Czy Królestwo Kongresowe miało większą autonomię niż PRL?

[bavarsky]

Do 1871 r. publikowanie i ogłaszanie aktów prawnych w KP i Cesarstwie Rosyjskim następowało na podstawie odmiennych zasad i podstaw prawnych. Gwarantem odrębności w tym względzie Królestwa była zarówno Konstytucja z 1815 r., jak i Statut Organiczny z 1832 r.

Przewidywały one publikację praw obowiązujących w Królestwie osobnym organie promulgacyjnym, w Dzienniku Praw.

[1] Na mocy ukazu z dn. 23 III/4 IV 1871 r., który narzucił stosowanie w Królestwie zasady publikacji i ogłaszania aktów prawnych przyjętych w Cesarstwie, wydawanie Dziennika Praw zaniechano.

[2] Ukazem z 19/31 XII 1866 r., samodzielny dotąd zarząd poczt w Królestwie Polskim został podporządkowany zwierzchnictwu Ministerstwa Poczt i Telegrafu w Petersburgu.

[3] Wraz z likwidacją Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu zniesiony został odrębny zarząd skarbowy w KP. Jego miejsce zajęły organy rosyjskie podporządkowane bezpośrednio władzom centralnym w Petersburgu. Jak to wyglądało na tzw. prowincji? Proste. Ukaz z 26 III/7 IV 1869 r. wprowadził w KP z dniem 1/13 VII tego roku dziesięć gubernialnych izb skarbowych, po jednej w każdej guberni, podległych Ministerstwu Finansów Cesarstwa. Polecam pierwszy tom Okolskiego, Wykład prawa administracyjnego, t. I, s 280-281.

[4] Po likwidacji Komisji Rządowej Oświecenia Publicznego w 1867 r., naczelnym organem administracji szkolnictwa dla KP stało się Ministerstwo Oświecenia Publicznego w Petersburgu. Podlegały mu za pośrednictwem kuratorów okręgów naukowych - uniwersytety, średnie i niższe szkoły ogólnokształcące oraz szkoły elementarne. Przy czym z zakresu jego kompetencji wyłączono szkolnictwo specjalne tj. duchowe, techniczne, handlowe i inne, które to jednak podlegały zarządowi innych właściwych resortom ministerstw Cesarstwa.

Długo byłoby tego jeszcze wymieniać.

[bavarsky]

Tak skromnie się zastanawiam, jak porównywać byty które różni bez mała kilka dekad, a raczej kilka pokoleń.

Co więcej te 'byty' różnią się wewnętrznie.

Inaczej wyglądały lata w KP między 1815 a 1830 inaczej to się kształtowało w 1832-1864, inaczej 1865-1905, inaczej 1906-1915.

Rozkład w PRL'u, też jest różny. Lata 1945-1954 różnią się jednak od późniejszych.

PRL, przy wszystkich swoich wadach, był jednak państwem ustrojowo odrębnym od ZSRR. Nawet jeżeli byliśmy zależni w pewnych aspektach, jak polityka międzynarodowa, to w przypadku KP, choć dano nam na początku istnienia Królestwa Konstytucję, to wraz z wystąpieniem kolejnych zrywów narodowych, te prawa były nam sukcesywnie odbierane.

PRL jednak zakończył się jednak wolnymi wyborami.

[bavarsky]

Ergo chciałem sobie edycję posta powyższego rozpocząć. Bom ze składnią poleciał na bok. Takoż Administracyjo nie bójcie się. Nie będę ciął swoich wywodów. Pion cenzury wewnętrznej mi tego zabronił.

Ukaz z końca listopada tego roku.

[jancet]

Bavarsky, tak żebyśmy się dobrze rozumieli - porównywałem sytuację w PRL, powiedzmy w latach 1944-1989 do sytuacji Królestwa Polskiego w latach 1815-1830. Dość dużym problemem było to, że nawet w tak określonych granicach czasowych PRL istniał lat 45, a KP - tylko 15, a i w ramach tych 15 lat wystąpiły dość duże różnice, może nie w ustroju, ale w praktyce realizowania jego reguł.

Porównywanie KP z lat 1832-1905 do PRL nie wydaje mi się zbyt ciekawe, gdyż w tym okresie o jakichkolwiek atrybutach suwerenności w KP mowy nie było i być nie mogło, podczas gdy PRL było przynajmniej formalnie, państwem suwerennym.

