Pułk w armiach RON

[Kadrinazi]

U Lisowczyków w okresie 1619-1622 spotykamy oboźnego, strażnika, sędziego i kapelana.

[maxgall]

Maxgallu - prof. Wisner pisze o tych urzędnikach pułkowych w oparciu o teoretyczną pracę Fredry z 1675 roku, z kolei prof. Wimmer stwierdził w 'Wojsku polskim...' że projekt Fredry nigdy nie został wprowadzony w życie.

Cytaty są owszem z Fredry, ale jestem przekonany że prof. Wisner opierał się w tym co opisał na materiale o wiele szerszym i - jak dla mnie - ilustrującym wykorzystanie w praktyce tego "systemu".

[maxgall]

Witam,

Może mi ktoryś z kolegów wyjaśni różnice pomiędzy Regimentarzem i Pułkownikem, bo się już całkiem pogubiłem. Dotychczas myślałem że to jest to samo.

pozdr

[Kadrinazi]

- regimentarz początkowo oznaczał zastępcę hetmana, gdy ten był chory, zginął czy przebywał w niewoli. Czarniecki w czasie 'Potopu' dzierżył tytuł regimentarza, gdyż król nie bardzo dowierzał hetmanom i wydzielił część wojska pod jego komendę. Z kolei od lat 60-tych XVII wieku regimentarzami byli oficerowie (tylko z jazdy narodowego autoramentu!) dowodzący wydzielonymi grupami wojska, pozostałymi na granicy, gdy hetmani z resztą armii wracali po kampanii do kraju.

- pułkownik to tytuł którym obdarzano dowódcę pułku kawalerii, był to rotmistrz który dowodził takim zgrupowaniem chorągwi

- mamy jeszcze oberszta, czyli pułkownika dowodzącego regimentem w autoramencie cudzoziemskim, ten jednak funkcji regimentarza nie mógł pełnić (chyba że jednocześnie był rotmistrzem w jeździe...)

[maxgall]

Dziękuję za odpowiedź.

Czy orientujesz się może kiedy tytuł/funkcja Regimentarza został wprowadzony?

Ja zetknąłem się z nim przy okazji powstania Chmielnickiego (po pojmaniu Hetmanów), wcześniej się z tym tytułem nie spotkałem.

I jeszcze jedno pytanie, które jest chyba przyczyną tego małego zamieszania: Czy funkcja Regimentarza musiała być nadana/potwierdzona przez Króla (pomińmy budzącą dużo kontrowersji tzw. „sprawę Wiśniowieckiego”)?

Dlaczego pytam: funkcja pułkownika, czyli dowódcy części wydzielonych sił, wyznaczonego przez głównodowodzącego (pomijam oczywiście oberszta, czyli pułkownika autoramentu cudzoziemskiego) była funkcją ściśle tymczasową, związaną z aktualną sytuacją wojenną (bitwa, przemarsz itd.) i z tego co wiem nie była związana z żadnymi gratyfikacjami finansowymi ani też osoby sprawujące taką funkcję nie używały „tytułu” pułkownika (tutaj chyba trochę jesteśmy skrzywieni Sienkiewiczowskim .pułkownikiem Wołodyjowskim ).

Tylko raz (w przypadku Chodkiewicza) spotkałem się z sytuacją aby król mianował pułkownika (zresztą w tym konkretnym przypadku bez wskazania wojsk którymi miał dowodzić). Czy funkcja/stopień Regimentarza nie był przypadkiem rozwinięciem idei jaką zastosował Zygmunt III w przypadku Chodkiewicza (taki „mianowany” pułkownik)

pozdr?

[Kadrinazi]

Jan Wimmer wspomina, że ranga regimentarz istniała już w XVI wieku. Ranga ta nie musiała być zatwierdzana przez króla - wszak po Korsuniu nie wybierał ich władca, z kolei Wiśniowieckiego i Firleja wybrał sejm elekcyjny. Król tylko 'wsławił' się odebraniem regimentarstwa Wiśniowieckiemu. Późniejszych regimentarzy wybierali hetmani, sejm czy król się tym nie zajmowali.

Co do tytulatury pułkownika - faktycznie był to tytuł doraźny, na czas bitwy czy kampanii, wszak pułki mogły zmieniać swoją strukturę, znikać i na nowo się pojawiać. Wiadomo, że na regimentarzy w drugiej połowie wieku wybierano doświadczonych oficerów, takich którzy mogli prowadzić cały pułk czy nawet ich grupę, wydaje mi sie, że stosowano określenie regimentarz, by wskazać ich starszeństwo nad pozostałymi pułkownikami, którzy mogli się znajdować w danej grupie wojsk.

[Krzysztof63]

Można powiedzieć że w pierwszej połowie XVII wieku pułk był podstawową jednoską taktyczną w armii RON...

Wręcz przeciwnie. Podstawową jednostką taktyczną była chorągiew, a pułk był jednostką administracyjną, mającą jednego szefa. Wszystkie wyżej podane przykłady na to wskazują.

Związki taktyczne, łaczące różne rodzaje wojsk, są związkami wyższego rzędu, w tym przypadku pułki byłyby odpowiednikami brygad o doraźnym składzie. To jednak marne porównanie, bo już od końca XVIII w. takie związki taktyczne miały skład w zasadzie stały, regulaminowy.

[maxgall]

Toż właśnie podana definicja:

Związki taktyczne, łączące różne rodzaje wojsk, są związkami wyższego rzędu...

pasuje jak ulał do XVII wiecznych RONowych pułków - nie mylić z regimentami autoramentu cudzoziemskiego - a i ich skład był wielce doraźny.

Największym mankamentem pułków była właśnie bardzo marna administracja (niektórzy autorzy podają iż pułki w ogóle nie miały sztabów), tak więc trudno mówić iż były to jednostki administracyjne.

pozdr

No i masz, zapomniałem o najważniejszym: Witamy na Forum Waszmość Pana!

Edytowane 4 Luty 2010 przez maxgall

[secesjonista]

(...)

Nie pomnę gdzie i kiedy, ale jednego lekarza, który był przy chorągwi, wyznaczono głównym lekarzem pułkowym, któremu podlegali inni lekarze, chirurdzy, cyrulicy pełniący służbę w chorągwiach w tym pułku.

W sumie o służbie zdrowia można zrobić osobny temat... .

Na osobny temat to chyba zbyt mało materiałów.

Tu zarys informacji o służbie zdrowia w ówczesnych wojskach:

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=150652&from=FBC

Jak widać pełna dowolność panowała co do organizacji, podległości czy ilości poszczególnych specjalistów.

Edytowane 20 Grudzień 2011 przez secesjonista