Flotylle wiślane w I wojnie światowej

[redbaron]

W związku z przygotowaniem do druku wspomnień jednego z oficerów niemieckiej Flotylli Wiślanej [Weichselflotille] poszukuję jakichkolwiek informacji na temat jej działań czy działań jej rosyjskiej przeciwniczki.

Generalnie Niemcy prowadzili działania patrolowe, umieszczając na motorówkach - budowanych wcześniej jako cywilne - karabiny maszynowe. Do tego posiadali również okręt "Fortuna" z artylerią w wieżach pancernych oraz uzbrojony parowiec "Stör". Zajmowali się działaniami patrolowymi, kontrolą żeglugi wiślanej, dostarczaniem meldunków itp. Po Wiśle pływało też zaopatrzenie, transporty rannych i jeńców.

Weichselflotille wzięła też czynny udział w zdobywaniu Modlina w 1915 r.

Czy zna ktoś jakieś materiały na temat tych działań albo na temat działań rosyjskich? Wiem, że rosyjska Flotylla Wiślana skończyła marnie w Modlinie - tak przynajmniej wynika z tych wspomnień.

[lucek]

Czy temat nadal interesuje?

Mam trochę materiałów.

Lucek

[redbaron]

Czy temat nadal interesuje?

Oczywiście! Mi się też cośtam udało ostatnio zebrać, ale generalnie wciąż mało.

[lucek]

Trochę informacji na temat jednostek Carskiej Flotylli Wiślanej można znaleźć

http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?t=...ana&start=0

Są tam również informację na temat A-W Flotylli na Polesiu i Bugu.

Temat rosyjskiej flotylli poruszany jest na:

http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?t=...lotylla+wislana

Niemiecka Flottylla Wiślana jest omawiana w

http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?t=...na&start=80

Ciekawostka, ale nie ma tam uzbrojonego parowca Stör. Spis ten oparty jest na książce Grönera i nie jest kompletny.

Ze wszystkich flotylli wiślanych działających na Wiśle na dzień dzisiejszy temat flotylli Austro-Węgier jest najlepiej rozpracowany. Nie oznacza, że wszystko na ten temat już powiedziano.

Spis literatury można znaleźć:

http://austro-wegry.info/tematy_1278.htm

Skład flotylli

http://www.hicon.pl/~pothkan/hhwn/

Temat A-W Flotylli Wiślanej poruszany był na:

http://austro-wegry.info/tematy_410.htm

http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?t=...lotylla+wislana

Czy wspomnienia niemieckiego oficera flotylli wiślanej już się ukazały ? Jak tak, to gdzie ?

Lucek

Edytowane 13 Listopad 2009 przez lucek

[redbaron]

Czy wspomnienia niemieckiego oficera flotylli wiślanej już się ukazały ? Jak tak, to gdzie ?

Sprawa jeszcze wisie. Mam mnóstwo roboty z innymi rzeczami i dlatego to idzie w ślimaczym tempie. Ale liczę, że wkrótce przyspieszy. W każdym razie pewnie będę musiał się na FOW zarejestrować przed tym, by wiele rzeczy wyjaśnić

"Stör" był na pewno, występuje nie tylko w tych wspomnieniach, ale również w O.de.B. Flotylli Wiślanej, jakie widziałem w dokumentach dotyczących zdobycia twierdzy Nowogeorgijewsk - czyli Modlina.

Co do "Wisły", to mam problem, bo oficer ten - Georg Königsberger zdobył w Modlinie statek należący wcześniej do rosyjskiego "Wasserbauverwaltung" bodaj i nazywa go "Wisła" (czasem tylko "Weichsel"). Do tego na pewno wspomina "Wildente" holownik "Agatha", "Fortunę" i "Störa"

[lucek]

"Stör" był na pewno, występuje nie tylko w tych wspomnieniach, ale również w O.de.B. Flotylli Wiślanej, jakie widziałem w dokumentach dotyczących zdobycia twierdzy Nowogeorgijewsk - czyli Modlina.

Oczywiście, że istniał i służył we flotylli, ale Gröner go nie wymienia, stąd nie trafił do FOW-u.

Do tego na pewno wspomina "Wildente" holownik "Agatha", "Fortunę" i "Störa"

A to ciekawe, gdyż holownik ten w czasie służby we FW nosił nazwę Salomon.

Holownik rufowy; zb. pod nazwą Agatha w st. F. Schichau, Elbing w 1902 r.; 33,00 x 4,70 x 1,10 m; 160 KM (ind)

spójrz: http://fow.aplus.pl/forum/viewtopic.php?t=...a&start=128

Co do "Wisły", to mam problem, bo oficer ten - Georg Königsberger zdobył w Modlinie statek należący wcześniej do rosyjskiego "Wasserbauverwaltung" bodaj i nazywa go "Wisła" (czasem tylko "Weichsel").

