Rewolucja Kemala Ataturka

[FSO]

Witam;

lata 20 te to okres gwaltowych zmian także w dawnym Imperium Otomańskim, to rewolucja przeprowadzona przez Mustafa Kemala Paszę [czyli Kemala Ataturka]. Jak zmieni on kraj, jak zmienila się rola Turcji, jak oceniać te zmiany.

Poniżej notka o Kemalu Ataturku, czyli tym który Turcję z XVII wieku wprowadzi w XX, z wiki:

"Kemal Atatürk (do 1934 Mustafa Kemal Pasza, Mustafa Kemal Paşa, ur. 1881 w Salonikach – zm. 10 listopada 1938 w Stambule) – turecki polityk i wojskowy, pierwszy prezydent Turcji.

W latach 1908-1909 uczestniczył w rewolucji młodotureckiej, w latach 1911-1912 brał udział w wojnie turecko-włoskiej, w latach 1912-1913 w wojnach bałkańskich. Podczas pierwszej wojny światowej był dowódcą dywizji, a w roku 1916 uzyskał stopień generała i tytuł paszy. W czasie wojny wyróżnił się skuteczną obroną półwyspu Gallipoli przed inwazją wojsk angielsko-australijsko-nowozelandzko-francuskich. W 1921 roku uzyskał stopień marszałka. W latach 1921-1922 odparł agresję armii greckiej i doprowadził do rewizji na rzecz Turcji postanowień traktatu w Sevres (1920) – zastąpionego traktatem z Lozanny (1923).

W 1922 roku stanął na czele ruchu nacjonalistycznego i obalając sułtanat zakończył epokę Imperium Ottomańskiego. Po proklamowaniu republiki przeniósł stolicę kraju ze Stambułu do centralnie położonej Ankary. W 1923 roku został wybrany na pierwszego prezydenta Turcji, którym pozostał aż do śmierci w 1938 roku, wprowadzając autorytarne rządy i modernizację oraz europeizację kraju.

Wśród przeprowadzonych reform prawnych i społecznych na uwagę zasługują m.in. wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, alfabetu łacińskiego, oczyszczenie języka tureckiego ze słów pochodzenia arabskiego i wprowadzenie nazwisk, sam Mustafa Kemal wybrał dla siebie nazwisko Atatürk, czyli Ojciec Turków, którego nie wolno było nosić żadnemu innemu Turkowi. Znacznie ograniczył ingerencję islamu w politykę państwa wprowadzając kodeks karny. Wprowadzono obowiązkowe nauczanie kobiet, a także ustawy gwarantujące kobietom równość społeczną i polityczną. Promowano też zachodni styl ubierania się.

W latach 1930-35 przeprowadził pięcioletni plan gospodarczy którego celem było modernizacja i uniezależnienie gospodarcze Turcji.

Mustafa Kemal Pasza zmarł 10 listopada 1938 roku w Białym Pałacu w Stambule o godzinie 9:05 (wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Uroczystości pogrzebowe trwały kilka dni. Po trzydniowym wystawieniu na widok publiczny, trumnę przewieziono do Parku Gülhane w takt marsza żałobnego Fryderyka Chopina. Następnie krążownik zabrał ją do Izmiru, skąd koleją przewieziono ją do Ankary. Złożono ją w Muzeum Etnograficznym, skąd w 1953 roku przeniesiono do mauzoleum. Obecnie jest pochowany w ogromnym mauzoleum w Ankarze, gdzie znajduje się też jego muzeum. Dał początek prądowi filozoficznemu o nazwie kemalizm."

pozdr

[Minister]

Po dzień dzisiejszy w Turcji jest bardzo silny kult Atarturka, powiedziałbym że większy niż JPII w Polsce

[Don Pedrosso]

Po dzień dzisiejszy w Turcji jest bardzo silny kult Atarturka, powiedziałbym że większy niż JPII w Polsce wink.gif

I to jak silny! Sam będąc w Marmaris widziałem sporej wielkości pomnik Ataturka oraz jego portret w knajpie, w której miałem przyjemność zjeść obiad. Ponadto Turcja zablokowała dostęp do youtube ze względu na filmy, które obrażają Kemala Paszę, ponieważ paragraf 301 tureckiego Kodeksu Karnego przewiduje karanie za obrazę ogólnie "tureckości", a szczególnie jego osoby.

"Nie wolno przede wszystkim bezcześcić pamięci założyciela świeckiej tureckiej republiki - Mustafy Kemala Ataturka. Młody turysta brytyjski, który wspiął się na jeden z pomników w Marmaris - kurorcie nad Morzem Egejskim i wykonywał nieodpowiednie gesty, został za ten czyn zatrzymany. Wg doniesień agencji AFP, nastolatek został zatrzymany przez policję, a następnie sąd wydał nakaz deportacji. Brytyjczyk ponadto otrzymał zakaz przekraczania granic Turcji przez najbliższe pięć lat."

