Rewindykacje cerkwi prawosławnych

[arnold]

Nie wiem czy był już tutaj poruszony temat rozbiórki części cerkwi prawosławnych w województwie lubelskim w roku 1938? Moja opinia na ten temat jest jasna. Była to akcja z moralnego punktu widzenia haniebna a z politycznego zwyczajnie głupia powodująca niepotrzebne zaognienie stosunków polsko-ukraińskich oraz fatalnie wpływająca na opinię Polski w świecie. Wiele już pisano na ten temat. Ja jednak chciałem poruszyć mniej znany temat a dotyczący rewindykacji cerkwi prawosławnych w okresie po I Wojnie Światowej. Często słyszy się zarzuty strony ukraińskiej czy białoruskiej, że było to bezprawie. Często rewindykacje te wręcz porównuje się z do burzenia cerkwi w roku 1938.

Maciej Mróz w książce "Katolicyzm na pograniczu. Kościół katolicki wobec kwestii ukraińskiej i białoruskiej w Polsce w latach 1918-1925" tak pisze na temat rewindykacji cerkwi prawosławnych po odzyskaniu niepodległości.

?Z ogólnej liczby 3100 cerkwi prawosławnych katolicy domagali się zwrotu 880 świątyń pokatolickich, w tym 240 połacińskich i 640 pounickich. W pierwszej fazie rewindykacji, obejmującej lata 1918-1924, Kościół rzymskokatolicki przejął według różnych szacunków MWRiOP od 280 do 315 świątyń pokatolickich, w tym 140 połacińskich i od 140 do 175 pounickich. Zdecydowana większość a mianowicie 70% obiektów sakralnych została odzyskana przez Kościół rzymskokatolicki w wyniku rewindykacji żywiołowej, przeprowadzonej bez zgody władz państwowych. W świetle danych ministerstwa duchowieństwo prawosławne nadal użytkowało ok. 430 świątyń pokatolickich, po odliczeniu 170 nieczynnych, zburzonych lub przerobionych. Natomiast Kościół prawosławny według obliczeń strony ukraińskiej stracił na rzecz katolików w latach 1918-1924 ok. 500 obiektów sakralnych, uwzględniając w tym świątynie zamknięte, zburzone lub przerobione. Na terenie poszczególnych diecezji rzymskokatolickich Kościół przejął następującą ilość świątyń pokatolickich: w diecezji podlaskiej - 92, lubelskiej - 81, wileńskiej - 64, polskiej części diecezji mińskiej - 26 obiektów sakralnych. Ogólna liczba rewindykowanych świątyń pokatolickich, sporządzona w oparciu o materiały proweniencji kościelnej, była zbliżona do szacunków MWRiOP i wynosiła ponad 300 obiektów sakralnych, przy czym dane z poszczególnych diecezji kresowych nie zawierały rozróżnienia na świątynie pounickie i połacińskie.

Edytowane 16 Kwiecień 2010 przez arnold

[secesjonista]

W świetle danych ministerstwa duchowieństwo prawosławne nadal użytkowało ok. 430 świątyń pokatolickich, po odliczeniu 170 nieczynnych, zburzonych lub przerobionych. Natomiast Kościół prawosławny według obliczeń strony ukraińskiej stracił na rzecz katolików w latach 1918-1924 ok. 500 obiektów sakralnych, uwzględniając w tym świątynie zamknięte, zburzone lub przerobione.

W świetle tego opisu to strona katolicka zyskała raptem 70 świątyń.

Zupełnie nie wiem jak można odzyskać zburzoną świątynię, chyba że chodzi o teren.

[arnold]

Dla mnie wszystko sie tu zgadza. Kościól katolicki domagał się 880 świątyń. Według danych MWRiOP odzyskał od 280 do 315. Zburzono, przerobiono lub było nieczynnych 170. Z tego by wynikało, że cerkiew nadal użytkowała od 395 do 430.

[arnold]

O odzyskiwaniu świątyń katolickich lub patrząc z drugiej strony odbieraniu cerkwi prawosławnych wiele można sie dowiedzieć ze "Spisu kościołów Diecezji Pińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej 1933 i 1934". W przypadku poszczególnych kościołów/cerkwi wyglądało to następująco:

1. Pińsk św Stanisława – po Powstaniu Styczniowym zabrany na cerkiew, odzyskany w roku 1918

2. Horodyszcze – zamknięty w 1864 roku, odzyskany w roku 1910

3. Ochów – zamieniony na cerkiew w 1867 roku, odzyskany w roku 1924

4. Otołczyce – zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1923

5. Podhacie – zamknięty w roku 1863, odzyskany po I Wojnie Światowej

6. Pohost Zahorodzki – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

7. Soszno – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1927

8. Połonka – zamieniony na cerkiew po Powstaniu Styczniowym, w roku 1932 zburzony przez prawosławnych

9. Bielsk Podlaski Karmelitów – zamieniony na cerkiew w roku 1866, odzyskany w 1920 roku

10. Kleszczele – zburzony w roku 1865, odbudowany w roku 1910

11. Brześć św Kazimierza Królewicza – po Powstaniu Styczniowym zamieniony na cerkiew, odzyskany w roku 1919

12. Czarnawczyce – zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1918

13. Raśna – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1918

14. Skoki – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w 1921 roku

15. Stawy – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1919

16. Szczytniki – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1918

17. Wilanów – zamknięty w roku 1866 a potem rozebrany

18. Wierzchowice – zburzony po Powstaniu Styczniowym

19. Wistyce – zamieniony w roku 1864 na cerkiew, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

20. Wołczyn – zamieniony w roku 1866 na cerkiew, odzyskany w roku 1918

21. Granne – zamknięty w roku 1886, zburzony w roku 1892, odbudowany w roku 1927

22. Śledzianów – zamknięty w roku 1886, zburzony w roku 1892, w roku 1916 odbudowany