Było ich kilka. Na ten temat znajdziesz wiecej informacji w podanym wcześniej linku.

Jestem świeży na tym forum i nie widzę możliwości kontaktowania się przez PW. Czy to możliwe. Wtedy będę Ci mógł podrzucić troche więcej materiałów na ten temat.

Lucek

[Borsuk]

Zdobyty w Twierdzy Nowogeorgijewsk statek, nazwany przez Niemców Weichsel, to bocznokołowy parostatek Warszawskiego Okręgu Komunikacji - Lublin. Po odzyskaniu niepodległosci Weichsel stał się pierwszym "okrętem" polskiej marynarki wojennej jako O.R.P. Wisła. Potem przeszedł do państwowej administracji wodnej jako Wisła, aby w 1929 roku otrzymać nazwę Inżynier Ćwikiel (na cześć Inspektora Żeglugi WOK, który w czasie I wojny kierował flotyllą pod banderą MPS, czyli rosyjskiego Ministerstwa Komunikacji, któremu podlegał Okręg Warszawski).

PS. Czy wspomnienia niemieckiego oficera Weichselflottille już się ukazały?

[Borsuk]

Podtytuł tematu sugeruje wątpliwości co do istnienia austro-węgierskiej flotylli na Wiśle, ale akurat o niej wiemy najwięcej, choć dotychczasowe opracowania są pełne nieścisłości i braków.

Powstała w sierpniu 1914 roku ze zmobilizowanych jednostek pływających c.k. Zarządu budownictwa wodnego (organ c.k. Namiestnictwa Galicyjskiego) oraz z 3 zarekwirowanych statków prywatnych (były to statki rosyjskie dzierżawione przez armatorów galicyjskich). Podlegała Komendzie I Korpusu, która miała swoją siedzibę w Twierdzy Kraków. Z ramienia Komendy nadzorował ją oficer 1. batalionu saperów, por. rez. Michael Philippovič (Chorwat, późniejszy dowódca k.u.k. Weichselflottille w stopniu kapitana). Została uzupełniona dostawą 3 motorówek z Wiednia, zdobyto też 2 statki i 3 motorówki rosyjskie (w tym dwie z brygady straży granicznej z Nowego Brzeska). Potem koleje losów jednostek pływających Flotylli były zmienne, utracono kilka statków, a w sierpniu 1915 roku zdobyto w Dęblinie (Twierdzy Iwangorod) kilkanaście zatopionych statków rosyjskich. Z chwilą utworzenia c. i k. Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego w Lublinie (MGGL) Flotylla została mu podporządkowana. Nadzorował ją, będąc jej referentem w MGGL, mjr/ppłk Gustav Barger. We wrześniu 1916 roku nastąpiła reorganizacja Flotylli, stała się ona częścią Komendy Wiślanych Linii Transportowych (Weichseltransportlinienkommando, w skrócie WTLK). Statki rozbrojono, ich dowódcami zostali podoficerowie lub cywilni kapitanowie (statki utraciły miano okrętów jego cesarskiej mości - SMS - bo nie były uzbrojone i nie dowodzili nimi oficerowie c. i k. armii).

Na początku 1916 roku Philippovič dostał zadanie stworzenia flotylli 4. armii na Bugu i Styrze, we wrześniu tegoż roku flotylle się usamodzielniły i nie podlegały już dowódcy Weichselflottille.

Ogółem przez Flotyllę Wiślaną i WTLK „przewinęło” się 25 statków (w tym 2 na Bugu i jeden na Styrze), 2 barkasy parowe i 29 motorówek (8 z nich pływało wyłącznie na Bugu lub Styrze).

Z chwilą odzyskania niepodległości Polacy przejęli na Wiśle 21 statków i 3 motorówki byłej austro-węgierskiej Flotylli Wiślanej.

[Borsuk]

