Zygmunt III - czemu taki zatwardziały katolik

[ojej94]

Czemu Zygmunt III Waza - człowiek, który był wychowywany w duchu dwóch religii, w państwie protestanckim, mający w rodzinie luteran, gdy przybył do najbardziej tolerancyjnego kraju w Europie - ROP, był tak zatwardziałym kontr reformatorem? Jak myślicie co wpłynęło na Zygmunta, że był takim katolikiem

[Tofik]

Ten wątek był poruszany na forum kilkakrotnie np. tu https://forum.historia.org.pl/index.php?showtopic=5672 i tu https://forum.historia.org.pl/index.php?showtopic=473

Ale bardzo mnie korci, żeby zapytać, skąd zdanie o zatwardziałości Zygmunta, bo przecież np. rozumiał uczucia religijne swojej siostry i pozwalał jej na nie...

[Samuel Łaszcz]

Panie ojej!

A co powiesz na urządzanie luterańskich nabożeństw na Wawelu w czasach panowania Zygmunta III?

[Samuel Łaszcz]

Aha, a co powiesz na śpiewanie ewangelickich psalmów przez Zygmunta?

[secesjonista]

Aha, a co powiesz na śpiewanie ewangelickich psalmów przez Zygmunta?

Samuelu - Psalmy nie mogą być ewangelickie, jak i nie mogą być katolickie, o jakim wyborze psalmodii piszesz?

[Samuel Łaszcz]

Samuelu - Psalmy nie mogą być ewangelickie, jak i nie mogą być katolickie, o jakim wyborze psalmodii piszesz?

Czytałem to u Wisnera w Zygmuncie III Wazie (wyd. 1991). Choć mogło to zostać inaczej nazwane (np. pieśni). Chyba mój błąd. Niestety nie mogę tego sprawdzić, bo bibliotekarka poszła na urlop.

[ojej94]

Przepraszam, że nie odpowiadałem, ostatnio nie miałem dostępu do neta. Czytam teraz Jasienicę "RON". Autor opisuje w tej książce, to że np. gdy były szykany na protestantach, to Waza grał w piłkę, albo tak pozwalał na rozwinięcie się kontrreformacji, że usunął w zasadzie wszystkie postanowienia konfederacji warszawskiej, przez co RON przestało być państwem tolerancyjnym religijnie. Poza tym podczas rządów Muńka prawie cały sejm składał się z katolików, a to się wcześniej nie zdarzało. Dlatego wydaje mi się, że był bardziej zatwardziałym katolikiem niż inni jego poprzednicy na tronie polskim.

[Tofik]

Autor opisuje w tej książce, to że np. gdy były szykany na protestantach, to Waza grał w piłkę, albo tak pozwalał na rozwinięcie się kontrreformacji, że usunął w zasadzie wszystkie postanowienia konfederacji warszawskiej, przez co RON przestało być państwem tolerancyjnym religijnie.

Jakie postanowienia usunął? Podczas jakich szykan grał w piłkę? Doprawdy, bez konkretów, ciężko się ustosunkować. Tym bardziej, że stwierdzenia Jasienicy to absolutne głupoty bez potwierdzenia w źródłach. Zygmunt lubił grać w piłkę, co uznawano w kręgach opozycyjnych za rzecz nieprzystojną królowi, który jednak swoich obowiązków nie zaniedbywał. Wszyscy czepiają się stosunku monarchy do konfederacji, a przecież w 1587 r. ją zaprzysiągł i nigdy nie zmierzał do jej zniesienia.

Poza tym podczas rządów Muńka prawie cały sejm składał się z katolików, a to się wcześniej nie zdarzało

Król nie miał wpływu na stosunek wyznaniowy w sejmie, bo to nie on, a poszczególne województwa wybierały posłów.

Większość jego nominacji w latach 1587-1592, z tego co pamiętam ze słów Maciszewskiego, dotyczyła innowierców, zaś niewielka ilość luteranów, kalwinistów, prawosławnych itp. to raczej skutek szerokiej kontrreformacji i odwrotu innowierców, co miało początek jeszcze na długo przed Zygmuntem (najpóźniej w czasach Batorego).