23. Drohiczyn Wszystkich Świętych – zamknięty w roku 1865, w roku 1930 odrestaurowany

24. Drohiczyn Wniebowzięcia NMP – zamknięty w roku 1831, w roku 1934 w trakcie odbudowy

25. Dziadkowice – zamieniony na cerkiew w roku 1867, w roku 1915 zburzony, w roku 1919 odzyskany a w roku 1921 odbudowany

26. Mielnik – zamknięty w roku 1866, zamieniony na cerkiew w roku 1871, następnie uległ spaleniu w roku 1915, katolicy w roku 1913 rozpoczęli budowę nowego kościoła, która ostatecznie ukończyli w okresie międzywojennym

27. Milejczyce – zamknięty w roku 1866, odzyskany w roku 1919

28. Niemirów – zamknięty w roku 1862, odzyskany w roku 1907

29. Sady – spalony a potem zburzony w roku 1864, w roku 1934 projektowany nowy kościół

30. Pralniki – zamieniony na cerkiew w roku 1866, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

31. Wołma zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1918

32. Iwieniec św Michała – zamieniony na cerkiew w roku 1868, odzyskany w roku 1918

33. Iwieniec św Trójcy – zamieniony na cerkiew w roku 1868, w roku 1888 spłonął a na jego miejscu w roku 1914 wybudowano cerkiew prawosławną

34. Dywin – zamieniony na cerkiew w roku 1866, w roku 1915 spalony, w roku 1917 odbudowany

35. Horodec – zamieniony na cerkiew w roku 1866, w roku 1918 odzyskany

36. Zbirohi – zamknięty w roku 1866, odzyskany w roku 1920, w roku 1925 odrestaurowany

37. Torokanie – zamieniony na cerkiew w roku 1852, w roku 1921 odzyskany

38. Buchowicze – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

39. Krupczyce – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

40. Busiaż – zamieniony na cerkiew po Powstaniu Styczniowym, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

41. Hrywda – zamieniony na cerkiew w roku 1870, odzyskany w roku 1922

42. Iwacewicze – zamieniony na cerkiew w roku 1866, odzyskany w roku 1922

43. Szczytno – zamieniony na cerkiew po Powstaniu Styczniowym, odzyskany w roku 1926

44. Lachowicze – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

45. Krzywoszyn – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

46. Niedźwiedzica – zamknięty w roku 1866, odzyskany w roku 1905

47. Łachwa – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

48. Kożangródek – zamieniony na cerkiew w roku 1865, odzyskany w roku 1921

49. Stolin – zamieniony na cerkiew w roku 1852, odzyskany w roku 1923

50. Nieśwież Bernardynów – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

51. Kleck Dominikanów – zamieniony na cerkiew w roku 1832, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

52. Siejłowicze – zamieniony na cerkiew w roku 1836, odzyskany w roku 1920

53. Snów – zamieniony na cerkiew w roku 1865, odzyskany w roku 1921

54. Nowogródek Przemienienia Pańskiego – zamknięty w roku 1864, odzyskany i odbudowany w roku 1921

55. Nowogródek Franciszkanów – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

56. Niehniewicze – zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1921

57. Rajca – po Powstaniu Styczniowym zamieniony na cerkiew, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

58. Starojelnia – zamieniony na cerkiew w roku 1866, odzyskany w roku 1921

59. Walówka – zamieniony na cerkiew po Powstaniu Styczniowym, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

60. Horodyszcz – zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1919

61. Bereza Kartuska – po roku 1864 zniesiony przez Rosjan. Nie wiem dokładnie co to oznacza ale tak napisano w oryginale

62. Olszew – zabrany po Powstaniu Styczniowym, w roku 1934 nadal nie zwrócony

63. Sielec – zamieniony na cerkiew w roku 1866, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

64. Mir – zamieniony na cerkiew w roku 1865, odzyskany w roku 1919

65. Zadwieja – zamieniony na cerkiew w roku 1867, odzyskany w roku 1923

66. Iszkołdź – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1917

67. Stołowicze – zamieniony na cerkiew w roku 1867, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

68. Swojatycze – zamieniony na cerkiew w roku 1864, odzyskany w roku 1919

69. Stołpce – zamieniony na cerkiew w roku 1868, odzyskany w roku 1921

70. Mikołajewszczyzna – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

71. Rubieżewicze św. Antoniego – zamieniony na cerkiew w roku 1864, w roku 1934 nadal w rękach prawosławnych

72. Świerżeń – zamknięty w roku 1864, odzyskany w roku 1901

[FSO]

Witam;

artykul z G.W. wraz z namiarem na stronę www. gdzie jest więcej danych:

http://lublin.gazeta.pl/lublin/1,35640,819...iej_nie_ma.html ; strona z niego: www.cerkiew1938.pl .

pozdr

[Tomasz N]

Znalazłem w rzeczach po wujku taki kalendarz. Może kogoś zainteresuje zawartość:

Ten artykuł Andrejuka jest całkiem naukowy. 63 przypisy na 3 1/2 stronach

Edytowane 5 Listopad 2011 przez Tomasz N