Rosyjska flotylla na Wiśle

W 1914 roku na Wiśle, na odcinku leżącym w Imperium Rosyjskim, zarejestrowanych było około 60 statków (głównie bocznokołowców parowych) prywatnych właścicieli. Stacjonujące w Twierdzy Nowogeorgijewsk (Modlin) oddziały wojskowe (Wiślańska i Narewska rzeczna kompania minowa i 1. kompania saperów) dysponowały jednostkami pływającymi, były to: lodołamacz Warszawa, transportowiec Wisła, promy desantowe, kutry parowe, motorówki i inne jednostki pływające. Także trzy brygady straży granicznej (11. – Aleksandrowska, 15. – Nowobrzeska i 16. – Sandomierska) miały na wyposażeniu łodzie motorowe. Warszawski Okręg Komunikacji (podporządkowany rosyjskiemu Ministerstwu Komunikacji – ros. Министерствo путей сообщения, w skrócie MPS) miał Inspektorat Żeglugi (którym kierował inspektor żeglugi, rzeczywisty radca stanu, Józef Ćwikiel), który użytkował 6 statków, 2 barkasy parowe, prom, 3 pogłębiarki i kilka motorówek. W chwili wybuchu wojny flotylla MPS została zmobilizowana, zarekwirowano też ponad 30 statków cywilnych armatorów. Ponadto, w ramach uzupełnień taboru, zakupiono (lub wydzierżawiono) w 1915 roku 9 statków z Prypeci i Dniepru dla WOK. Nie dotarły do Warszawy przed jej kapitulacją i później, po podniesieniu z wody, zasiliły flotylle niemieckie na Wiśle i Niemnie.

We wrześniu i październiku 1914 roku 2 bataliony marynarzy z Kadry Gwardii z Sankt-Petersburga obsadziły trzy statki Twierdzy Nowogeorgijewsk, które zostały uzbrojone, jeden z nich zatonął na minie między Włocławkiem a Płockiem. Rosjanie wcielili do służby 2 statki c.k. Namiestnictwa Galicyjskiego samozatopione w okolicach Sandomierza. W październiku 1914 roku utracili 10 statków zatopionych w okolicach Puław przez artylerię niemiecką. Większość z nich została podniesiona i skierowana na remont do stoczni w Warszawie.

Dwie flotylle utworzone ze statków WOK i zarekwirowanych jednostek cywilnych (pływających pod banderą MPS) zajmowały się transportami wojskowymi na rzecz rosyjskich frontów: Północno-Zachodniego (w 1915 roku 11 parostatków cywilnych) i Południowo-Zachodniego (9 statków). Ta ostatnia podporządkowana była dowódcy samodzielnego batalionu 2. Kadry Floty Bałtyckiej, który dowodził też małą flotyllą Twierdzy Iwangorod (Dęblin). Flotylla Twierdzy, utworzona w styczniu 1915 roku, składała się z uzbrojonego statku Iwangorod (ex austriacki Tyniec), kutra parowego i kilku motorówek.

W wyniku ofensywy wojsk państw centralnych i wycofania się wojsk rosyjskich z terenów byłego Królestwa Polskiego wszystkie statki rosyjskiej flotylli zostały zniszczone. W Modlinie zatopiono (19 sierpnia) kilkadziesiąt jednostek, w tym 8 statków z flotylli WOK (udały się do Twierdzy 5 sierpnia, po upadku Warszawy). W Dęblinie zatopiono (w nocy z 3 na 4 sierpnia) 10 rosyjskich statków.

Jednostki pływające samozatopione w Modlinie i zniszczone w Warszawie wpadły w ręce Niemców i po remoncie zasiliły ich Weichselflottille.

Jednostki samozatopione w Dęblinie i okolicach wydobyli Austriacy i większość (po dłuższym remoncie) wcielili do WTLK.

[bavarsky]

Także trzy brygady straży granicznej (11. – Aleksandrowska, 15. – Nowobrzeska i 16. – Sandomierska) miały na wyposażeniu łodzie motorowe.

W tym okresie istniał w Rosji tzw. Korpus Straży Granicznej, który to dysponował własną flotyllą. Pełny kodeks tego jest do pobrania tutaj:

http://sigla.rsl.ru/view.jsp?f=1016&t=3&v0=%D1%84%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B8&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&tr=Cyr-Common&cc=b3&i=2&s=2&ce=..................................................................w.....6.....E

A przedmówca bardzo ciekawe informacje zapodaje.

Pozdrawiam,

Marcin

[Borsuk]

W tym okresie istniał w Rosji tzw. Korpus Straży Granicznej, który to dysponował własną flotyllą. Pełny kodeks tego jest do pobrania tutaj:

http://sigla.rsl.ru/view.jsp?f=1016&t=3&v0=%D1%84%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B8&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&tr=Cyr-Common&cc=b3&i=2&s=2&ce=..................................................................w.....6.....E

A przedmówca bardzo ciekawe informacje zapodaje.

Dziękuję za informację, ale pozycja pochodzi z 1901 roku, a w ciągu kilkunastu lat do wojny sytuacja zmieniła się diametralnie. Jednostki o napędzie parowym zastąpiono serią nowoczesnych motorówek, z których 5 trafiło na Wisłę (ich nazwy i dane techniczne są mi znane).

