By Jaś się czegoś nauczył...

[secesjonista]

Capricornusie - twe źródło jest nieocenione,jest takie in statu nascendi , a wiesz że wciąż czekam na swe lektury.

[Capricornus]

Capricornusie - twe źródło jest nieocenione,

Powiem nieskromnie - wiem.

Ale trochę nuży takie jednostronne wpisywanie, czekam na konfrontację z innymi źródłami.

Chociaż z drugiej strony 138 odwiedzin może świadczyć, że ktoś to czyta, kogoś to interesuje.

.

.

.

Zbiórka żelaza

Zebrano około 25 kg ułomków żelaznych.

Zwrot map i obrazków "Ilustracji Szkolnej".

Oddano na polecenie Urzędu szkolnego w P. do Urzędu Gminnego w M. 2 mapy Polski i wszystkie posiadane przez szkołę obrazki Ilustracji Szkolnej.

M., dn. 31 sierpnia 1942r.

Rok szkolny 1942/43

Zajęcie izby szkolnej.

Do Urzędu Szkolnego w P. przesłano pismo tej treści: "Komunikuję, że w szkole tut. nauka nie będzie mogła rozpocząć się w dniu 1 września, ponieważ Zarząd gminny zajął izbę szkolną na skład zboża kontyngentowego. - Terminu zwolnienia - w chwili obecnej - podać nie mogę."

Prace kontyngentowe.

"Na podstawie zarządzenia Pana Starosty w P. niniejszym powołuję Pana do prac kontyngentowych w gromadzie Me. Do obowiązków Pana należeć będzie współdziałanie z sołtysem i komitetem wiejskim kontyngentowym w kierunku uświadamiania ludności o konieczności wywiązania się w terminie z obowiązku kontyngentu. Obecnie proszę wpływać, by wszyscy rolnicy przystąpili do wzmożonej młocki, gdyż jak wiem z doświadczenia, rolnicy przystępują zazwyczaj do młocki dopiero w przeddzień terminu dostawy skutkiem czego nie są w stanie w terminie dostarczyć zboża. - Furmanka stawi się po Pana 30 b. m. o godzinie 9-tej./-/ Wójt J. W. K.

Oszczędzanie papieru w szkołach polskich.

"Ustalono, że polskie szkoły powszechne zużywają nadmierną ilość zeszytów do pisania i rysowania. Powołując się na istniejące przepisy dotyczące zużywania papieru, wzywam wszystkich nauczycieli do ograniczenia tego nadmiernego zużywania papieru. Wystarczy, jeśli uczeń szkoły powszechnej będzie posiadał 1 zeszyt do wypracowań piśmiennych /ćwiczenia stylistyczne/, 1 do pisania, 1 brulion i 1 zeszyt rachunkowy. Z innych zeszytów należy na razie zrezygnować. Przy tej sposobności zwracam wszystkim nauczycielom uwagę, by bacznie pilnowali czystości i wykorzystania każdego miejsca w zeszytach. Kilkakrotne przepisywanie tekstów i treści różnego rodzaju jest bezwarunkowo zabronione."

Wynik akcji zbioru ziół.

Chaber - 5 dkg, liście poziomki - 95 dkg, wrzos 1,90 kg, krwawnik 1 kg, jałowiec 20,05 kg, kasztany - 4,05kg, sporysz 10 dkg.

Początek nauki.

"Po zwolnieniu izby szkolnej od celów kontyngentowych rozpoczęto zajęcia szkolne dnia 7 listopada b. r. Remont /bielenie, mycie podłogi i sprzętów - przeprowadzono/."Szkoła mieści się nadal w budynku p. Władysława S.

Bandziory... bandziory...

Napady rabunkowe po nocach - stają się prawdziwą plagą ludności. - Nieuchwytne szajki dobranych kompanów najprawdopodobniej żydów, dobrze uzbrojone, terroryzują ludność zabierając co się da, biją, nakazują okup.

