Problem kozacki w 1569 roku

[szpek_chomik]

Temat zakładam aby rozwinąć dyskusję zapoczątkowaną w shoutbox'ie :wink: Dla niewtajemniczonych chodziło chyba o to czy Kozacy przedstawiali siłę mogącą decydować o sprawach ogólnopaństwowych. Więc zapraszam do dyskusji :wink:

[w4w]

Ale w shoutboxie rozmawialiśmy o Kozakach w roku 1569, a nie po 1569, nikt nie neguje zagrożenia kozackiego w drugim ćwiećwieczu 17 wieku, ale w 1569 ze źródeł mi dostepnych wynika że ich była garstka.

[szpek_chomik]

Zapewne masz rację, skoro nic o wystąpieniach kozackich nie wiadomo do wieku XVII. Ale zaczekajmy jeszcze na Tomasza DAriusza, a może jeszcze ktoś się włączy :wink:

[Tomek91]

Za prof Jarosławem Krawczykiem :

,, W efekcie przyłączenia ziem Ukrainy do Korony Polskiej dla przedsiębiorczej szlachty otworzyło się ogromne pole ekspansji... , ich właściciele nie mieli zamiaru respektować wolności ,które kozacy uznawali za pradawne i nienaruszalne . Wybuchały więc kolejne powstania , które niezmiernie rozpoczynały się rzezią szlachty ... "

W 1569 r nie przeczuwano nadchodzącej katastrofy . Polacy szukali dostępu do żyznych ziemii a takie były na Ukrainie.

[szpek_chomik]

Za prof Jarosławem Krawczykiem :

,, W efekcie przyłączenia ziem Ukrainy do Korony Polskiej dla przedsiębiorczej szlachty otworzyło się ogromne pole ekspansji... , ich właściciele nie mieli zamiaru respektować wolności ,które kozacy uznawali za pradawne i nienaruszalne . Wybuchały więc kolejne powstania , które niezmiernie rozpoczynały się rzezią szlachty ... "

Tylko pytanie o jakim okresie mówił prof. Krawczyk. Mógł przecież pisac o sytuacji z wieku XVII. Powstania kozackie z tego okresu były przecież spowodowane "przyłączniem ziem Ukrainy do Korony Polskiej" ??

[w4w]

Zapewne zaraz zarzucicie mi arogancję i że uważam się za najmądzrzejszego, ale nie mogę zgodzić się z profesorem Krawczykiem, jeśli pisze on o 16 wieku. Zaraz po przyłączeniu Wołynia i Ukrainy rozpoczęła się kolonizacja tych ziem. Początkowo obowiązywał jednak wolnizna, która trwała nawet do 25 lat, dopiero zniesienie wolnizny spowodowało zbiegostwo na zaporoże w większej skali. Chęć powiększenia rejestru(czyli de facto uznania za bycie żołnierzem a nie chłopem) była przyczyną wybuchu pierwszego powstania w 1591 pod wodzą Kosińskiego, było jeszcze powstanie Nalewajki w latach 1595-6.Potem następuje 30 letni okres spokoju, szczególnie lata kiedy atamanem(hetmanem) był Piotr Konaszewicz. Dopiero śmierć wielkiego kozaka, zmniejszenie rejestru a przede wszystkim zdobycie rozległych ziem na wschodzie i spowodowana tym dalsza ekspansja szlachty spowodowała znaczący wzrost ucisku Kozaków ze strony szlachty, więc jeśli chodzi o 17 wieku to analiza prof. Krawczyka jest w pełni trafna, jeśli o 16 to jest to nieścisłość.

[Tomek91]

No to jak już jesteśmy przy panu profesorze to jeszcze jeden cytat o Unii Lubelskiej :

,, Prawda , że wyzysk poddanych przez magnaterię i szlachtę z czasem stał się nieznośny , ale trzeba pamiętać , że wielcy panowie z Ukrainy , choćby Wiśniowieccy czy Ostrogscy , byli potomkami dawnych kniaziów ruskich , zaś niemała część ich poddanych przybła z ziem rdzennie polskich . "

Obydwa cytaty były z książki pana profesora Jarosława Krawczyka " O Polsce i Polakach " .

Myślę ,że autorowi chodziło jednak o wiek XVII , choć już w XVI w były dwa duże powstania kozackie:K. Kosińskiego (1591-1593) i dużo większe S. Nalewajka (1595-1596) , które objeło całe terytorium Ukrainy i część obecnej Białorusi .

[szpek_chomik]

Początkowo obowiązywał jednak wolnizna, która trwała nawet do 25 lat, dopiero zniesienie wolnizny spowodowało zbiegostwo na zaporoże w większej skali.

Ale przecież kolonizacja Ukrainy trwała już znacznie wcześniej (w ramach Wielkiego Księstwa) najwięksi magnaci ukraińscy (np. Wiśniowieccy ale przykłady możnaby mnożyć) jako że wywodzili się od Rurykowiczów, byli na tych terenach znacznie wcześniej niż Polacy, więc wolnizna mogła w ich włościach już się zakończyć... Tak czy inaczej nie zmienia to faktu, że zbiegostwo nasiliło się w początkach wieku XVII. Tak więc mozna z duża prawdopodobnością założyć, że słowa Krawczyka odnoszą się właśnie do XVII stulecia.

[w4w]

Wiśniowieccy w roku 1569 byli jeszcze stosunkowo mało znaczącym rodem, słaba też była tam władza, ziemie południowej ukrainy były dosyć luźno powiązane z Litwą i dopiero przejęcie tych ziem przez Polaków zmieniło sytuację. Wątpliwe jest też żeby dawać chłopom wolniznę na ziemiach nie należących do rodu i przez nikogo jeszcze nie skolonizowanych.

[Konstanthinos XI]

W roku 1569 i nawet jeszcze w XVI w (doc zasów powstania Nalewajki) Kozacy tworzyli za słabą siłę, by decydować w sprawach oaństwowych i stać się podmiotem rozgrywek wewnętrznych.

[dembi]

O ile mi wiadomo to w 1569r. nie było żadnych poważych problemów z Kozakami. Pierwsze powstanie Kozaków było jak juz wpomnieno w 1590-1591 Krzysztofa Kosińskiego, które było krwawo stłumione. W 1594-1596r. wybuchło powstanie Semena Nalewajko stłumione przez Żółkiewskiego. Potem przez kilka lat był spokój z Kozakami. Następne powstanie notujemy w 1630r. Tarasowa stłumione przez Koniecpolskiego. Po tym powstaniu sejm postanowił podnieśc jednak rejestr kozaków do 8tys. 1637-1638 wybucha postanie Pawluka i Ostrzanina, ponownie krwawo stłumione. Po tym powstanie rejestr zmniuejszono do 6tys. Następnie był spokój z kozakami a potem to juz chyba tylko powstanie Chmielnickiego.