Cieszę się, że to co napisałem kogoś zainteresowało, myślałem, że ta tematyka nie obchodzi nawet "psa z kulawą nogą". Większość informacji pochodzi z nieznanych dotąd dokumentów archiwalnych, które po raz pierwszy zostały upublicznione 15 marca b.r. na II. konferencji historii morskiej i rzecznej, zorganizowanej przez doktorantów i studentów Uniwersytetu Gdańskiego.

[bavarsky]

Dziękuję za informację, ale pozycja pochodzi z 1901 roku, a w ciągu kilkunastu lat do wojny sytuacja zmieniła się diametralnie. Jednostki o napędzie parowym zastąpiono serią nowoczesnych motorówek, z których 5 trafiło na Wisłę (ich nazwy i dane techniczne są mi znane).

Odnośnie oddziału rzecznego w Sandomierskiej brygadzie straży granicznej, coś niecoś więcej napiszę niebawem -być może to Pana zainteresuje.

Wiem że częstochowska brygada straży granicznej również dysponowała takowym.

Niestety od paru lat skupiam się na jednym wycinku epoki, a że przypominam sobie iż gdzieś się już spotkałem z takowymi jednostkami to i "trzy po trzy" zapodałem. [choć parafraza memuarów Fredry w moim wykonaniu, mierzi mnie niezmiernie, gdy jej ponownie używam w zdaniu].

Proszę się nie zrażać brakiem reakcji ze strony forumowiczów. Prezentuje Pan wiedzę specjalistyczną z którą trudno polemizować innemu użytkownikowi, który tej wiedzy często nawet w części nie posiada.

Pozdrawiam,

Marcin

[gregski]

Proszę się nie zrażać brakiem reakcji ze strony forumowiczów.

Dokladnie! Czytam te posty z przyjemnoscia a nic nie odpisuje bo wiedza nie na tym poziomie aby wchodzic w dyskusje.

[Borsuk]

W październiku 1914 roku, w trakcie ofensywy wojsk państw centralnych, zostały zatopione w okolicach Nowo-Aleksandrii (Puławy) statki rosyjskiej flotylli działającej na rzecz Południowo-Zachodniego Frontu. Były to: Warszawa (Варшава) oraz Płock (Плоцк), Polka (Полька), Wawel (Вавель), Sandomierz (Сандомир), Gwiazda (Звезда) i Koszar (Кошар). Pierwszy statek był jednostką Warszawskiego Okręgu Komunikacji, pozostałe były zarekwirowane od armatorów prywatnych. Zostały skierowane z Iwangorodu do Nowo-Aleksandrii poleceniem gen. Kriwoszeina [Grigorij Kriwoszein, ur. 1868 r. – gen. mjr, inżynier komunikacji wojskowych, profesor zwyczajny Mikołajewskiej Akademii Inżynierii. Jesienią 1914 roku kierował budową mostów na Wiśle] w celu pomocy przy przeprawie przez Wisłę. W tym czasie i w tej samej okolicy zostały zatopione jeszcze dwa statki: prom WOK Radom (Радом) i statek pasażerski Pan Tadeusz (Пан Тадеуш), przystosowany do roli statku szpitalnego (zatonął koło Gołąba).

Według opracowań rosyjskich zatopienie miało miejsce 9 października (pytanie, czy ta data podana jest w starym stylu czy nowym?). Kiedy wojska państw centralnych podeszły na tyle blisko Wisły, żeby artyleria mogła zatopić statki: 9 czy 22 października?

Czy można ustalić jakie oddziały wojsk niemieckich bądź austriackich zatopiły te statki?

Z zakresu prac na statku Warszawa remontowanym w porcie Czerniakowskim:

o wymiana uszkodzonych blach poszycia na lewej burcie (3450x800x2,5 mm oraz 2350x1765x2,5 mm – użyto blachy o grubości 2 mm)

o naprawić przestrzeliny w lewej burcie o średnicy 10 cm

o naprawić przestrzeliny na prawej burcie blachami 150x150 mm

o zainstalowanie nowego tambora na prawej burcie

o wymiana ścianki tambora (5,2x0,71 m, grubość 2 mm) na lewej burcie

o zainstalowanie nowego komina

o wymiana 14 m2 pokładu

o naprawa połowy sterówki

o naprawa cylindra (700x1050 mm) w maszynie parowej

o naprawa dynamomaszyny (65 V, 70 A)

o uzupełnienie inwentarza – 3 ramy do portretów: Cara, Carycy i św. Mikołaja Cudotwórcy;

można wywnioskować, że zatopiono tę jednostkę pociskami kalibru 100 mm.

[gregski]

Tak z ciekawosci.

Czy te jednostki byly uzbrojone i jakie zadania wykonywaly?

(Domyslam sie ze transportowe i patrolowe bo do zadan stricte bojowych to sie raczej nie nadawaly.)