Warty niewiele pomagają, bo jako bezbronne - same ulegają terrorowi.

Stuk, stuk do okna - otwierać trzeba, a z chwilą gdy "goście" "nocnymi" lub "bandziorami" zwani znajdą się w mieszkaniu czują się lepiej - niż u siebie w domu.

Wywiad mają doskonały, trafią na każdy adres, wiedzą gdzie kto ma większą gotówkę, bo np. sprzedał konia, gdzie jest lepsze ubranie, a gdzie pokaźniejsza świnia lub choćby pewien zapas słoniny. Słowem jacyś, jeśli nie najbliżsi, to w każdym razie nie najdalsi mrokiem nocnym zakonspirowani amatorzy cudzej własności...

Spis zwierząt:3/XII-42.

Spis przeprowadziła komisja: nauczyciel, sołtys, agronom wiejski.

Drzewo opałowe dla szkół.

Urząd Szkolny w P. pisze: "Ze względu na małe przydziały drzewa opałowego w roku gospodarczym 1942/43 przez Urząd Nadzoru Leśnego L. należy zamknąć wszystkie szkoły na wsiach aż do odwołania. Natomiast należy nadal prowadzić naukę w szkołach głównych, gospodarczych, zawodowych i fachowych. - W tamt. gminie należy zaopatrzyć w drzewo opałowe szkołę powszechną w M. - Jeżeli poszczególne szkoły wiejskie mogą się same w innych sposób w drzewo zaopatrzyć, to nauki nie należy przerywać. - Do dnia 15/XII-42 należy mi zameldować, które szkoły w tamt. gminie z braku drzewa opałowego maja przerwaną naukę /-/ Radca Szkolny.

Na pismo to odpowiedziano: "... dzięki staraniom miejsc. sołtysa p. K. szkoła ma pewien zapas opału /torfu/, który starczy jeszcze na jakie 4 - 6 tygodni."

W ten sposób zaopatrywano się w minimalną ilość opału i dalszym ciągu, tak-że przerwy w nauce zdołano uniknąć.

Napad bandycki: 15/XII.

Nauczyciel udał się do M. celem złożenia odpowiedniego meldunku.

Ferie świąt Bożego Narodzenia: 20/XII - 11/I.

Okólnik Władz Szkolnych naznaczał początek ferii na dn. 12/XII, ale otrzymano go po terminie.

Spis mieszkań: 12/I.

Spis przeprowadził nauczyciel w towarzystwie sołtysa.

Werbowanie sił roboczych.

"Pan Starosta w P. pismem z dn. 18 grudnia 1942 roku włożył również obowiązek i na nauczyciela w akcji brania czynnego udziału w werbowaniu sił roboczych do Rzeszy. Komunikując o powyższem proszę Pana Kierownika, aby po otrzymaniu niniejszego wraz z podległym mu personelem udał się do każdego z wyznaczonych na roboty do Rzeszy pouczając każdego wyznaczonego oraz jego rodzinę, że o ile w dniu 18 stycznia b. r. o godzinie 9-tej rano wezwany nie stawi się na punkt zborny w M. /Urząd Pracy/ to tak samo wyznaczony jak również jego rodzina będą traktowani jako sabotażyści i jako tacy będą odesłani do Obozu Wojennego S. S. na Majdanku, a majątki ich zostaną przydzielone takim, którzy wywiązali się pod każdym względem z nałożonych na nich obowiązków. - W końcu dodaję, że Pan narówni z miejscowym sołtysem jesteście odpowiedzialni za należyte przeprowadzenie tej akcji" /-/ Wójt Jan Wojciech K.

Poszukiwanie kradzionych rzeczy: 20 - 21/I.

W sprawie poszukiwania skradzionych sobie w dn. 15.XII rzeczy udał się nauczyciel do M. na Posterunek P. P., następnie do wsi D. - dokąd prowadziły ślady.

Okazało się, że szajkę tworzyli żydzi ukrywający się u jednego z gospodarzy na Kolonii - K.

