Powstanie Ostranicy i Huni 1638 r.

[Kadrinazi]

Ostatnie powstanie kozackie przed 'erą' Chmielnickiego, wybuchło rok po stłumieniu rewolty Pawluka (słynna bitwa pod Kumejkami w 1637 roku). Początkowo pod przywodztwem Jakuba Ostrzanina (Ostranicy), po nim komendę objął Dymitr Hunia. Powstańcy ponieśli klęskę pod Żowninem (13-14 czerwca), w sierpniu osaczeni nad rzeką Starzec i zmuszeni do kapitulacji.

Czy ktoś z Was ma może jakieś dokładniejsze dane dotyczące walk podczas tego powstania?

[Szarak]

Początek maja 1638 r. Hołtew - otoczona była z trzech stron wodami Psioły, tj. od północy, wschodu i zachodu. Dodatkowo otoczona gęstymi lasami z masą przeszkód ziemnych w postaci parowów i jarów. Jedyne przejście przez las znajdowało się od strony południowej, gdzie też znajdował się most łączący oba brzegi rzeki. Jedynie dostęp od zachodu nie sprawiał trudności, z tymże powstańcy odpowiednio umocnili to miejsce, wznosząc wał i szaniec. Stanisław Potocki naprzeciw umocnień kozackich kazał wznieść wał i trzy szańce. W celu opanowania mostu na południu wysłał chorągiew kozacką, ok. 2000 rejestrowych i dwie kompanie dragonów. Plan zakładał blokadę powstańców. Powstańcy w celu przełamania blokady w nocy z 10 na 11 maja przeprawili przez Psiołę dwie grupy, jedna miała obejść dragonów i rejestrowych, aby odciąć ich od reszty wojsk koronnych, druga zaś miała zaatakować podejść od zachodu obóz koronny. Dodatkowo Kozacy zatarasowali drogę z obozu koronnego do dragonów i rejestrowych kłodami i gałęziami, aby uniemożliwić udzielenie pomocy wojskom blokującym Hołtew od południa. Po całodziennej bitwie (11 maja) blokada została przerwana, po czym wojska koronne odstąpiły od Hołtwy. Przy czym odwrót miał zostać przeprowadzony w taki sposób aby wyglądał na rejteradę. Stanisław Potocki liczył bowiem, że powstańcy udadzą się za nim w pościg, on zaś wyda im bitwę w dogodnym miejscu do użycia jazdy. Tak się jednak nie stało i po bezowocnym oczekiwaniu ruszył w stronę Łubna. Tymczasem Ostrzanin również wyruszył w kierunku Łubna chcąc zaskoczyć Potockiego. Potocki powiadomiony dzień wcześniej o ruchach wojsk kozackich, w nocy z 15/16 maja trzymał swoje oddziały w gotowości bojowej. Z rana kwarciani uderzyli na tabor odrywając od niego jakieś 200 wozów, mimo ponawianych szarży taktyka spod Kumejek nie sprawdziła się. Nocą Kozacy wypuścili konie na stanowiska rejestrowych i dragonów, którzy odpowiedzieli ogniem sądząc, że zostali zaatakowani. W wyniku powstałego zamieszania powstańcom udało się zbiec. Tymczasem natrafiono na grupę pod wodzą Putywlca Murki i Rzepki, która liczyła ok 2500 ludzi. Kwarciani naciskali na tabor, ale i tu powtórzyła się sytuacją spod Lubien. 19 maja Kozacy zdecydowali się na kapitulację, która nie na wiele się zdała bo towarzystwo wpadło do taboru i dokonało rzezi.

To tyle na dzisiaj jutro, tzn. dzisiaj ale później postaram się przybliżyć kolejne walki.

[Kadrinazi]

Super sprawa Szaraku, można wiedzieć skąd wziąłeś informacje?

[Szarak]

Informacje zaczerpnąłem z artykuły/rozprawy Alberta Borowiaka "Powstanie kozackie w 1638 r." w "Staropolska sztuka wojenna XVI-XVII wieku" pod redakcją M.Nagielskiego. Zajrzałem też do Serczyka, ale w jego "Na dalekiej Ukrainie" temat został omówiony, a w zasadzie tylko poruszony na ledwie 4 stronach.

Przejdźmy do kolejnej potyczki. 13 czerwca Jeremi Wiśniowiecki, dysponując ok. 1700-1800 ludźmi, dogania Ostrzanina pod Żołninem, Kozakom udało się jednak ustawić tabor w zakolu Suły. Jarema, aby nie pozwolić powstańcom na okopanie się nastąpił na tabor, a impet uderzenia był tak duży, że piechota stojąca przed taborem została zniesiona, a połowa taboru prawie rozerwana. Żołnierze wdarłszy się do taboru zajęli się łapaniem koni. Tymczasem piechota niemiecka, która doszła do pozycji powstańców, zamiast za walkę zabrała się za rabunek. Kozacy zaczęli uchodzić, a sam Ostrzanin zrejterował przez Sułę. Wiśniowiecki zaczął gonić uciekających, sądząc, że pozostało tylko ich wyciąć. Wykorzystując to, powstańcy na nowo związali tabor, a Wiśniowiecki został odcięty. Wykonał dwie szarże na nowo związane wozy, lecz dopiero w wyniku trzeciej udało się rozerwać tabor i uciec z matni. Również 14 czerwca miały miejsce jakieś walki, prowadzone prawdopodobnie przez piechotę z Kozakami. Wieczorem przybyły główne siły koronne. W takiej sytuacji powstańcy podejmują rozmowy, stawiają wygórowane żądania, a które były jedynie grą na czas, czekali bowiem na przybycie posiłków Skidana.

[Kadrinazi]

Informacje zaczerpnąłem z artykuły/rozprawy Alberta Borowiaka "Powstanie kozackie w 1638 r." w "Staropolska sztuka wojenna XVI-XVII wieku" pod redakcją M.Nagielskiego. Zajrzałem też do Serczyka, ale w jego "Na dalekiej Ukrainie" temat został omówiony, a w zasadzie tylko poruszony na ledwie 4 stronach.

Wielkie dzięki, 'Staropolską sztukę...' zamowiłem, jak widać warto mieć ja w zbiorach Serczyka mam, ale faktycznie powstanie jest tam potraktowane po łebkach.

[Szarak]

Wielkie dzięki, 'Staropolską sztukę...' zamowiłem, jak widać warto mieć ja w zbiorach smile.gif

Rzeczywiście książka trzyma poziom. Ciekawy dobór artykułów/rozpraw o tematyce często nie poruszonej lub poruszonej w małym stopniu w polskiej historiografii.

Odnośnie samego powstania w 1638 r. warto dodać, że na początku marca Dymitr Hunia zabiegał o uzyskanie pomocy od Tatarów oraz od Kozaków dońskich. Chyba jedynie sytuacja w jakiej znajdował się w tym czasie Chanat Krymski sprawiła, że powstańcy nie zostali wsparci przez Tatarów.

[maxgall]

Waćpan winieneś się Karmazynem a nie Szarakiem zwać !!!

Jak tak dalej pójdzie to InfortEditions będzie mógł wstrzymać zaplanowane na ten rok wydanie monografii tej kampanii.