Za: http://www.tur-info.com/ak_id/7041%3Bzakaz...urk,surowe.html

[Kadrinazi]

Na studiach mają specjalne wykłady (obowiązkowe, z wpisem do indeksu) z życia Ataturka - na każdej uczelni (włącznie z medycznymi, widziałem bardzo ładnie wyglądające wpisy w tureckich indeksach).

[FSO]

Witam;

tak naprawdę patrząc na to co się dzieje w Turcji i to co bylo "drzewiej" nie ma się czemu dziwić. Ataturk i jego epoka ma dla Turków dokładnie albo i większe znaczenie niż epoka Meiji w Japonii. Wystarczy przypomnieć sobie co się dzialo z Turcją [wówczas Imperium Otomańskim] na przełomie wieku XIX i XX. Grecja, Rumunia, Bułgaria, kraje na terenie obecnej Jugoslawi. Wszystko to powstawało na gruzach Imperium. Powstrzymanie inwacji Grecji i odbicie utraconych terenó to także jego zasługa. To co zrobił można przyrownać do tego co Stalin uczynił z ZSRR po zakońćzeniu wojny domowej. W tym bardzo ważnym dla wielu kraju, nadal armia trzyma rządy w rękach [pilnując czy wola Ataturka jest wykonywana], to w tym kraju w teorii arabskim jest chyba najwięcej Europy i być może dzięki temu jest spokój na kontynencie.

pozdr

[Lu Tzy]

To co zrobił można przyrownać do tego co Stalin uczynił z ZSRR po zakońćzeniu wojny domowej

Choc trafne, to w Turcji to porownanie moze kosztowac proces z oskarzenia publicznego...

to w tym kraju w teorii arabskim jest chyba najwięcej Europy i być może dzięki temu jest spokój na kontynencie.

Turcja nie jest, nie byla nigdy i raczej nie bedzie krajem arabskim. Nie wiem, skad to wziales?

Turcja jest natomiast krajem islamskim. W ktorym armia pilnuje swieckosci panstwa.

Na jakim kontynencie Turcja zapewnia pokoj? Mniejszosc ormianska wyrznieto i przypominanie o tym grozi kryminalem. Z Kurdami prowadzi sie wojne nawpol domowa. Z Grecja Turcja jest na noze. Tureckiej enklawy na Cyprze nie uznaje nikt. Gdzie ten pokoj?

[FSO]

Witam;

Lu Tzy - od końca - spokój - nie jest równoznaczny z pokojem [w sesie paktu / układu]. Zgadza się - armia pilnuje dziedzictwa Ataturka - czyli m.in. świeckości państwa, znosząc zbyt radykalnych religijnie ministrów, czy rządy. Z naszej europejskiej stropny, czy punktu widzenia wystarczy spojrzeć to co dzieje się w Afganistanie czy Pakistanie czy Iranie - gdzie są enklawy rządzone przez radykalnych przywódców islamskich [czasem w niewiele mniejszym stopniu to co dzieje się w niewielkich wsiach czy miasteczkach w Polsce, gdzie słowo księdza jest wyrocznią...] i wyobrazić sobie, że coś podobnego działoby się w Turcji, leżącej niby w Azji a w Europie. Antagonizm antagonizmem [grecko - turecki], lecz przecież to sam Ataturk pogonił armię grecką z Turcji w l. 20 tych...

Co do zaś kwestii procesu -porównanie wedle mnie dość trafne, wystarczy porównać jak wielki skok technologiczny wykonał ZSRR za Stalina, co zmieniło się w Japonii za ery Meiji by stwierdzić że porównanie choć dziwne złe nie jest...

Za pomyłkę - islamski vs arabski - przepraszam.

pozdr

[secesjonista]

Czy byłby Atatürk gdyby nie było Abdülhamida II?

[secesjonista]

(...)

Wśród przeprowadzonych reform prawnych i społecznych na uwagę zasługują m.in. wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, alfabetu łacińskiego, oczyszczenie języka tureckiego ze słów pochodzenia arabskiego

(...)