[bavarsky]

Porównywanie KP z lat 1832-1905 do PRL nie wydaje mi się zbyt ciekawe, gdyż w tym okresie o jakichkolwiek atrybutach suwerenności w KP mowy nie było i być nie mogło, podczas gdy PRL było przynajmniej formalnie, państwem suwerennym.

Może inaczej. W okresie 1832-1871 r., KP posiadało pewne cechy odrębności w stosunku do reszty Cesarstwa.

Niektóre z nich były dość znaczące.

To czynię w oddaleniu od głównego wątku tego tematu.

Zapodam otóż koszty utrzymania samego tylko 3 Okręgu Żandarmerii stacjonującego na ziemiach KP, a którego głównym przełożonym był namiestnik, a nie jak w przypadku reszty okręgów w Imperium, 'trybunał' w Petersburgu.

Otóż w 1865 r. wydatki wynosiły 577 tys. rubli, z czego 536 tys. rubli pokrył skarb KP, a pozostałą kwotę 41 tys. uzupełniono z budżetu miasta Warszawy.

Dla porównania, roczne utrzymanie w Rosji wszystkich funkcjonariuszy Korpusu Żandarmów kosztowało skarb państwa 1,5 miliona rubli... aha majątek żandarmerii KP szacowano natomiast na kwotę 1 755 000 r.

Takoż, można pokątnie przyznać, że jednak byliśmy rodzynkiem.

[bavarsky]

Jestem w trakcie lektury wspomnień Mieczysława Jałowieckiego [1876-1962], który wywodził się z rodu kniazów Pieriejasławskich-Jałowieckich.

I tak mnie naszło iż dobrze byłoby zacytować prolog napisany przez Michała Jałowieckiego, wnuka Mieczysława, który owe wspomnienia zebrał i wydał, pod nazwą Na skraju imperium, Warszawa 2013.

Ten fragment odnosi się do współczesności i jest tak jasny jak Noctilux 50mm f/0.95.

"Kiedy w końcu zabrałem się do czytania pamiętników dziadka, Związek Radziecki już nie istniał. Wspólnota Niepodległych Państw nie stała się Commonwealthem. Rosja pogrążyła się w chaosie, a Leningrad na nowo zaczął nazywać się Petersburgiem. Zacząłem czytać uważnie.

Czy w młodości nie byłem zbyt pewny siebie?

O tym, że to dziadek miał rację, przekonałem się osobiście, pracując przez pół roku na Ukrainie. TAM ZDAŁEM SOBIE SPRAWĘ, JAK ROSJANIE SĄ GENETYCZNIE ZNISZCZENI PRZEZ BOLSZEWIKÓW, niezdolni już do wydania z siebie przywódców mogących uratować to państwo od bankructwa.

Była nomenklatura, uwolniona z ucisku leninowskich zasad współżycia partyjnego, w sposób bezwstydny i bez umiaru zaczęła się bogacić, kradnąc w ciągu paru lat zasoby całego narodu, a jednocześnie gardząc tym narodem.

Z niechęci do tych "noworuskich" postanowiłem wydać pamiętniki, by podkreślić, że oni nigdy nie zastąpią klas wyższych, które ich dziadkowie albo oni sami zniszczyli."

[w:] Jałowiecki M., Na skraju imperium i inne wspomnienia, Warszawa 2013, s. 9-10.

Tak się pokątnie zastanawiam. Co mają idee państwa komunistycznego wspólnego z Królestwem Kongresowym? Powiem więcej z Rosją Imperatorów?

[lancaster]

O tym, że to dziadek miał rację, przekonałem się osobiście, pracując przez pół roku na Ukrainie. TAM ZDAŁEM SOBIE SPRAWĘ, JAK ROSJANIE SĄ GENETYCZNIE ZNISZCZENI PRZEZ BOLSZEWIKÓW, niezdolni już do wydania z siebie przywódców mogących uratować to państwo od bankructwa.

Była nomenklatura, uwolniona z ucisku leninowskich zasad współżycia partyjnego, w sposób bezwstydny i bez umiaru zaczęła się bogacić, kradnąc w ciągu paru lat zasoby całego narodu, a jednocześnie gardząc tym narodem.

Z niechęci do tych "noworuskich" postanowiłem wydać pamiętniki, by podkreślić, że oni nigdy nie zastąpią klas wyższych, które ich dziadkowie albo oni sami zniszczyli."

