Żołnierskie przysięgi.

[youpendi]

|jeśli źle wybrany dział to przepraszam |

Co prawda to nie problem z zadaniem domowym, ale problem, który mnie nurtuje |jak każdy zresztą problem.. |..

Mianowicie zastanawiam się jak to było z tymi żołnierskimi przysięgami:

generalnie (w większości) zaczynały się mniej więcej tak samo: w obliczu Boga i Marii Panny, przysięgam Bogu Wszechmogącemu itp.

I zastanawia mnie to jak żołnierz, który był niewierzący przysięgał? Czy była dla tych ludzi inna rota? Czy milczeli na tych słowach? A może mówili je razem z innymi, jednak 'w sercu' nie przejmując się nimi?

[Bruno Wątpliwy]

Z tego co pamiętam, przysięga wojskowa (jak i sądowa) była np. w II RP zróżnicowana. Był odrębny tekst dla chrześcijan, niechrześcijan, muzułmanów, może Karaimów (dla tych ostatnich odrębna była sądowa, wojskowa chyba nie). Zawsze z "Tak mi dopomóż Bóg" (czy podobnie) na końcu.

Czy niechrześcijanie mogli opuścić słowa - "Tak mi dopomóż Bóg"? Nie kojarzę, należałoby sprawdzić ustawę z 1924 r. o obowiązkach i prawach żołnierzy.

A co robili żołnierze? Każdy zapewne wg. swoich przekonań. Podejrzewam, że większość recytowała rotę przysięgi nie zastanawiając się głęboko.

Nieco z innej beczki. Pamiętam jakąś ulotkę powojennej konspiracji, w której zalecano żołnierzom (l)WP nie wypowiadanie fragmentu przysięgi o wierności KRN. Nota bene ta rota także zawierała sformułowanie "Tak mi dopomóż Bóg".

[secesjonista]

W dniu 9.04.2009 o 3:53 PM, Bruno Wątpliwy napisał:

Był odrębny tekst dla chrześcijan, niechrześcijan, muzułmanów, może Karaimów

 

W myśl przepisów z 1922 r., dla: 1. chrześcijan, 2. niechrześcijan (z wyłączeniem muzułmanów), 3. muzułmanów, 4. chrześcijan ewangelicznych, baptystów i wyznań pokrewnych, 5. dla bezwyznaniowców.

 

I jeszcze taka już wojenna ciekawostka - 7 października 1939 r. ukazało się Rozporządzenie Prezydenta RP o służbie wojskowej podoficerów i szeregowców, zawarta w nim rota przysięgi dla chrześcijan rozpoczynała się słowami: "Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu być wiernym Ojczyźnie" a kończyła "Tak mi dopomóż Bóg i Święta Syna Jego męka. Amen". Dla muzułmanów było to odpowiednio: "Przysięgam Panu Bogu Jedynemu być wiernym Ojczyźnie" i "Wałłahi, Billahi, Tałłachi. Amen", a dla niechrześcijan: "Przysięgam Bogu Wszechmogącemu być wiernym Ojczyźnie" i "Tak mi dopomóż Bóg. Amen".

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

W myśl przepisów z 1922 r.

Cytuj

5. dla bezwyznaniowców.

Mógłbyś doprecyzować - jakie przepisy ustalały w 1922 roku specjalny tekst przysięgi dla bezwyznaniowców? Z tego co wiem, były oczywiście roty przysięgi dla niechrześcijan, ale z wyraźnym odwołaniem się do Boga, zatem nie za bardzo pasujące w charakterze odrębnej przysięgi dla bezwyznaniowców. [Nie wnikam w szczegóły, ale zakładam, że pojęcia tego użyto w  szerokim kontekście i obejmuje ono bardzo ogólnie osoby bez ustalonego, sformalizowanego wyznania, zatem m.in. różne odmiany deistów, agnostyków, ale także ewidentnych ateistów. Dla części tak rozumianych bezwyznaniowców przysięga na Boga Wszechmogącego i zawarta w jej rocie prośba  "Tak mi dopomóż Bóg" może mieć zatem jakiś sens, dla istotnej części - jednak żadnego].

 

W każdym razie, ja odnośnie do okresu sprzed ustawy z 1924 roku znalazłem to:

http://zecernia.com/html/?p=1344

Nie widzę tam roty przysięgi dla bezwyznaniowców.

 

Następnie ustawa z dnia 18 lipca 1924 r. o podstawowych obowiązkach i prawach szeregowych Wojska Polskiego. Zarówno w tekście pierwotnym, jak i jednolitym (1927) w art. 7 są teksty przysięgi dla: "chrześcijan wszystkich wyznań", "niechrześcijan prócz mahometan" i "mahometan". Każda z odwołaniem do Boga.

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19240720698/O/D19240698.pdf

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19270680603/O/D19270603.pdf

 

Ustawę powyższą zastąpiło rozporządzenie (z mocą ustawy) Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 października 1932 r. o służbie wojskowej podoficerów i szeregowców. W jej art. 4 rozwiązanie analogiczne, jak w poprzedniej ustawie (chrześcijanie wszystkich wyznań", "niechrześcijanie prócz mahometan" i "mahometanie"). Wszyscy przysięgają Bogu i kończą przysięgę słowem "Amen" (muzułmanie - "Amin").

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19320890747/O/D19320747.pdf

 

Jak na razie, mój wniosek jest taki, że ateizmu rekruta rota przysięgi w II RP raczej nie przewidywała.