Edytowane 9 Luty 2011 przez Capricornus

[Capricornus]

I wracamy do piętrusów:

Konferencje w sprawie spisu ludności: 11 i 23/II-43.

Konferencje odbyły się w M.

Spis ludności:1 - 2/III-1943.

Spis kierowany jak wszystkie poprzednie przez Urząd Statystyczny w Krakowie był pierwszym powszechnym spisem ludności w Gen. Gubernatorstwie od czasów wojny.

Pierwszy dzień poświęcono samemu spisowi, drugi wykończeniu odnośnych arkuszy.

Miejsc. nauczycielowi przydzielono gromadę Me.

Odpisy rejestru żywca.

"Der Kreishauptmann in P. - Po porozumieniu z Urzędem Szkolnym mogą nauczyciele zaciągani być po odbyciu swojej pracy w szkole przez 2 godziny dziennie do sporządzenia odpisów z rejestrów bydła" /-/ Brandt.

Konferencja w sprawie spisu szkolnego: 7/IV.

Konferencja odbyła się w szkole w M. Prowadził ją agronom gminny p. S.

Spisy szkolne: 12 - 14/IV.

"Gorący dzień: 13/IV.

Dziś masowe powołania z Me. do Arbeitsamtu. Nadto przegląd krów w M. i - spisy. Słusznie miejsc. sołtys twierdzi, że ma "gorący" dzień, bo wszystkie te sprawy w ten czy inny sposób najmocniej o niego zahaczają.

Morderstwo.

19/IV-43 na drodze z Ł. do M. za D. zamordowany został kierownik Arbeitsamtu w M. O czynach podobnych wyraźnie politycznych słyszy się coraz częściej, a w związku z tym nazwą "leśnych" oznaczają desantów(?) i partyzantów, którzy las uważają za domenę swych konspiracyjnych planów.

Ludność przeżywa nowe leki i niepokoje, które tak trudno w chwili obecnej charakteryzować.

Ferie świąt wielkanocnych: 18 - 27/IV-43.

Oszczędności dziecięce.

Na adres "Schulamtu" w P. przesłano 18 złotych oszczędności dziecięcych, celem wyrobienia 9 książeczek oszczędnościowych w Komunalnej Kasie Oszczędności w P.

Propaganda przeciwbolszewicka.

Władze rozwijają obecnie bardzo planową, systematyczna i na szeroką skalę zakrojoną propagandę przecwbolszewicką.

Ustawicznie pojawiają się na wsi różnych formatów plakaty w tym wiele barwnych i bardzo starannie wydanych, rozdawane są masowo propagandowe ulotki, a prasa w związku ze zbrodnią katyńską działa bardzo energicznie i zdecydowanie.

Urząd Szkolny zdecydował akcję tę przenieść i na teren szkoły, bo oto p. Kreisschulrat zarządza "aby nauczycielstwo dokładnie omówiło w nauce szkolnej artykuły o bolszewizmie, które pojawiły się w Nowym Głosie Lubelskim. Tytuły omówionych wyjątków z gazety należy wpisać do dziennika lekcyjnego i rozkładu materiału. Podczas wizytacyj szkół sprawdzać będą wykonanie tego zarządzenia. Przy niniejszym rozsyła się do szkół wyjątki z encyklik i urzędowych przemówień Stolicy Apostolskiej o bolszewizmie, które za pomocą dzieci należy rozdzielić miedzy rodziców. Proszę tę akcję poprzeć wszystkimi silami i przeprowadzić ją wszystkimi stojącymi do dyspozycji środkami. W szkole należy materiał odpowiednio wyzyskać."

Napad na M.:noc 15 - 16/V-43.

Rankiem 16/V (niedziela) obiegła Me. alarmująca wiadomość, że na M. dokonano napadu.

Połowa budynku gminnego spalona, wójt K. zamordowany, nadto ofiarą paść miało 2 żandarmów niemieckich, w tym leutnant komendant Posterunku i 2 wartowników polskich.