I cholernie dużo w tym prawdy . Rosjanom szczerze współczuję, komuniści i międzynarodowa bolszewicka banda, nikogo tak okrutnie nie potraktowała jak rodowitych Rosjan, bezwzględnie tępiąc i mordując klasy wyższe jak i prosty lud rosyjski .

[bavarsky]

bezwzględnie tępiąc i mordując klasy wyższe jak i prosty lud rosyjski .

A propos, prostego ludu. Tyle że już może zejdźmy na rodzime strony.

Dopadłem rozprawę Macieja Mycielskiego, pt. Rząd Królestwa Polskiego wobec sejmików i zgromadzeń gminnych 1815-1830, Warszawa 2010.

I jestem pod ogromnym wrażeniem, kwerendy archiwalnej którą ów Autor wykonał.

Takoż może coś na temat napiszę niebawem, ale nie w tym temacie.

[jancet]

Może inaczej. W okresie 1832-1871 r., KP posiadało pewne cechy odrębności w stosunku do reszty Cesarstwa.

Niektóre z nich były dość znaczące.

Oczywiście, że istniały znaczące cechy odrębności - czy raczej odmienności - stosunków na terenie KP od rdzennej Rosji po roku 1832. No choćby złotówki i ruble. Albo przywrócone stanowisko namiestnika. Ale ta odmienność nie stanowiła nawet śladowej autonomii, o atrybutach suwerenności nie wspominając. Nie było elementu samorządzenia, urzędnicy byli nominowani przez władze zwierzchnie z centralą w Petersburgu.

Otóż w 1865 r. wydatki wynosiły 577 tys. rubli, z czego 536 tys. rubli pokrył skarb KP, a pozostałą kwotę 41 tys. uzupełniono z budżetu miasta Warszawy.

Dla porównania, roczne utrzymanie w Rosji wszystkich funkcjonariuszy Korpusu Żandarmów kosztowało skarb państwa 1,5 miliona rubli...

Zważywszy na rozmiary i liczbę ludności KP i reszty imperium dane zaiste szokujące. Mój inżynierski sceptycyzm każe mi - w przypadku tak dużych rozbieżności - zastanowić się, czy aby do pomiaru nie wkradł się błąd gruby. Jeśli różnica wynosiłaby 50% - ok, ale jeśli miałaby wynosić 500%, to mi się zapala czerwone światełko.

Takoż, można pokątnie przyznać, że jednak byliśmy rodzynkiem.

To akurat święta prawda. I w socjalizmie się to zachowało. Wysocki prawie jednym tchem śpiewa "она была в Париже" i "она была в Варшаве". Z tym, że "prawie czyni wielką różnicę".

Do dalszych postów bavarsky'ego się nie ustosunkowuję, bo nijak nie wiem, o co chodzi, bo ja to prosty inżynier jestem.

Edytowane 4 Grudzień 2013 przez jancet

[bavarsky]

Zważywszy na rozmiary i liczbę ludności KP i reszty imperium dane zaiste szokujące. Mój inżynierski sceptycyzm każe mi - w przypadku tak dużych rozbieżności - zastanowić się, czy aby do pomiaru nie wkradł się błąd gruby. Jeśli różnica wynosiłaby 50% - ok, ale jeśli miałaby wynosić 500%, to mi się zapala czerwone światełko.

Sam byłem nie lada w szoku widząc te cyfry, ale tak zostało to przedstawione przez Orżechowskija w jego artykule; Rierorganizacyja żandarmskogo uprawlenija w swiazi s prawitielstwiennoj rieakcyjej 60-ch - 70-ch godow XIX wieka, [w:] Woprosy istorii obszczestwienno-politiczeskoj mysli i wnutrienniej politiki Rossii w XIX wiekie, Gorki 1971, s. 47

Już w 1864 r., koszty utrzymania żandarmerii w KP przekroczyły pół miliona rubli.

Tym niemniej biorąc pod rozwagę dociekania Pani Profesor Franciszki Ramotowskiej, wydatki na konkurującej z żandarmerią takiej policji warszawskiej, a która liczyła nieco więcej funkcjonariuszy, wzrosły w okresie powstania styczniowego do kwoty 600 tys. rubli! a według ocen ministra spraw wewnętrznych Imperium Lwa Makowa do... 750 tys rubli!

