Przemiany ustrojowe od PKWN'u do Okrągłego Stołu

[dudidudek93]

Witam,

Proszę o pomoc! Mam zrobić prezentacje multimedialną na historie na temat "Przemiany ustrojowe od PKWN'u do Okrągłego Stołu" i kompletnie nie wiem jak sie do tego zabrac. Takze prosiłbym o podanie dat i co sie wydarzylo, reszte sobie juz znajde. Z góry dziękuję za pomoc!

[Vissegerd]

(...) kompletnie nie wiem jak sie do tego zabrac.

Przede wszystkim - poczytać najpierw. W necie jest tego na prawdę sporo, wystarczy skorzystać z Google:

http://pp-prl.webpark.pl/

http://pl.wikipedia.org/wiki/Polska_Rzeczpospolita_Ludowa

http://www.polskaprl.rejtravel.pl/http://w...l.rejtravel.pl/

http://www.culpolang.eu/doc/PRL.doc

Są pewne cezury. Pierwsze lata po wojnie i w trakcie, stalinizm, odwilż i wypadki poznańskie, era Cyrankiewicza i Gomułki, wypadki '68, '70, era Gierka, Solidarność, stan, wojenny, era Rakowskiego, 1989...

Powodzenia.

[dudidudek93]

Na innym forum otrzymalem taka odpowiedz:

lipiec 1944 - manifest lipcowy i powstanie PKWN. Komuniści w początkowej fazie odwoływali się do konstytucji marcowej, nie odrzucając w całości spuścizny okresu przedwojennego, za wyjątkiem sanacji.

czerwiec 1945 - powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej

1947 - wybory do Sejmu Ustawodawczego, uchwalenie Małej Konstytucji

1952 - konstytucja (zmiana nazwy państwa na PRL, zniesieniu urzędu Prezydenta)

1976 - poprawki do konstytucji o sojusz z ZSRR i przewodniej roli partii w budownictwie socjalistycznym

1981 - 1988 (stan wojenny i "normalizacja", podstawy utworzeni WRON, próby pozyskania wciągnięcia jednostek do Rady Konsultacyjnej

1989 - układ przy "okrągłym stole" i zmiana Konstytucji (przywrócenie Senatu, likwidacja Rady Państwa, przywrócenie urzędu Prezydenta).

Prosze o ocene i dodanie czegos jesli cos brakuje

[FSO]

Witam;

brakuje i to dość dużo. Tak w największym skrócie. Żaden z prezentowanych okresów nie był jednolity i w każdym następowały sygnały mówiące że coś się dzieje. Samo pytanie pozwala dać odpowiedź w trzech conajmniej płaszczyznach:

- politycznej

- gospodarczej

- społecznej

Ad.1 - Polityczna. Tak na dobrą sprawę do '48 roku musisz zawrzeć conajmniej te wydarzenia: PKWN, Rząd Jedności Narodowej, uznanie władz PRL-u za pełnoprawne i legalne [możesz "zahaczyć" o ONZ], wybory, zjednoczenie PPS i PPR, likwidacja podziemia [dokłądniej różnej proweniencji oddziałów walczących o to co w ich mnimaniu było niepodległością]. Ostatnie z nich wskazują na symptomy "nowej ery" - stalinizacji. Kolejny podokres to '48/9 - 55. Taka najtrwalsza stalinizacja - aresztowania, nowa kosntytucja, cenzura, zmiany nazw - Stalinogród i t.p.

Kolejny etap to wypadki z '56 r w Poznaniu i zmiana na stolcu Pierwszego - czyli Gomułka i odwilż, potem mała stabilizacja i w końcu zacieśnianie pasa, które skończylo się wypadkami w '68 r. [ekscesy antyżydowskie, zdjęcie Dziadów, strajki, protesty] Ostatnie dwa lata Gomułki to coraz większy "zamordyzm" w polityce wewnętrznej i coraz większe otwarcie na Zachód [układ o uznaniu granic na Odrze i Nysie]

Potem wypadki grudniowie i Gierek. I znów dwa etapy: do '76 i do '80 r. W kwestiach politycznych Gierek to początek najweselszego baraku w obozie i zasadniczo zmiany gospodrcze. Rok '76 to przełom kiedy okazało się że gospodarka sterowana ręcznie jest coraz bardziej niewydolna a decyzje polityczne w kwestiach gospodarczych stanowią błąd. O tym, że politycznie kraj odchodził od jedynej linii kuriozalnie stanowi wpisanie do Konstytucji tekstu i przyjaźni z ZSRR.

