Zadania Stażnika koronnego na przełomie XVI i XVII w.

[maxgall]

Witam,

Czy ktoś posiada może informacje na temat obowiązków Strażnika koronnego na przełomie XVI i XVII w.?

Mnie w sieci udało się znaleźć tylko bardzo ogólne stwierdzenia.

K. Górski podaje że w 1607 roku strażnik koronny "żadnej czynności nie miał", jednak pobierał ze skarbu kwarcianego 1400 złotych.

pozdr

[Vissegerd]

Za Encyklopedią Staropolską Zygmunta Glogera:

"Strażnik – urzędnik wojskowy dosyć wysoki, którego mianował hetman, a od r. 1776 sam król. Było w Rzplitej strażników 4-ch: koronny wielki i polny, oraz litewski wielki i polny. Pierwotnie mieli oni obowiązek pilnowania granic przeciw napadom nieprzyjacielskim, a zwłaszcza tatarskim, później zaś był to urząd tylko honorowy. Od r. 1768 wliczono ich między dygnitarzy krajowych, w r. 1776 przyznano im pensje stałe, a całym ich obowiązkiem było zasiadanie w sądach wojskowych."

Pozdrawiam.

[Kadrinazi]

Jak Viss Glogerem, tak ja Wimmerem

Strażnicy - wielki koronny i polny - czyli wojskowy. Do obowiązkow ich należało ubezpieczanie wojska zarowno w czasie przemarszow, jak i na postojach: rozsyłanie podjazdow, wystawianie czat i podsłuchow wokoł obozu oraz wart przy obiektach pilnie strzeżonych, a także czuwanie nad porządkiem i spokojem w obozie, Podczas marszu dowodzili oni zazwyczaj strażą przednią armii.

[Bronek]

Obok strażników wielkich i polnych istniały też stanowiska strażnika pułkowego oraz- dla pospolitego ruszenia- strażników wojewódzkich i powiatowych. Godności te nie miały jednak większego znaczenia.

Co do urzędu strażnika polnego to powstał on na początku XVI wieku. Tak jak wspomniano, jego zadaniem było czuwanie nad obroną południowych granic państwa, toteż zwykle urząd ten pełnił jeden z dowódców obrony potocznej.

[Pancerny]

W sumie to urząd zaczął zmierzać w kierunku urzędu oboźnego, czyli stawać się typowo urzędem tytularnym. Jan Sobieski wskrzesił ten urząd, i zaczął mianować na strażników, zdolnych, mniej zamożnych oficerów, którzy faktycznie wypełniali obowiązki strażnika polnego.

strażnika pułkowego oraz- dla pospolitego ruszenia- strażników wojewódzkich i powiatowych. Godności te nie miały jednak większego znaczenia.

Były to funkcje powoływane doraźnie, na czas istnienia takiego pułku lub czasu na jakie było powoływane pospolite ruszenie, i strażnicy owi faktycznie te funkcje sprawowali i wypełniali obowiązki strażników.

[Kadrinazi]

Strażnik wielki koronny faktycznie stawał się tytularny, zwłaszcza w drugiej połowie XVII wieku (poza Bidzińskim), za to strażnik polny miał się dobrze - np. od 1630 roku zaszczytnie (i w swoim stylu) funkcję tę pełnił Samuel Łaszcz, a w czasie Potopu widzimy Stanisława Mariusza Jaskolskiego walczącego ze swoim pułkiem w straży przedniej armii koronnej (np. bitwa pod Kłeckiem/Gnieznem w 1656 roku).