Wypada zauważyć, że pierwsze próby reformy języka rozpoczęły się jeszcze zanim Mustafa Kemal Pasza objął rządy, a związane były z działalnością panosmanistów. To w artykule 18 konstytucji z 1876 r. stwierdzono, że poddanych Imperium obowiązuje język turecki i jest on oficjalnym językiem. Pierwsza petycja do Wysokiej Porty w której wnosi się o uproszczenie języka (oczyszczenie) poprzez pozbawienie go typowej maniery osmańskiej w postaci zawiłych zwrotów, uczynienie go "wulgarnym" to jest prostym - pozbawionym arabizmów i persjanizmów (tak by był zrozumiałym dla prostych ludzi) to rok 1802. Za tanzimatu w 1847 r. wydano zarządzenie w kwestii języka - Takwīm-i Waka.

/za: J. Jarmoszko "Młodoturecka polityka językowa u schyłku Imperium Osmańskiego i w rodzącej się Republice Tureckiej", w: "Nie tylko Sródziemnomorze. Problemy polityczne i społeczne świata islamu" red. M. Woźniak/

Szerzej:

L. Geoffrey "The Turkish Language Reform. A Catastrophic Succes"

[secesjonista]

Jak wyglądały stosunki arabsko-młodotureckie, zarówno jeszcze przed rozwiązaniem Braterstwa Arabsko-Osmańskiego (Al-Icha’ al-‘Arabi al-‘Uthmani) czy w okresie obowiązywania ustaleń z Kongresu Arabskiego (czerwiec 1913 r.) jak znacznie później - w czasie objęcia pełni władzy prze ruch młodoturecki?

Warte uwagi:

T. Wituch "Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878—1923".

[Bruno Wątpliwy]

Wypada zauważyć, że pierwsze próby reformy języka rozpoczęły się jeszcze zanim Mustafa Kemal Pasza objął rządy

Mała ciekawostka. Latynizacji alfabetu przed Turcją dokonał Azerbejdżan. Od 27 czerwca 1924 roku administracja Azerbejdżańskiej SRR zaczęła stosować oficjalnie alfabet łaciński. T. Świętochowski, Azerbejdżan i Rosja. Kolonializm, islam i narodowość podzielonym kraju, Warszawa 1998, s. 135. Tamże, na s. 67-71 o azerbejdżańskiej debacie językowej (m.in. o problemie ewentualnej azerbejdżańsko-tureckiej wspólnoty językowej).

Rzecz jasna, w przypadku Azerbejdżanu od łacińskiego alfabetu kilkanaście lat później odstąpiono - na rzecz zmodyfikowanej grażdanki. Na kilkadziesiąt lat...

[Bruno Wątpliwy]

I jeszcze odnośnie do języka. Atatürk w dziele reformowania słownictwa (oczyszczania z nietureckich słów) był tak zapamiętały, że doszedł do etapu wygłaszania przygotowanych wcześniej mów, których nie rozumiał ani on sam, ani jego audytorium. A efektem reform było m.in. pojawienie się terminu "przyrząd do rodzenia" (w dosłownym tłumaczeniu), który miał zastąpić nietureckie z pochodzenia słowo anne (matka). Tak radosne słowotwórstwo przypomina trochę nowohebrajski "dom krzesła", o którym wspominał Wańkowicz.

Złagodzenie reformy wiązało się z koncepcją "języka słonecznego", czyli uznania - w uproszczeniu - że i tak wszystkie języki wywodzą się od tureckiego. Więc nie ma co na siłę szukać zamienników obcych słów, skoro są one pra-tureckie.

Na podstawie: D. Kołodziejczyk, Turcja, Warszawa 2000, s. 138-139.

A największy Atatürk, którego widziałem był koło Izmiru. Przypomina trochę Mount Rushmore i Crazy Horse Memorial, choć skala przedsięwzięcia nieco mniejsza. LINK.

[secesjonista]

Atatürk myślał o wszystkim... zajął się nawet pieśniami. Amanes (αµανές) to rodzaj improwizowanej pieśni monodycznej z dwuwersowym tekstem. Początkowo popularna ona była w miastach zachodniej Azji Mniejszej, by w XIX w. rozprzestrzenić się na całą Grecję. Powstawały nawet specjalne kawiarnie (καφέ-αµάν) gdzie klienci mogli wysłuchiwać wokalistów wykonujących tę "pieśń żalu". 

Nie dziwnym jest zatem, że w 1934 r. Atatürk zakazał wykonywania w Turcji tego rodzaju pieśni uznając ją za obcy, grecki wtręt w kulturze tureckiej. Ciekawszym jest, iż trzy lata potem grecki dyktator Joanis Metaksas również zakazał wykonywania tej pieśni i on też uznał amanes za pieśń obcą, tylko... turecką. 

/za: T. Kozłowski "Solon Lekas z wyspy Lesvos – ostatni wykonawca pieśni amanedes", "Etnomuzykologia Polska", nr 2, 2017/