Artykuły hetmańskie i wojskowe

[Jarpen Zigrin]

W nowożytności zostały wprowadzone stałe armie na usługach państw. W sferze prawa wojny przyczyniło się to do wydawania np. artykułów, kodeksów, czy instrukcji wojskowych, które mimo, że kierowane tylko do własnych wojsk miały jednak wpływ na kształtowanie się prawa wojny.

Znane nam są kodeks cesarza Maksymiliana II z 1570 r., kodeks Maurycego z Nassau z 1590 r., artykuły wojenne szwedzkiego króla Gustawa Adolfa z roku 1621.

My również możemy się takimi kodyfikacjami poszczycić są to artykuły hetmańskie z 1609 r. przypisywanego autorstwa hetmana Stanisława Żółkiewskiego i artykuły wojskowe autorstwa hetmana Krzysztofa Radziwiłła z 1635 roku.

Po pierwsze czy znana jest ich treść. Po drugie jak je ocenicie w kontekście innych podobnych kodyfikacji jak i czy uważacie, że wymienione artykuły hetmańskie i wojskowe miały wpływ na kształtowanie się prawa wojny? Czy był w jakiś sposób innowacyjne?

[Tee-eR]

Odsyłam do książki Stanisława Kutrzeby "Polskie Ustawy i Artykuły Wojskowe od XV do XVIII wieku" Krakó 1937r sa w niej zawarte teksty artykułów. Polecam też Karola Koranyia "Z badań nad Polskimi i Szwedzkimi artykułami wojskowymi XVII stulecia" tu jest porównanie władysławowskich "Artykułów wojsku cudzoziemskiemu opisanych" z artykułami Gustawa II Adolfa z lipca 1621r.

[secesjonista]

Regulacje Władysława IV wzorowane były na przepisach Gustawa Adolfa (w redakcji z 1632 r. z Elfsnabben pt. "Schwedisches Kriegsrecht oderArticulsbrieff Gustaffs Adolffs. Sambt angeffehter General und Ober-Gerichts Ordnung"), zatem nowatorskimi; w sensie ogólnym; trudno je nazwać. W polskiej wersji opuszczono 18 artykułów - głównie tyczących protestanckich nabożeństw oraz tyczących się konnicy - sądu dla jezdnych, spraw co do wagmistrza, rumormistrza, generalnego profosa itp., za to dodano regulacje co do artylerii.