Po Gierku następuje zamieszanie i do '81 r. panuje w zasadzie wolność, uznanie "S", i jeden olbrzymi problem: czy "S" ma wziąść udział w rządzeniu, doklądniej reformowaniu państwa czy nie. Na te zmiany nakładało się stetryczenie Breżniewa oraz bardzo silna opozycja [beton] zarówno w "S" jak i PZPR sprzeciwiająca się jakimkolwiek pertraktacjom z tymi drugimi. W końcu zagrożenie [nie wnikam jak realne] i chęć pacyfikacji przynajmniej stossunków wewnętrznych doprowadziło do Stanu Wojennego, oficjalnie zniesionego ok 2 lata potem [bodajże 22 maja '84 r -> mogę się mylić] wcześniej nastąpiło jego zawieszenie. Późniejsze przemiany są opisane w artykule : "Okrągły Stół z punktu widzenia strony rządowej] dostępny "u nas".

Ad. 2. Gospodarcze: w pierwszym etapie musisz zapisać o wysiłkach w odbudowie kraju i tym ,że jako Polska pod wpływem ZSRR odrzuciliśmy Plan Marschalla w zamian otrzymując taką czy inną pomoc ze strony ZSRR [m.in. HiL; FSO]. Cały czas do połowy lat 60 - tych w zasadzie wszelki rozwój kraju opierał się na upaństwowieniu gospodarki [od końca lat 40 tych]; rozwoju przemysłu ciężkiego, oraz próbie [inieudanej] kolektywizacji rolnictwa [m.in.PGR-y] . Musisz zaznaczyć o tym jak silny wplyw na gospodark kraju miał wpływ sektor prywatny. Od połowy lat 60 tych coraz większy udział mkiał zakup licencji [m.in. na Fiat-a 125 p, potem kolejne]. W czasie tych zakupów popełniano błędy, m.in zbyt mocno inwestując w przemysł ciężki, zbyt niewiele w inne gałęzie przemysłu [lekki, przetwórstwo i t.p] Zadłużeie rosło, doprowadząjąc w '81 - '82 r. w zasadzie do możliwego stania się realną rzeczywistością, że raty kredytów będą wyższe niż wpływy z eksportu. Od lat 40 tych musisz zaznaczyć, że cała ekonomia była księżycowa, a ręczna regulacja cen pociągałą za sobą co kilka lat zalamania na rynku - w postaci konieczności przymusowych podwyżek cen na podstawowe artykuly konsumpcyjne, co pociągało za sobą strajki by zwiększyć płace. Nakręcało to wszystko spiralę inflacyjną. Dodatkowo nijak płace nie były powiązane z wydajnością ["czy się stoi czy się leży...]. Stan wojenny to ograniczenia w możliwościach eksportu i całkowite załamanie gospodarki zakończone pod koniec lat 80 tych hiproinflacją i Planem Balcerowicz. Wcześniej drastyczne zmiany wprowadził tandem Wilczek - Rakowski. [ustawa o wolności gospodarczej]. Patrz wspomniany wyżej artykul.

Ad 3. Społęczny - zmiany związane z migracją ludności ze wsi do miast, rozwojem klasy robotniczej także tej wielkoprzemysłowej, powszechnością szkolnictwa, zanikiem analfabetyzmu, zmianami cywilizacyjnymi [elektryczność, drogi, samochody, radio, telewizja.] Nie możesz zapomnieć o repatriacji Polaków "zza Buga" w latach 40 tych, oraz wypędzeniu / wysiedleniu Niemców z terenów Ziem Odzyskanych. Trzeba w tym wszystkim zaznaczyć rolę Kościoła Kat. jako ośrodka skupiającego bardzo różne nurty opozycji, które stanowiły o tym jak bardzo zmieniło się społeczeństwo.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Jedna rzecz jest bardzo istotna Dudidudek93 - czy zadający pytanie miał na myśli tylko ustrój polityczny, czy ustrój rozumiany jako polityczny i społeczno-gospodarczy jednocześnie?

