Edward Dembowski

[abramowicz]

http://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Dembowski

Kolejna ciekawa postać lewicy,cóż najlepsi zawsze byli na lewicy.

[secesjonista]

Siostra.

- Idzie — idzie — a wiecie kto?

Wszyscy.

- Kto?

Siostra.

- Ktokolwiek on, to zowie się: Nieszczęście!

(Słychać głos za drzwiami).

- Kiedy ci mówię, puszczaj! — Czy nie wiesz, żem przyjaciel brata pani i pani.

Obywatel.

- Ach! to pan Edward!

(Wchodzi sąsiad).

Siostra.

- Wiedziałam!

To niedokończony projekt literacki Zygmunta Krasińskiego zatytułowany roboczo: "dramat zaczęty z ostatnich wypadków lutowych 1846 r.", a jak się na ogół sądzi, rzeczony "pan Edward" to właśnie Dembowski. Oczywiście, autor "Przedświtu" był przedstawicielem ówczesnej myśli konserwatywnej, czyli jakbyśmy dziś powiedzieli - prawicy. I to tej klerykalnej, ciemnogrodzkiej. Zatem w myśl zaprezentowanej wyżej definicji - nijak go do grona "najlepszych" zaliczyć nie można.

Może zatem głos "Filareta Prawdowskiego", czyli reprezentant tych "najlepszych", boć przecież był wówczas zwolennikiem lewicy rewolucyjnej. Oto do domu jego siostry zawitała Aniela Dembowska, jak najbardziej podzielająca poglądy swego małżonka. Wypowiedziała tam wówczas pewną kwestię, która u jej męża wzbudziła entuzjazm (a nawet, miał się nią: "upajać"). Miała zatem powiedzieć: "To są bardzo poczciwi ludzie, ci Suffczyńscy, ale to nic nie pomoże, muszą wisieć, bo arystokraci". Co, nawet (późniejszemu) redaktorowi "Prawdy" wydało się mocno niewłaściwym pomysłem politycznym:

"Dawno to już, dawno, ale te słowa tak utkwiły w mojej pamięci, że ich czas nigdy nie potrafi zatrzeć, i szczęście moje, że już więcej Dembowskiej nie widziałem, bo odtąd już wyraźny wstręt do niej czułem".

/H. Kamieński "Pamiętniki i wizerunki" wyd. I. Śliwińska, Wrocław 1951 s. 109/

Co do realnych działań Dembowskiego to bez wątpienia można mu przypisać wybuch tzw. powstania krakowskiego, trwało ono jakieś dziesięć dni i jak się wydaje niezbyt dobrze było przygotowane, a efekty okazały się w sumie dość opłakane.

Jaką filozofię prezentował ten "Prometeusz polskiej rewolucji"? Jak układały się jego relacje z ojcem, było nie było osobę znaczną (: członek Rady Administracyjnej, senator) i mocno skoligaconą z polską arystokracją? Wreszcie, jaki był jego stosunek do Mickiewicza?