Spisy rolne: 15 - 19/V-43.

Nauczyciel zajęty był spisami w/g nowej dyrektywy gminnych Władz spisowych.

Spis zwierząt: 5 - 6/VI.

Spis ludności w/g mieszkań.

W sprawie tej udał się nauczyciel w dn. 19/VI do Urzędu Gminnego, a w następnych dniach ją przeprowadził. Karty t. zw. Verzcichniss (Verzeichnis?) der wohnenden Personen im Alter über 14 Jahre muszą być na drzwiach domów przybite.

Liczba dni nauki w r. 42/43.

Dla kl. I - 144 dni, dla kl. II - 146 dni, dla kl. III - 146 dni, dla kl. IV - 143 dni.

Średnia frekwencja w stosunku rocznym

I kl. - 64%, II kl. - 74%, III - 70%, IV kl. - 42%.

Podział roku szkolnego.

Rok szkolny podzielono na dwa okresy:

I obejmujący miesiące: XI, XII, I, II - około 65 dni nauki,

II " " III, IV, V, VI - " 79 " " .

Najważniejsze niedociągnięcia w opracowaniu materiału.

W kl. I: czytanki w zakresie rz, h, H i kończące elementarz, pierwsze przypadki mnożenia.

W kl. II: mnożenie i dzielenie w zakresie II, III, IV ćwiartki.

W kl. III: mnożenie i dzielenie piśmienne, 1/2, 1/4.

W kl. IV: wstępne działania na liczbach ułamkowych.

Ogródek szkolny (około 20 m2).

wydzielonych z podwórka gospodarskiego obsadzono fasolą.

Podręczniki szkolne w r. 42/43.

Poza Elementarzem Chodaka, M. Sterem dla klas II - III i Sterem dla kl. IV uczono bez podręczników. - Wstawiona wskutek przestawienia aktu w poprzednim roczniku wzmianka o nieregularnym nadchodzeniu Sterów w związku z kwotą 27 zł - dotyczy r. 42/43. - Zresztą i w 41/42 nadchodzenie Sterów było b. nieregularne.

Zbiórka papieru.

Zebrano 15 kg papieru do przeróbki.

Zakończenie roku szkolnego: 42/43.

W miłym rewanżu za odwiedziny dzieci z K. szkoły tut. w dniu 2/VI zakończono rok szkolny w dn. 30 czerwca wspólnie ze szkołą tamt. Na program złożyły się śpiewy i wspólna zabawa towarzyska obu szkół, oraz przemówienie kierownika szkoły z K. p. I.

Ulewny deszcz, który towarzyszył całemu przebiegowi uroczystości - przyczynił się do wytworzenia miłego, świetlicowego nastroju. W dn. 1/VII odczytano dzieciom wyniki klasyfikacji i oddano prace szkolne /zeszyty - rysunki/.

Spis inwentarza szkolnego.

Spis przesłano na żądanie nowego wójta p. Aleksandra M.

desantów(?) - z tym pytajniczkiem słówko, którego odczytania nie jestem pewien.

Verzcichniss (Verzeichnis?) - niemieckie słowo, którego znaczenia nie znamy, ani ja ani mój słownik, w nawiasie z pytajnikiem podałem moją wersję tego słowa, czy ktoś mógłby to zweryfikować? Jak nazywał się dokument przybijany na drzwiach? Czy była to: "Lista życia osób w wieku powyżej 14 lat", czy jakoś tak? Czy może coś całkiem innego?

Edytowane 12 Luty 2011 przez Capricornus

[Capricornus]

Znowu piętrus ale zostało już tylko 10 stron.

Rok szkolny 1943/44

Lokal - początek nauki.

Znów trudności lokalowe. W dniu 20/IX-43 rozpoczęto naukę w lokalu prowizorycznym ("letniej kuchni") u p. S., w dniu 23/IX p. wójt M. i urzędnik gminy p. J. zajęli lokal z roku ubiegłego administracyjno - policyjnym trybem.

