Dziewictwo w religii grecko-rzymskiej

[Detrytus]

Fundament pod chrześcijański kult dziewictwa położył św. Paweł, który dostrzegł w ciele przeszkodę w dążeniu duszy do Boga. Podszepty ciała skłaniają człowieka do grzechów pijaństwa i rozpusty. W ślad za tym w 1 Liście do Koryntian Paweł ogłosił, że dziewictwo jest czymś lepszym niż małżeństwo i że ci, którzy potrafią, powinni w nim trwać. W tekście tym widzimy wyraźne zastrzeżenie, że celibat przeznaczony jest tylko dla wybranych, natomiast dla większości może skończyć się czymś gorszym niż małżeństwem, bo rozpustą pozamałżeńską.

Zapatrywania na stan czystości seksualnej św. Pawła były w antyku nową jakością, takie przynajmniej twierdzenie pojawia się bardzo często w literaturze dotyczącej początków chrześcijaństwa. Czy jednak kult dziewictwa to rzeczywiście "wynalazek" chrześcijaństwa? Jak na tą kwestie zapatrywali się wyznawcy kultów religii grecko-rzymskiej? Jak widziano ten stan lub jego bark w codziennym życiu? Czy religia grecko-rzymska zna przykłady kultu dziewictwa? Proponuje tutaj zastanowić się nad tymi pytaniami. Temat to "dziewictwo w religii grecko-rzymskiej", jednak prawdopodobnie pełny obraz uda się uzyskać wtedy, gdy będziemy się poruszać też po płaszczyznach społecznych, obyczajowych, życia codziennego a może nawet polityki. Zapraszam do rozważań.

[Capricornus]

Sławetna dziewicza kapłanka Westy. Dziewictwo to nie wynalazek chrzescijaństwa, jest obecne w wielu religiach i kulturach.

[Detrytus]

Jak najbardziej masz rację. Kobiety wybrane do pełnienia owej bardzo zaszczytnej funkcji nakazane miały na czas kapłaństwa zachowanie stanu niepokalanego. Stąd też ich przydomek "virgo". Kapłanki bogini Westy to przykład który niemal automatycznie pojawia się gdy rozważa się kwestje religijnego nakazu zachowania czystości w świecie przed chrześcijańskim. Od razu pojawia się też pytanie, czy to jedyny taki przykład który można przytoczyć? Temat ten znajduje się w dziale religii grecko-rzymskiej, ale może jakieś ciekawe przykłady znajdują się poza tym kręgiem kulturowym? Nie przeszkodzi to zapewne rozważaniom a na pewno je wzbogacą. Należy też zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestie. W poście rozpoczynającym rozważania celowo rozpoczęto od postaci i nauk św. Piotra. To praktyki pierwszych chrześcijan doprowadziły do zaistnienia zjawiska kultu dziewictwa. Pojawiły się kobiety (ale pamiętajmy, że nakazy czystości występowały także wśród wyznawców płci męskiej) które, nie związane faktycznie z wykonywaniem jakichkolwiek posług około kapuańskich, ślubowały czystość. A wiec ich śluby były wynikiem nauk, wyznawania pewnego systemu wartości czy filozofii no i oczywiście wiary. Była to więc swego rodzaju cześć indywidualnie spełnianego kultu, do którego nikt nie przymuszał. Kapłanki Westy są natomiast wybranymi "urzędniczkami" którym narzucono stan czystości ( z którego były zresztą zwalniane po 30 latach). Był to więc bardzo ograniczona, elitarna grupka z nakazanym tabu. Czy poza nimi można znaleźć udokumentowane przypadki kultu dziewictwa wśród społeczeństw antycznych, równie spontanicznego co w gminach chrześcijańskich i mające podobne podstawy?

Ciekawym zagadnieniem jest również sama geneza tabu czystości kapłanek Westy. Czy istnieje wystarczająca baza faktograficzna by można było pokusić się o znalezienie korzeni tego tabu i jego wyjaśnienie?

Edytowane 15 Wrzesień 2009 przez Detrytus

[puella]

O ile temat jest naprawdę świetny, o tyle-przynajmniej dla mnie, ciężki...

Myślę "dziewice" i od ręki nasuwają mi się te nasze sławetne Westalki- w kwestii sakralnej, jest to jedyny znany mi przykład nakazu zachowania czystości. Próbowałam poszukać czegoś w świecie greckich-np. po wyroczniach, ale bida....

Kapłanki Westy są natomiast wybranymi "urzędniczkami" którym narzucono stan czystości ( z którego były zresztą zwalniane po 30 latach).

No i te 30 lat... Nie jestem pewna, ale czy u Liwiusza przy osobie Re Sylwi nie stoi, że dziewicami musiały być do końca życia? Nie drążę tego, na razie, bo może coś mi się "majtnęło".

Żeby ta dyskusja jakiś sens miała musimy zapoznać się z tym, co nam przekazują źródła...

Musze teraz spadać-dokończę potem..

[Capricornus]

ale może jakieś ciekawe przykłady znajdują się poza tym kręgiem kulturowym?