Co ciekawe, według Stanisława Wiecha, ten gwałtowny wzrost wydatków w latach 1863-1866, był do powetowania przez Władze, poprzez nakładanie na mieszkańców KP kontrybucji i grzywien, które to w większości bezpośrednio przeznaczano na potrzeby organów aparatu represji.

Dopiero z początkiem 1866 zaczęto stopniowo zmniejszać wydatki. Budżet 3 Okręgu na ten rok zakładał redukcję do 482934, a następnie do 456622 rb., z czego 414898 rb. miał pokrywać skarb KP.

[jancet]

Oczywiście rok 1865 to wciąż powstaniowa anomalia. Wprawdzie realnych działań powstańczych w tym roku już praktycznie nie było (ks. Brzóska jeszcze się ukrywał i to wszystko), ale budżet był przecież planowany w 64 roku na podstawie tego, co się działo w 63.

[bawarskij]

Odrębność ustrojowa KP i jego stosunek do unii z Cesarstwem Rosyjskim, Konstytucja z 1815 r. stanowiła:

"Stosunki cywilne i polityczne, które jemu naznaczamy, jako też i związki to połączenie ustalić mające, objęte są niniejszą ustawą, którą mu nadajemy".

[w:] Konstytucja KP z 27 XI 1815 r., Dziennik Praw KP, t. 1, s. 2, art. 2.

Podobnie sformułowania zawierał Statut Organiczny KP z 1832 r.: "Królestwo Polskie przyłączone na zawsze do państwa rosyjskiego stanowi nierozerwalną część tego państwa. Ono będzie miało osobny, do potrzeb miejscowych zastosowany zarząd; niemniej własne kodeksy cywilny i kryminalny i wszystkie dotychczas istniejące po miastach i w gminach wiejskich nadane im miejscowe prawa i ustawy pozostają na dawniejszych swoich zasadach i w dawnej mocy".

[w:] Statut Organiczny KP z 14/26 II 1832 r., Dziennik Praw KP, t. 14, s. 172, art. 1

Dlatego też nie do końca zgodzę się ze zdaniem:

Porównywanie KP z lat 1832-1905do PRL nie wydaje mi się zbyt ciekawe...

Dopiero bowiem wybuch i klęska powstania styczniowego wywołały w Rosji wzrost nastrojów antypolskich oraz spowodowały zasadniczą zmianę polityki władz carskich wobec KP. Toż po krótkim okresie ustępstw politycznych Impeartora Aleksandra II w czasie tzw. "odwilży sewastopolskiej" a zwłaszcza na niewie fiaska reform Aleksndra Wielopolskiego z lat 1861-62, zmierzających do odbudowy autonomii KP, w Petersburgu podjęto decyzje o konsekwentynym i ostatecznym zniesieniu wszystkich odrębności prawnoustrojowych KP i unifikacji miejscowego zarządu administracyjnego z analogicznymi instytucjami funkcjonującymi w wewnętrznych prowincjach Cesarstwa.

Np. symbolicznie dopuszczano się tego iż do zacierania śladów odrębności ustrojowej Królestwa Polskiego, od lat 70. XIX wieku wykorzystywano - niezgodnie z jego oficjalnym statusem prawnym w ramach Imperium - praktyka zastępowania w dokumentach urzędowych nazwy "Królestwo Polskie" określeniem "Generał-Gubernatorstwo Warszawskie", tudzież znany większoszości "Kraj Przywiślański".

[bavarsky]

Uwagi metodologiczne;

Problematyka związana z ustaleniem składu narodowościowego urzędników pocztowych Królestwa Polskiego przysparza z zasady sporo trudności. Związane jest po pierwsze z tym że do XIX w. pojęcie narodowość było pojęciem nowym, niespotykanym i nieużywanym, stąd też nieuzasadniona potrzeba tworzenia odpowiednich rubryk tego typu w dokumentach personalnych. Wprawdzie w zachowanych listach stanu służby można odnaleźć informacje o niepolskim pochodzeniu, głównie pruskim, zaś informacje o urzędnikach w których żyłach płynęła rosyjska krew odnaleźć możemy w "Cyrkularzach Zarządu Poczt", jednak są to jak podaje Tomasz Suma, nieliczne przypadki.

Podanie narodowości było wyłącznie dobrowolne dla urzędnika składającego pisma i wypełniającego metryki biurokratyczne.