Zbiór ziół.

Zebrano i oddano do spółdzielni "Rolnik" w M. - częściowo do spółdzielni w P. 18 dkg kwiatu bławatu, 85 dkg liści pokrzywy zwycz., 80 dkg liści piołunu, 2 kg o,9 dkg kwiatu krwawnika.

Spowiedź i komunia św. klas III-IV: 20/X-43.

Zbiórka papieru.

Z okólnika Radcy szkolnego: "Jeszcze raz przypominam i podkreślam, że zbiórka papieru musi dać maksymalny wynik, Oddział Główny Nauki i Wiedzy uzależnił bowiem wysyłkę podręczników szkolnych od ilości zebranego i odstawionego papieru.

Spis zwierząt: 3/XII-43.

c. d. pracy w dn. 5 - 6/XII-43.

Ferie świąt Bożego Narodzenia: 19/XII-43 - 3/I-44.

Sprawy opałowe.

Przerwy w nauce z powodu braku opału: 17/II - 22/II z tym, że klasy III - IV miały zajęcia 1,5 godzinne. - Ogólnie: palono torfem zebranym od dzieci, gmina dostarczyła 1m drzewa.

Spowiedź i komunia św.: 29/III-43

Ferie wielkanocne: 30/III- 11/IV-43.

Budżet szkolny.

Urząd Gminy zażądał pewnych danych w sprawie budżetu szkolnego.

M. i. podano: "6. konieczność wstawienia kwoty na zakup torfu z miejsc. zapasów, gdyż praktykowany dotąd system dobrowolnej zbiórki nie zupełnie pokrywa zapotrzebowanie /minimalne/ szkoły. 7. konieczność zapewnienia szkole nowego lokalu przy czynszu podwyższonym, to samo jeśli chodzi o usługę szkolną. - Nadmienia się, że szkoła od r. 40/41 nie otrzymywała odpisu budżetu szkolnego."

Karty absolwentów.

"W sprawie nadesłanych tut. szkole kart absolwentów komunikuję, że w bież. roku szkolnym żadne dziecko szkoły nie kończy; natomiast z rocz. 1930 opuszcza szkołę 14 dzieci (6 chł., 8 dziew.)."

Elementarze.

Urząd Szkolny w P. przyznał tut. szkole 10 sztuk Elementarzy Chodaka. Elementarze te odstąpiono szkole w K. ponieważ dzieci miejsc. szkoły przeszły już na wstępne czytanie M. Sterów.

Zebranie w sprawie spisów rolnych: M. 10/V-44.

Spis użytków rolnych: 15 - 18/V-44.

Spis zwierząt: 3 - 4/VI-44

Realizacja nowego programu.

P. Radca Szkolny poleca: "W sprawozdaniach miesięcznych za miesiąc czerwiec - obszernie i dokładnie donieść, jak w danej szkole został zrealizowany program przyrody, geografii i zajęć praktycznych."

Pogrzeb uczennicy: 23/VI-44.

Klasy III - IV wzięły udział w pogrzebie uczennicy klasy IV Marianny S.

Liczba dni nauki w r. 43/44.

dla kl. I - II - 192, dla III - IV: 198.

Średnia frekwencja w stosunku rocznym.

I kl. - 65%; II kl. - 61%; III kl. - 72%; IV kl. - 47%.

Dyrektywa klasyfikacyjna.

"Wobec wyjątkowych obecnych warunków przeprowadzono klasyfikację w granicach maksimum względności."

Realizacja programu arytmetyki, przyrody, zajęć praktycznych.

"Od lutego starano się szczególnie w nauczaniu rachunków, przyrody i zajęć praktycznych uwzględnić tematy nowym programem zalecone. Ze względu na okres przejściowy uwzględnienia te miały jednak charakter fragmentaryczny. Lekcyj geografii w kl. III - IV nie przeprowadzono."

Najważniejsze niedociągnięcia w opracowaniu materiału.