[dudidudek93]

sie zobaczy ja narazie skoncentruje sie na politycznym

[Bruno Wątpliwy]

No to jedziemy (nie wnikam w ocenę, przedstawiam tylko - moim zdaniem - najważniejsze etapy):

1. Okres pierwszy (prowizorium ustrojowego) - 1944-1947. Najważniejsze akty określające ustrój to: Statut Tymczasowy rad narodowych (uchwalony przez KRN na pierwszym posiedzeniu 31 grudnia 1943/1 stycznia 1944); zastępująca go ustawa z 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych i Manifest Lipcowy. Zgodnie z tym ostatnim miały obowiązywać "podstawowe złożenia" konstytucji marcowej. Warto odnotować przemiany organu wykonawczego - PKWN, RT, TRJN. Plus referendum (1946) i wybory do Sejmu Ustawodawczego (1947).

2. Okres drugi - małej konstytucji (czy Sejmu Ustawodawczego). Jak napisano już wyżej, jest to w pierwszej fazie okres przejściowy, gdyż szereg instytucji - przynajmniej de iure - przypominało czasy międzywojenne. Najważniejsze akty - ustawa z 4 lutego 1947 r. o wyborze prezydenta i sama mała konstytucja, czyli ustawa konstytucyjna z 19 lutego 1947 r. o organizacji i zakresie działania najwyższych organów RP (w pewnym stopniu składająca się z odesłań do konstytucji marcowej).

3. Rok 50. jest dosyć istotną cezurą. W ramach narastającego stalinizmu, wówczas wprowadzono po raz pierwszy wprost do polskiego prawa pewne rozwiązania wzorowane na radzieckich (zmiany w sądownictwie i prokuraturze, zniesienie dualizmu władzy lokalnej - czyli rezygnacja z samorządu terytorialnego).

4. Konstytucja z 22 lipca 1952 r.

5. Zmiany popaździernikowe (1956-1957). Np. nieco zliberalizowana ordynacja wyborcza, przywrócenie Najwyższej Izby Kontroli.

6. Zmiany z pierwszej połowy lat 70. dotyczące terenowych organów władzy i administracji państwowej. Na przykład wprowadzenie jednoosobowych wojewodów i naczelników zamiast kolegialnych prezydiów rad narodowych

7. 1975 r. reforma administracyjna. Większa liczba województw i zniesienie powiatów.

8. Nowelizacja "gierkowska" konstytucji z 1976 r. Obszerna (wydano m.in. tekst jednolity konstytucji), ale niewiele wnosząca nowego. Kontrowersyjne (wyżej wymienione) przepisy o polityce zagranicznej i przewodniej roli partii wywołały sprzeciwy (nawet jeden poseł - S. Stomma - wstrzymał się od głosu). NIK podporządkowano rządowi (zamiast Sejmowi, jak dotychczas).

9. 1980 r. przywrócenie sądownictwa administracyjnego - NSA. Powrót NIK-u "pod Sejm".

10. Stan wojenny. Odnotować trzeba, choć wielkiego wpływu na samo funkcjonowanie najważniejszych, konstytucyjnych organów państwowych nie miał - tzn. działało to, co do tej pory. Wbrew aktualnej legendzie, WRON był instytucją czysto dekoracyjną, niemającą charakteru organu państwowego. Najważniejsze nici decyzyjne skupiały się w tzw. dyrektoriacie, ale to już inna historia.

11. 26 marca 1982 r. nowelizacja konstytucji wprowadzająca Trybunał Konstytucyjny (powołany ostatecznie w 1985 r.) i Trybunał Stanu (powołany już w 1982 r.). Powołano także w tym czasie Radę Społeczno-Gospodarczą przy Sejmie (organ konsultacyjny Sejmu, niektórzy uważali, że z niej narodzi się druga izba - tak się nie stało).

12. 1984 i 1985 r. Ordynacje wyborcze do rad narodowych i Sejmu. Dosyć liberalne jak na kraje socjalistyczne (np. dwóch kandydatów na jedno miejsce w Sejmie), ale oczywiście nie ma mowy o jakiejkolwiek wolnej grze wyborczej.

13. Grudzień 1986 r. Rada Konsultacyjna przy Przewodniczącym Rady Państwa. Pierwsza oficjalna oferta w stosunku do opozycji.

14. Maj 1987 ustawa o konsultacjach społecznych i referendum i grudzień 1987 r. referendum. Niezbyt jasne pytania, dotyczące reform politycznych i ekonomicznych. Wprowadzono bardzo wysokie wymogi poparcia, aby było rozstrzygające i dzięki temu nie było.

15. Lipiec 1987 r. ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Pierwszy Rzecznik - prof. E. Łętowska.

16. 1989 r. - okrągły stół, nowelizacja kwietniowa konstytucji, wybory itp.