[secesjonista]

Takie wyróżnienie podaje Tadeusz Płoski w artykule "Struktura prawno-organizacyjna duszpasterstwa wojskowego w II Rzeczypospolitej", uzupełniając:

"Tekst zasadniczy, wymieniający obowiązki żołnierza, pozostawał bez zmian, różnice polegały na zmianie pierwszych i ostatnich słów roty przysięgi, przywołujących imię Boże. Przysięgę odbierali kapelani danych wyznań, a od niewierzących i żołnierzy, którzy nie mieli kapelana swego wyznania w wojsku - dowódcy jednostki".

/"Prawo Kanoniczne", 2002, Tom 45 , Numer 3-4, s. 263/

 

 

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

"Tekst zasadniczy, wymieniający obowiązki żołnierza, pozostawał bez zmian, różnice polegały na zmianie pierwszych i ostatnich słów roty przysięgi, przywołujących imię Boże. Przysięgę odbierali kapelani danych wyznań, a od niewierzących i żołnierzy, którzy nie mieli kapelana swego wyznania w wojsku - dowódcy jednostki".

Ciekawy jestem, jaka jest naprawdę istota spostrzeżeń ww. autora w przypadku roty przysięgi osób bezwyznaniowych (tzn. czy można było "opuścić wezwanie do Boga"?). Bo to, że inwokacja do Boga się nieco różniła, jakkolwiek zawsze występowała - to już wiemy. A przede wszystkim - na jakim akcie prawnym opierał swoje wnioski (i czy czasem nie "przeniósł" aktualnej sytuacji do czasów, gdy problemem niewierzących się specjalnie nie przejmowano).

 

Obecnie rzeczywiście, rotę przysięgi można wypowiedzieć bez końcowych słów "Tak mi dopomóż Bóg":

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19920770386/T/D19920386L.pdf

Natomiast jeszcze po wojnie (w regulacjach prawnych z 1944 i 1947 roku) roty przysięgi wojskowej przewidywały obligatoryjne wygłoszenie tego zwrotu (w każdym razie - był integralną częścią roty przysięgi):

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19440030013/O/D19440013.pdf

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19470520267/O/D19470267.pdf

[secesjonista]

7 minut temu, Bruno Wątpliwy napisał:

i czy czasem nie "przeniósł" aktualnej sytuacji do czasów, gdy problemem niewierzących się specjalnie nie przejmowano

 

Raczej nie, bo i inni autorzy chyba wzmiankują o tego typu rozróżnieniu, w przypisie do tego fragmentu jest i praca J. Odziemkowskiego, B. Spychały "Duszpasterstwo wojskowe w Drugiej Rzeczypospolitej" i artykuł T. Böhma "Organizacja wojskowej służby duszpasterskiej wyznań niekatolickich w II Rzeczypospolitej" ("Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1993, nr 4).

Agata Tuszyńska, która "odkryła" swe żydowskie korzenie, pisząc o losach jej rodziców podczas drugiej wojny światowej, wspomina pobyt swego dziadka w oflagu i pierwsze przejawy dyskryminacji wobec niego, i zadaje sobie pytanie:

"Czy przysięgał inaczej niż inni? Na czym polegała jego inność? Rota przysięgi dostosowana była do poszczególnych wyznań. Wszyscy, prócz bezwyznaniowców, zaczynali podobnie...".
/tejże, "Rodzinna historia lęku", s. 229/

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Takie wyróżnienie podaje Tadeusz Płoski w artykule "Struktura prawno-organizacyjna duszpasterstwa wojskowego w II Rzeczypospolitej",

Tegoż, Duszpasterstwo wojskowe w Polsce w świetle stosunków Państwo Kościół, Studia Warmińskie 37/2, s. 583:

"Opracowane zostały odmienne teksty przysięgi dla: 1. Chrześcijan wszystkich obrządków; 2. Niechrześcijan prócz muzułmanów; 3. Muzułmanów; 4. Ewangelicznych chrześcijan, baptystów i wyznań pokrewnych; 5. Bezwyznaniowych. Różnice polegały na zmianie pierwszych i ostatnich słów roty przysięgi. Tekst zasadniczy, wymieniający obowiązki żołnierza, pozostawał bez zmian". 

 

Tekst główny zatem prawie taki sam, co w ww. artykule z "Prawa kanonicznego", natomiast w przypisie (16) źródło:

"16. Przysięga wojskowa — przeprowadzenie. Pismo Ministerstwa Spraw Wojskowych do Wydziału Wyznań Niekatolickich z października 1922, Centralne Archiwum Wojskowe, 1.300.20.1; Teksty przysiąg podaje T. Böhm, jw., s. 52-53".

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Warminskie/Studia_Warminskie-r2000-t37-n2/Studia_Warminskie-r2000-t37-n2-s579-596/Studia_Warminskie-r2000-t37-n2-s579-596.pdf

 

Zatem - sprawa przysięgi bezwyznaniowców (skądinąd nieliczni rekruci formalnie podawali brak wyznania, ich liczbę, jak widzę po przejrzeniu paru stron, można szacować chyba na ułamek procenta) była rozwiązywana pewnie odpowiednią dyspozycją Min. Spraw Wojskowych. Jak brzmiała? Moja determinacja w drążeniu tej sprawy  już nie sięga tak daleko, aby sięgać do CAW.