Wobec słabej frekwencji w maju, a szczególnie w czerwcu materiału przeznaczonego na te miesiące większość dzieci nie przeszła.

Podręczniki szkolne w r. 43/44.

W klasie I uczono bez elementarza. Pod koniec roku zaczęto czytać M. Ster. - Ogólnie nadchodzenie Sterów b. nieregularne, stąd np. "Święcone Marysi" przerabiać zaczęto 16/VI (!) - W kl. III - IV korzystano z "Krótkiego katechizmu" ks. Likowskiego.

Zbiórka papieru.

Zebrano 10 kg zapisanych kajetów.

Zakończenie r. szkolnego 43/44: 4 - VII.

Rok szkolny zakończono udziałem w nabożeństwie dziękczynnym w kościele w M. Mszę odprawił i krótką naukę do dzieci wygłosił ks. kanonik Jan S.

Wykazy dzieci.

"Szkoła od lat 4-ch nie otrzymuje wykazów dzieci obowiązanych do uczęszczania. Dzieci wpisuje się w/g dat podanych przez rodziców, często mylnych i niekompletnych, co wprowadza chaos w organizacji szkoły."

Ogólne warunki bytowania szkoły i nauczyciela.

Trudne i bez zmian w stosunku do lat poprzednich.

.

.

.

Ustąpienie Niemców.

Dnia 22 - 23/VII-44 opuścili Niemcy tut. tereny. Pośpiesznie, niespodziewanie. Polskie organizacje podziemne ujawniają się. Armia Czerwona i współdziałające z nią polskie oddziały wchodzą do L. Tworzy się Krajowa Rada Narodowa ujmując w swe ręce ster spraw wewnętrzno - polskich.

W M. na wieży strażniczej budynku żandarmerii powiewa biało-czerwona chorągiew. Niewątpliwie zwiastuje ona nowe czasy, ale jak się one ukształtują? Wokół tyle niepewności, Tyle głębokich i najgłębszych trosk. Wciąż słychać dalekie armatnie strzały, wybuchy bomb. Całe miasta przemieniają się w gruzowiska. Wojna trwa w swym całym, bezwzględnym nasileniu. Majdanek, zamek odsłaniają swe potworne tajemnice.

Społeczeństwo wyraźnie rozbite na dwie orientacje. Jedna opiera się o Moskwę i jej siłę zbrojną - druga zapatrzona w daleki Londyn w nim widzi rękojmię przyszłości Polski.

Zmiany administracyjne.

Gmina M. wraca do składu powiatu Lu. W Lu. powstaje Inspektorat Szkolny, a obowiązki inspektora obejmuje p. mgr. W. L.

Rejestracja.

"Celem ustalenia faktycznej ilości sił nauczycielskich pozostałych na terenie powiatu, wzywam wszystkich pp. nauczycieli /lki/, by niezwłocznie zgłosili się do rejestracji - najpóźniej do dnia 10 sierpnia 1944 roku. Szybkie spełnienie tego obowiązku umożliwi należyte zorganizowanie szkolnictwa powszechnego w nowym 1944/45 roku szkolnym."

Historyczny okólnik.

""Minęły jak okropny sen lata krwawej okupacji. Zginęła brutalna przemoc, a powstają nowe dni poszanowania człowieka i jego pracy. Zrzuciwszy pęta niewoli będziemy mogli w nowych warunkach przystąpić do pracy - każdy w swoim zawodzie. A pracy tej ogrom niezmierny. Wszyscy bez względu na swe osobiste przekonania winni wytężyć siły, by praca ich jak najbardziej owocne wydała rezultaty. Szczególnie odpowiedzialny obowiązek ciąży na nas, jako wychowawcach młodego pokolenia." - "Musimy wytężyć wszystkie nasze wysiłki, by przez odpowiednią organizację i metodę pracy podnieść powierzone nam szkoły do należytego poziomu. Pomnić musimy, że potęga Rzeczypospolitej jest pierwszym przykazaniem obywatela, a podwaliną tej potęgi to młodzież, wychowanie której w nasze poruczono ręce.

