Quiz-Polska Okresu Wolnej Elekcji

[secesjonista]

Nie, ów pan w piętnastym roku życia rozpoczął naukę do której miał szczególne zamiłowanie, choć zdaje się że opowieści o destylowaniu jegoż płodów i wysyłaniu ich do Amsterdamu - są przesadzone.

A kadetki?

Cóż, po areszcie domowym naszego pana zostały zwolnione, ich los nie był do pozazdroszczenia skoro wcześniej pomimo pełnienia swych funkcji "chodziły w podartych koszulinach, przymierały czasem głodem".

[secesjonista]

Marcin Mikołaj Radziwiłł, w zaledwie siedemnastym roku życia został krajczym w. ks. litewskiego. Osiadłszy w Turnie pod Czarnawczycami (Czerniawczycami) z czasem mocno zdziwaczał.

"... ks. Marcin utrzymywał na dworze czarnawczyckim cały harem. Mieszkanki tego haremu nie rekrutowały się tylko z miejscowej ludności, z "poddanek" Jego Książęcej Mości, znajdowały się bowiem wśród nich i obce nabytki z "różnych stanów"... Te damy dworu żyły "dostatnio" , książę pan był na nie łaskawy, obdarzał je za położone zasługi klejnotami.

Oprócz nich były jeszcze młodziutkie ładne dziewczęta "kadetki" (wyrażenie pamiętnikarza Mauszewicza) kandydatki na miłośnice. Te miały się gorzej, a nawet bardzo gorzej, chodziły w podartych koszulinach, przymierały czasem głodem..."

/K. Bartoszewicz "Radziwiłłowie : początek i dzieje rodu, typy i charaktery, rycerze, zdrajcy, pobożni, filantropi, dziwacy, obrazy z życia domowego, kobiety Radziwiłłowskie, upadek Nieświeża i jego odrodzenie", Płock 1927/

Pytanie w ręce chętnego...

[Kadrinazi]

Rajtaria przyboczna JKM za panowania Zygmunta III jak i Władysława IV miała pecha stracić swoich dowódców w dwóch słynnych bitwach. Proszę podać nazwiska poległych rotmistrzów i bitwy w których stracili życie.

[Kadrinazi]

Wypadałoby podpowiedzieć. Obydwaj polegli oficerowie mieli niezbyt polskie nazwiska jeden zginął walcząc przeciw wojskom szwedzkim, a drugi moskiewskim.

[Kadrinazi]

Kajam się - jak widać pytanie było za trudne, moje zafiksowanie w temacie rajtarii dało o sobie boleśnie znać

Rotmistrz Otto Denhoff zginął pod Gniewem w 1626 roku, a rotmistrz (czasami także tytułowany porucznikiem) Jan Sej-Manteuffel, oberszter i przełożony nad gwardię WKM poległ 19 października 1633 roku podczas odsieczy Smoleńska.

Pytanie w ręce pierwszego chętnego.

[Skrzetuski]

Czołem!

"Konstantynopol bardzo pogorzał, 40 meczetów co najprzedniejszych zgorzało; który ogień to miasto znacznie poszpecił, daj Boże, żeby i wszyscy zgorzeli poganie"

Kto jest autorem tych słów?

[Skrzetuski]

No to może podpowiedź - pamiętnikarz

[secesjonista]

Cóż, nikt nie znał odpowiedzi a autor zamilkł, zatem pozwolę sobie...

Dlaczego ówcześni harcerze nie mieli czasu by biegać po lasach i bawić się w ludzi z puszczy?

Jak by co: rzecz nie tyczy się harcowników...

Edytowane 6 Styczeń 2012 przez secesjonista

[secesjonista]

Nikt się nie pokusił o odpowiedź, Kadrinazi nawet zawiódł, a przecież w zasadzie było o pif-paf...

W księgach skarbowych (Ks. 253 skarb.; Regestrum aulae regis Stephani. Summarius wsziczkich rozchodów rocznych za króla Jmci Stefana) znajdujemy zestawienie rocznych wydatków (z 1583 r.) króla Stefana Batorego ze skarbu nadwornego.

Pośród sum wydanych na korzenie, obrok, piwo, futra czy sukna znajduje się pozycja:

Harcerzom na 100 koni na kwartał po zł. 15

Do roku czyni 6000 zł.

Jak objaśnia Pawiński:

"Niemały wydatek ponosił skarb królewski na harcerzy, w liczbie 50, a z pachołkami 100, stanowili zawsze najbliższe otoczenie króla, pełnili straż nocną około komnat dworskich, towarzyszyli królowi podczas jego po mieście przechadzek. Brali oni rocznego jurgieltu po 360 zł., oprócz strawnego na konie i pachołka"

/A. Pawiński "Skarbowość w Polsce..." Warszawa 1881, s.14/

Zatem pytanie w ręce kogoś chętnego.

[secesjonista]

To może całkiem prosta zagadka, rzecz o obyczajach szlachty w początkach XVII w.

Rzekł szlachcic do swego syna:

Do boju na rumaka o maści brunatnej siadać nie lza

Innym towarzyszom ze śmiechu; w oku; zakręci się łza

A dlaczego?

[secesjonista]

Aby pomóc:

"Purpurą róże, czarnym borówki..."

[secesjonista]

Toż to było łatwiutkie, wreszcie żaden szanujący się szlachcic nie będzie pomykał na fioletowym (facilety brunatną farbą fiołkową farbują) czy purpurowym (Knapski: Brunatnieię - purpurasco, Brunatny - purpureus) koniu.

Brunatny oznaczał początkowo kolor purpurowy (z przewagą czerwieni) by w XVII w. począł przeważać niebieski (fioletowy).

Stąd ma podpowiedź:

""Purpurą róże, czarnym borówki bławatem, śniegiem zdobi lilie, fiołki brunatem".

/A. Ustrzyckiego "Klaudyusza Klaudyana o porwaniu Prozerpiny..."/

[secesjonista]

Skoro nikt się nie kwapi...

nasz "Sierotka" w trakcie swych peregrynacji poczynił kilka ciekawych zapisków zoologicznych.

Oto, jak relacjonuje "nadjechaliśmy w rzece koni morskich cztery, bardzo podobnych żubrom...", zabrał też ze sobą do kraju inną atrakcję zwierzęcą: "Jakoż i ja kupiłem ich nieco (...) kotów morskich kilkanaście".

O jakich kotach i koniach mowa?

[secesjonista]

W ramach podpowiedzi:

pierwsze ze zwierząt: "quasi dente saevientes, Graeci amphibia dicunt", owe srożące się kłem zwierzęta sprawiły kłopot nawet tak doświadczonemu przyrodnikowi jak Gabriel Rzączyński, którego zdaniem widziano je u brzegu koło Pucka w roku 1558.

Drugie ze zwierząt, zakupione w Aleksandrii - podróży nie przetrwało, z pokładu zmył je sztorm.

Zwierzę trafnie zidentyfikował L. Kukulski (wstawiając odpowiednią ilustrację z 1657 r.), występuje również (acz bez identyfikacji) u znanego polskiego indologa Stefan Stasiak (vide: "Les Indes Portugaises à la fin du XVIe siècle d'asprès la Relation du voyage fait à Goya en 1596 par Christophe Pawłowski, gentilhomme polonais", "RO" t. III, 1925).

[secesjonista]

Koń rzeczny i pewna małpka...