Otaniemi, pod Helsinkami, efektem tych żmudnych konsultacji była tzw. "błękitna księga".

MURFAACE - Rokowania na temat Wzajemnej Redukcji Sił Zbrojnych, Uzbrojenia i Środków Towarzyszących w Europie Środkowej.

"Jednym z najtrudniejszych pytań, dotyczących procesu KBWE, jest pytanie o prawny

charakter przyjętych postanowień i dokumentów końcowych KBWE. W doktrynie prawnej

powszechny jest pogląd, za ani Akt końcowy z Helsinek, ani inne dokumenty KBWE nie mają

charakteru traktatów. Explicite wyrażono to zresztą w końcowych przemówieniach szefów

państw lub rządów na Konferencji w 1975 r. Odwoływanie się do innych źródeł prawa

międzynarodowego i dowodzenie, że Akt końcowy jest prawnie wiążącą umową, byłoby

bezcelowe. Z intencji stron, jasno wyrażonej na Konferencji w 1975 r., wynika, że Akt

końcowy nie jest dokumentem prawnym, lecz politycznym".

/za: A. Bloed "DWADZIEŚCIA LAT PROCESU KBWE: od konfrontacji do współpracy"/

[jancet]

Jakie były przyczyny podpisania Aktu Końcowego KBWE przez państwa bloku wschodniego? Jakie korzyści miały wynikać z tego posunięcia dla ZSRR?

Bardzo ciekawe pytanie, mieszczące się w zbiorze pytań szczegółowych, które można uogólnić, stawiając kwestię "dlaczego system realnego socjalizmu sam pozwolił na likwidację samego siebie?". Myślę, że gdyby w zakresie historii przyznawano Nobla, to ten, kto to rozwikła, na taką nagrodę by zasłużył.

Ja na tej epoce się znam niewiele, coś tam pamiętam, bo byłem wówczas politycznie świadomy, choć nader młody.

Kilka moich mniemań:

Skoro już do konferencji doszło, to trudno było ZSRR całkiem negliżować jej wyniki. Więc Akt Końcowy podpisać trzeba było, żeby zachować "twarz", a konkretnie - wierność zachodnioeuropejskich partii komunistycznych i pewien cień sympatii partii socjaldemokratycznych.

A dlaczego na konferencję się zgodzono?

Chyba głównie z głupoty. Myślę, że przywódcy radzieccy sami ulegli czarowi własnej propagandy i uwierzyli, że rządzona przez nich część świata to niemal raj. Z resztą w odniesieniu do tzw. III świata rzecz nie była bez racji.

Zachodnia Europa była wówczas intelektualnie nader lewicowa, odnoszę wrażenie, że w ogóle nie spodziewali się zagrożeń ze strony ugrupowań liberalno-socjaldemokratycznych. A tu okazało się że przeważająca część ich zachodnioeuropejskich sojuszników zupełnie inaczej wyobraża sobie prawa człowieka i obywatela, niż to wygląda w systemie radzieckim.