Pobór wojskowy.

W Lu. odbywa się dziś (27/VIII) pobór roczników 1921-24, uprzednio odbył się w L. pobór oficerów i podoficerów zawod. w szerokiej skali wieku. - pobór rekrutów ma być rozszerzony i na dalsze roczniki.

Front.

Brak dokładniejszych wiadomości o przebiegu linii frontu. Najprawdopodobniej opiera się on o Wisłę - wybuchy i detonacje wciąż dają się wcale wyraźnie słyszeć zwłaszcza w stronie południowo - zachodniej. P. mają być od pewnego czasu wolne, o losie Warszawy brak pewniejszych wiadomości.

Wieści z Francji, Rumunii, ostatnio z Bułgarii zdają się wskazywać na to, że wojna wchodzi w fazę końcową.

I na tym mógłbym skończyć, wojna minęła a tego dotyczył temat.

Nasz nauczyciel uczył w tej szkole jeszcze jeden rok, rok szkolny 1944/45, dokonał też paru wpisów, w sumie 4 strony. Dodać jeszcze i to?

Edytowane 13 Luty 2011 przez Capricornus

[secesjonista]

Co do wspomnianego wcześniej elementarza Falskiego, dodać można, że W 1941 r. wydano "Elementarz dla I klasy szkół powszechnych" Edmunda Chodaka.

[secesjonista]

Ze wspomnień mieszkańca Izbicy Ryszarda Adamczyka, będącego wówczas w wieku szkolnym.

Nowe książki:

"W mojej czwartej klasie znalazło się znacznie mniej uczniów, niż było w klasie trzeciej, w ubiegłym roku szkolnym.

Ponieważ część szkoły zajęta była przez wojsko, w wolnych klasach uczyliśmy się na zmianę o różnych godzinach rozpoczęcia i zakończenia nauki.

Lekcje w klasie trwają nie dłużej niż dwie, trzy godziny dziennie.

Podstawowym przedmiotem w czwartej klasie był język polski i rachunki, oraz na zmianę rysunki, śpiew, roboty ręczne i raz w tygodniu religia.

Książki do nauki języka polskiego zostały wycofane, na ich miejsce otrzymaliśmy 'Ster'. Pierwszy egzemplarz tego pisma był dwukrotnie większy od przedwojennego 'Płomyka', zawierał kilkanaście stron. Na pierwszej stronie tego pisma była ilustracja przedstawiającego młodego marynarza przy sterze statku, była to ilustracja nawiązująca do tytułu 'podręcznika'.

W tym piśmie były różne wierszyki i opowiadania na różne tematy, o Polsce nigdzie nie było nawet wspomniane. Jedno z opowiadań nam nastolatkom przypadło do gustu, opisana była walka marynarzy z oblodzeniem masztu na statku. W tym opowiadaniu jedno zdanie nam się szczególnie podobało. Jeden z marynarzy walczący z oblodzeniem woła: 'Bydle lodowe, do jasnej cholery! nie tędy droga!' (...)

Z noszeniem książek do szkoły nie było kłopotów, 'Ster', książka do rachunków, dwa czy trzy zeszyty, z łatwością mieściły się w zanadrzu".

/tegoż, "Izbicy dnie powszednie. Pamiętnik spisany po latach" cz I "Wojna i okupacja" s. 62; praca nadesłana na konkurs IPN-KŚZpNP "Prawda i Pamięć"/

Uprawa ziół:

"Po długiej przerwie zimowej w szkole, niektórzy uczniowie zrezygnowali z dalszej nauki (...)