Pierwsze co mi przychodzi do głowy, inny krąg kulturowy i nie starożytność, to inkaskie klasztory Dziewic Słońca. Najpiękniejsze dziewczyny z całego królestwa miały służyć głównemu bóstwu – Słońcu.

To był cały biznes poszukiwań, wyboru odpowiednich kandydatek, większość miała do końca życia pozostać w dziewictwie chwaląc Boga, modląc się i przy okazji produkując różne wyroby, głównie tekstylia, na potrzeby dworu. Nielicznym dane było zostać nałożnicami żywego wcielenia Słońca na ziemi – ince.

[Detrytus]

Istotnie, Puello, Liwiusz w swym dziele zamieścił następującą uwagę: "Następnie władał Proka; miał on synów Numitora i Amuliusza; Numitorowi, który był starszy, przekazuje ojciec dawny tron rodu Sylwiuszów, ale przemoc okazała się skuteczniejszą od woli ojca lub poszanowania dla starszeństwa. Amuliusz wypędził brata i sam wstąpił na tron, a zbrodni zbrodniami dopełniając zgładził wszystkich męskich potomków brata; córkę zaś brata, Reę Sylwię, zamianował westalką i w ten sposób dając jej pozornie zaszczytne wyróżnienie, odjął nadzieję potomstwa przez dozgonne dziewictwo." (I, 4). Jest to jednak opis dotyczący ustanowienia samego urzędu, który w czasie ewoluował. Nie jest możliwe dokładne prześledzenie tej ewolucji jednak dzięki reformom kultu przeprowadzanym przez Augusta, możemy uchwycić, że w czasie schyłku republiki, urząd ten był ograniczony już do 30 lat. Warto jednak dokładniej zgłębić ten temat.

Co do Dziewic Słońca, muszę się przyznać do mej całkowitej nie wiedzy. Kapitalny przykład, moim skromnym zdaniem. Mamy też, jak w Rzymie, służbę bóstwu, odizolowanie kobiet oraz ich selekcja. Ciekawy jest też element sakralnej defloracji wybranych z owego elitarnego grona. Capricornus, jak masz, to dawaj więcej:)

[puella]

Detrytus, nie mam nic, co mogłabym porównać w kwestii Rea Sylwi.... Wolne moje myśli są takie- albo Liwiusza poniosło, albo (może by za bardzo nie odstraszać perspektywą poznania doznań seksualnych-ale tylko w teorii ) zmieniono czy tez sprecyzowano czas służby Weście.

Ale lecimy z tymi źródłami...

Ciekawa wzmiankę, która powinna nas zainteresować, znalazłam u Owidiusza (Fasti, VI 291-297.):

Musisz wiedzieć, że Westa to nic innego tylko żywy płomień, a z płomienia nie rodzi się przecież żadne ciało. Słusznie więc dziewicą jest ta, która nie daję i nie przyjmuje żadnych nasion, i miłuje towarzyski swego dziewictwa. Ja, człek nierozumny, długom mniemał, że są jakieś podobizny Westy. Dowiedziałem się wreszcie, że nie ma żadnych pod dachem okrągłego budynku. Przechowuje się tam tylko ogień, co nigdy nie gaśnie.

Po pierwsze, dziwi mnie ta niewiedza o tak ważnej bogini, a po drugie, to w świątyni nie przechowywano tylko ognia-no chyba, że szło mu o to, iż innych wizerunków tam nie ma jej..

Co o tym fragmencie myślicie, no i jak się Wam widzi to tłumaczenie dziewictwa- jak na razie jest to jedyny, tak dosadny fragment, który udało mi się znaleźć traktujący o przyczynach tej abstynencji..

Edit.

Na czasie teraz jestem, poświecę się dla dobra nauki i przepiszę kawał spory tekstu mówiącego o tym jak to z wyborem westalek było.... Aulus Gelliusz w Nocach Attyckich, I 12, 1 nn., tak o to o tym temacie traktuję:

Ci, którzy opisywali sposób przyjmowania dziewcząt na westalki, twierdzili, ze nie wolno brać na westalkę dziewczynki, która nie ukończyła sześciu lat, ani takiej, która ma więcej niż dziesięć lat. Wolno było wybierać tylko te, których oboje rodzice żyli. Nie wolno było natomiast brać na westalkę takiej, która miała trudności w mówieniu albo miała osłabiony słuch, albo w ogóle jakaś wadę organiczną; nie można tez było brać dziewczynki, która sama była wyzwolona, albo jej ojciec, nawet gdyby była pod władzą dziadka; ani takiej, której jedno z rodziców albo oboje byli niewolnikami lub zajmują się sprawami poniżającymi. Twierdzą natomiast, że można zwolnic od tego obowiązku dziewczynkę, której siostra została już wybrana do tej służby kapłańskiej, jak i te, której ojciec jest flaminem lub augurem, albo jednym z piętnastu członków kolegium dla składania ofiar, albo członkiem kolegium Saliów. Należy tez zwolnic od służby bożej narzeczona kapłana i córkę muzyka składającego ofiary.

Ponadto Kapito Atejusz podaje, że nie należny wybierać córki obywatela, który nie mieszka w Italii, natomiast należny zwolnić córkę tego, który ma troje dzieci.