Podsumowując identyfikacja personalna była dokonywana najczęściej poprzez analizę trzech głównych zmiennych:

- miejsca urodzenia,

- wyznania,

- znajomości języka polskiego

Łączna próba za omawiany okres; dotyczyła 1767 osób; z czego 1607 (91%) stanowili Polacy, 35 (2%) Rosjanie oraz 144 (7%) Prusacy.

Urzędnicy poczty KP stanowili elitarną grupę spośród pracowników służby cywilnej kraju. Co interesujące poczta jako jedna z ostatnich instytucji państwowych została włączona w rosyjski system administracyjny (co nastąpiło dopiero w 1871 r.), a przez cały czas szczególnie wzmożonych akcji rusyfikacyjnych, jakie dotknęły KP po 1831 czy 1864 r., poczta zrusyfikowana została zaledwie w kilku procentach.

Zajmuje mnie od czasu charakterystyka zbiorowości, tzn. analizuję i obrabiam w Excelu dane ze sbornika generałów za rok 1914.

Edytowane 13 Styczeń 2015 przez bavarsky

[bavarsky]

Podsumowując identyfikacja personalna była dokonywana najczęściej poprzez analizę trzech głównych zmiennych:

- miejsca urodzenia,

- wyznania,

- znajomości języka polskiego

Dla osób wątpiących; tudzież mających odmienne zdanie [z takimi też się wszak spotkałem]; poniżej prezentuję rozkład za rok 1881; podług wiary urzędników powiatu częstochowskiego i będzińskiego guberni piotrkowskiej:

Otóż; jak podkreślał naczelnik żandarmerii powiatu częstochowskiego i będzińskiego taki stan rzeczy jest niedopuszczalny. Wypada się z nim chyba zgodzić; dodać bowiem należy iż owe proporcje narodowościowe podług m.in. wyznania nie rysowały się nader optymistycznie; zwłaszcza jeżeli przyjmiemy iż rok 1881 zamykał 15 lecie zmian po reformie administracyjnej Królestwa Polskiego i tak raport z guberni piotrkowskiej ujawnił iż w dwóch rzeczonych powiatach; na ogólną liczbę 222 urzędników osoby wyznania katolickiego stanowiły 63,5% ogółu, protestanckiego 14%, a prawosławnego 22,5%.

[jancet]

Ja ma dość zasadniczy problem z tym, czy poglądy uczestnika "bawarskij" należy traktować jako poglądy uczestnika "bavarsky" i odwrotnie, czy też nie.

Przyjmuję, że NIE. Może Marcin F. Michalski występuje tu czasem jako Dr Jekkyl, a czasem jako Mr Hyde, ale potraktuję ich odrębnie.

Dlatego też nie do końca zgodzę się ze zdaniem:

Porównywanie KP z lat 1832-1905do PRL nie wydaje mi się zbyt ciekawe...

Dopiero bowiem wybuch i klęska powstania styczniowego wywołały w Rosji wzrost nastrojów antypolskich oraz spowodowały zasadniczą zmianę polityki władz carskich wobec KP. Toż po krótkim okresie ustępstw politycznych Impeartora Aleksandra II w czasie tzw. "odwilży sewastopolskiej" a zwłaszcza na niewie fiaska reform Aleksndra Wielopolskiego z lat 1861-62' date=' zmierzających do odbudowy autonomii KP, w Petersburgu podjęto decyzje o konsekwentynym i ostatecznym zniesieniu wszystkich odrębności prawnoustrojowych KP i unifikacji miejscowego zarządu administracyjnego z analogicznymi instytucjami funkcjonującymi w wewnętrznych prowincjach Cesarstwa.

Np. symbolicznie dopuszczano się tego iż do zacierania śladów odrębności ustrojowej Królestwa Polskiego, od lat 70. XIX wieku wykorzystywano - niezgodnie z jego oficjalnym statusem prawnym w ramach Imperium - praktyka zastępowania w dokumentach urzędowych nazwy "Królestwo Polskie" określeniem "Generał-Gubernatorstwo Warszawskie", tudzież znany większoszości "Kraj Przywiślański". [/quote']

No cóż, przytoczone przez uczestnika "bawarskij" (przepraszam, ale nie wiem, jak mam to odmieniać) fakty zdają się podpierać moją tezę, że pomiędzy PRL z lat 1945-1989 a KP z lat 1832-1905 podobieństw raczej brak.

Jak najbardziej zasadne byłoby porównywanie PRL i Królestwa Polskiego z lat 1815-1830. Sporo podobieństw, sporo różnic.