Wiosną zostało zaorane boisko sportowe 'Klinkiernianki', cała powierzchnia została przekazana szkole. Na niewielkiej części nauczycielstwo mogło uprawiać warzywa na własny użytek, na pozostałej znacznie większej powierzchni, szkoła uprawiała zioła lecznicze Już od wiosny pracowaliśmy przy uprawie ziół, w ramach zajęć praktycznych (...) wyrównaniu powierzchni przez wygrabienie, wyznaczaliśmy miejsca do wysiewu nasion rycynusu, który w uprawie był podstawowym ziołem (...)

Przy uprawie roślin korzystaliśmy z praktycznej nauki przyrody, omawiana była budowa rośliny, jej rozwój począwszy od korzenia, aż po jej owoce i nasiona (...) poza uprawą ziół, każdy z nas obowiązany był dostarczyć pewne ilości wysuszonych ziół różnych gatunków, począwszy od płatków bławatka, przez cały szereg gatunków, aż po liście brzozy. Ilość dostarczanych ziół, była zależna od trudności ich pozyskania.

Chłopcom najbardziej odpowiadał zbiór liści brzozowych, było to najmniej uciążliwe, choć biorąc pod uwagę wagę, trzeba ich było dostarczyć dużo.

Z pozyskaniem ziół szkoła miała niekiedy trudności, wielu uczniów nie wywiązywało się z tego obowiązku, ale dostarczeniem ich było warunkiem otrzymania świadectwa na koniec roku.

Dochód za sprzedane przez szkołę zioła, był przeznaczony na jej utrzymanie i był dla niej dużym wsparciem (...)

W szkole nastąpił koniec roku, po zdaniu nałożonych 'kontyngentów'; ziołowych, otrzymaliśmy świadectwa szkolne".

/s. 66-67, s. 68/

Zmiany na świadectwach:

"Świadectwa szkolne jakie otrzymali uczniowie w poprzednim roku szkolnym, to jest za rok 1939/40 były wypisane na powielonym druku maszynowym.

Zawierały one dane osobowe ucznia - nazwisko, imię, datę urodzenia, religii (wyznania) uczęszczał do klasy... i otrzymał za rok 1939/40 oceny następujące; sprawowanie, religia, język polski, geografia, nauka o przyrodzie, arytmetyka z geometrią, rysunki, zajęcia praktyczne, śpiew, ćwiczenia cielesne (...) Druk wykonany był w języku polskim, jak i w języku polskim były wypisane oceny i inne dane. Na świadectwie nie było żadnych pieczątek.

Świadectwa jakie otrzymaliśmy za rok 1940/41, w swej szacie graficznej były całkowicie inne, drukowane w drukarni, druk w pewnym stopniu stylizowany.

Napisy na świadectwie drukowane jak i wpisane odręcznie były dwujęzyczne u góry w języku niemieckim w polskim.

Na świadectwie nie było ocen z historii, geografii - bo w roku 1940/41 nauczanie tych przedmiotów, było przez okupanta zakazane.

Napis u góry świadectwa 'polskich obszarów, jak i na pieczęci Polska Publiczna Szkoła Powszechna' chociaż wyrażone w formie przymiotnika były pokrzepieniem, a jednak nie zginęło słowo POLSKA.

W następnych latach na świadectwach szkolnych, słowo Polska już się nie pojawiło, było ono dla okupanta niewygodne".

/s. 68-69/

[secesjonista]

(...)

Na stronach 157, 158 nie ma nic szczególnego ale u mnie na następnej kartce, strona 160 jest obrazek przedstawiający dzieci z flagami różnych państw m. in. flagę Polski, Francji, Włoch, Czechosłowacji i tekścik o przyjaźni.

Jak to wyglądało w Elementarzu przedwojennym?

W elementarzu zatwierdzonym w 1945 r., który chyba jeszcze nie uległ jakimś zasadniczym zmianom, strony 155-160 poświęcone były Warszawie. Na stronie 155 znajdował się widok tego miasta, i informacje, że jest to największe miasto w Polsce, stolica Polski, siedziba rządu i Prezydenta. Informacje zaczerpnąłem ze "Wskazówek metodycznych do elementarza dla szkół miejskich" autorstwa samego Falskiego.