Kiedy zaś dziewczynka została wybrana westalką, wprowadzona do atrium Westy i przekazana kapłanom, od razu bez przeprowadzenia formalności wyzwalania i przyznawania jej praw majątkowych wychodziła z pod władzy ojca i uzyskiwała prawo robienia testamentu.

Co się zaś tyczy samego zwyczaju i obrzędu "zabrania" dziewczynki na westalkę, brak dawniejszych źródeł, poza tym jednym, które stwierdza, ze pierwsza została przyjęta przez króla Nume. Lecz mamy ustawę Papiusza (Lex Papia), który zastrzega, ze na mocy decyzji najwyższego kapłana wybiera się dwadzieścia dziewcząt z rodzin i spośród tych przeprowadza się losowanie na zebraniu i na która padnie wybór, tę "bierze" najwyższy kapłan i już należy ona do Westy.Lecz to losowanie na zasadzie ustawy Papiusza teraz, jak się wydaje, nie jest konieczne. Jeśli bowiem ktoś ze szlachetnego rodu zgłosił się do najwyższego kapłana i ofiarował swoja córkę na służbę boża, to o ile zasługiwałby na względy jako ten, który przestrzega obrzędów religijnych, ustawie Papiusza zadość uczyni senat.

A dlatego chyba używana się zwrotu "brać-uprowadzać-dziewczynę", ponieważ wzięta za rękę przez kapłana od ojca, pod którego była władzą, zostaje uprowadzona jako branka na wojnę. W pierwszej księdze Fabiusza Piktora sa przetoczone słowa, jakie powinien wypowiedzieć najwyższy kapłan, kiedy dziewczynkę uprowadza; brzmią one następująco: "Ciebie, Amato, uprowadzam na kapłankę Westy, masz spełnić obowiązki religijne, które kapłanka westalka spełniać winna za naród rzymski Kwirytów, jak ta, która zgodnie z ustawą była bardzo dobrą...."

Mamy tu konkretny materiał pod analizę do której zapraszam...

Edytowane 16 Wrzesień 2009 przez puella

[TyberiusClaudius]

Westalki obowiązywał można powiedzieć celibat. Chyba każdy kto interesuje się Rzymem wie co je czekało za jego złamanie. A co jeśli westalka została zgwałcona?

[secesjonista]

Jeśli została zgwałcona... powstał Rzym, nieprawdaż?

[TyberiusClaudius]

Zaraz... o ile dobrze pamiętam to ona ukryła dziecko, które nie było skutkiem gwałtu...

A na poważnie

Znamy takie przypadki? Jeśli tak to co z tym fantem zrobiono?

[secesjonista]

A na poważnie, to w tekstach źródłowych na poziomie podstawowym mamy:

"Ale w wyrokach Przeznaczenia, jak sądzę, nieuniknione było powstanie tak ogromnego miasta i początek państwa największego

po bogów potędze: Westalka zgwałcona przemocą powiła bliźnięta...".

To może kolejna informacja z lekcji którą niezbyt dobrze pamięta Tyberiusz?

[TyberiusClaudius]

A wiki mówi nam co innego

Rea Sylwia (łac. Rhea Silvia, znana też pod imieniem Ilia), postać z legend latyńskich, kapłanka wiecznego ognia, westalka. Córka Numitora, króla miasta Alba Longa. Została zmuszona przez swego stryja Amuliusa do złożenia ślubów czystości i zostania westalką. Z jej związku z bogiem wojny, Marsem, mieli narodzić się legendarni założyciele Rzymu - Romulus i Remus. Rea Sylwia, bojąc się o przyszłość chłopców, uplotła koszyk i puściła na rzekę

[secesjonista]

A wiki nie mówi, że istnieje kilka wersji mitu założycielskiego a nie jeden kanoniczny?

[TyberiusClaudius]

A czy greckie kapłanki Hestii też musiały być dziewicami?

PS. 4 ostatnie posty zaczynają się na "A"

Edytowane 28 Marzec 2015 przez TyberiusClaudius

[secesjonista]

Ja spotkałem się z informacją, że w niektórych greckich wyroczniach egzystowały dziewice.

A co do westalek, czy są informację co ze statusem późniejszym tej westalki która została porwana przez piratów, zmuszona do prostytucji zabiła swego klienta i została potem postawiona przed sądem - jak podaje Seneka, dodajmy jej czyn został uznany za meretrix.

Co do fragmentu zaprezentowanego przez puella:

"A dlatego chyba używana się zwrotu "brać-uprowadzać-dziewczynę", ponieważ wzięta za rękę przez kapłana od ojca, pod którego była władzą, zostaje uprowadzona jako branka na wojnę".

Pytanie się takie nasuwa: na ile ojciec czy sama wybranka mogli oponować przeciw takiemu wyborowi?

Konotacja używanych słów typu: Capere; legere; virgo propterea dici videtur, quia pontificis maximi manu prehensa, ab

eo parente in cuius manu est veluti bello capta abducitur, wskazują raczej, że - nie.

Co mogło się kryć w historii westalki Tuccii i noszeniu przez nią wody w sicie?