Dlatego wydaje mi się, że był bardziej zatwardziałym katolikiem niż inni jego poprzednicy na tronie polskim.

Batory, na przekór sprzeciwom mieszkańców, domagał się wybudowania w Połocku kolegium jezuickiego, ponoć zdarzyło mu się powiedzieć, że protestantyzm to religia buntowników, wspierał jezuitów (zwłaszcza P. Skargę) jak mało kto, więc nie przesadzałbym z tym, że Zygmunt zatwardziałością wyróżniał się na tle innych monarchów polskich.

[maxgall]

I myślisz, że to tylko wina Jasienicy, że w społeczeństwie (no dobra, trochę przegiąłem, powiedzmy że w tej części społeczeństwa która kojarzy kim był ZIIIW) powszechna jest opinia jaką przedstawił ojej94?

Edytowane 25 Lipiec 2010 przez maxgall

[Tofik]

Jasienica napisał najpopularniejsze książki historyczne, które mimo 40 lat wciąż cieszą się sporą poczytnością, więc sądzę, że tak. Może nie w całej części społeczeństwa, ale w znacznym procencie.

[maxgall]

Ale czy miał aż tak duży wpływ, ażeby nawet tak wybitni autorzy jak Podhorodecki bezkrytycznie powtarzali jego tezy?

Nie sądzisz że w biografii Zygmunta III, a właściwie w materiałach źródlanych go opisujących, można znaleźć treści potwierdzające wizerunek zatwardziałego (czy raczej fanatycznego) katolika?

[Tofik]

Ale czy miał aż tak duży wpływ, ażeby nawet tak wybitni autorzy jak Podhorodecki bezkrytycznie powtarzali jego tezy?

To mówimy o społeczeństwie czy poważnych kręgach naukowych? Niezależnie od tego, jakie poglądy prezentuje Podhorodecki i czy powtarza słowo w słowo za Jasienicą czy nie, to każdy przeciętny historyk z zawodu zajmujący się tym okresem wyrobił sobie zdanie niezależnie od Jasienicy, przynajmniej uzyskanie magisterki wymaga znajomości większej ilości prac niż kilka książek jednego autora. A przeciętny Polak do czynienia z historią miał przy okazji chyba tylko wyłącznie Jasienicy, więc odróżnijmy Podhorodeckiego od społeczeństwa.

Nie sądzisz że w biografii Zygmunta III, a właściwie w materiałach źródlanych go opisujących, można znaleźć treści potwierdzające wizerunek zatwardziałego (czy raczej fanatycznego) katolika?

To zależy. Wiele tych "treści" to zwykłe opinie. Tak jest w przypadku Piaseckiego piszącego o wielkim wpływie jezuitów na monarchę. Tak jest w przypadku Jerzego Ossolińskiego twierdzącego, że Zygmunt wyznaje i krzewi swoją wiarę bez krzywdzenia innowierców. To są opinie, które nie wspominają o "faktycznych faktach". Faktem jest jednak np. to, że na Zygmuntowskim Wawelu odprawiano protestanckie msze. Faktem jest, że z ramienia króla, a więc za jego wiedzą i zgodą, w sprawie Kęstortowej wyznaczono protestanckich mediatorów. Faktem jest, że w otoczeniu króla, a więc za jego zgodą, przebywali protestanci. Faktem jest, ze do urzędów dochodzili protestanci, a tego wymagała zgoda (nominacja) monarsza.

Teraz pytanie:

1. Jakie fakty przemawiają za opinią, że król usunął niemalże wszystkie postanowienia konfederacji warszawskiej?

2. Co świadczy o tym, że król miał wpływ na wybór posłów na sejm?

3. I w końcu - jaki związek z rzeczywistością ma zdanie, że Zygmunt był zatwardziały religijnie?