Józef Rybicki "Andrzej"

[Albinos]

Józef Roman Rybicki "Andrzej", urodzony 18 grudnia 1901 roku w Kołomyi. Brał udział w walkach 1920 roku, ranny podczas szarży kozackiej pod Rakobutami. W jej wyniku staje się niezdolny do służby wojskowej. Ale już niedługo po wybuchu II WŚ, łapie kontakt z SZP. Zostaje komendantem Obwodu Tomaszów Lubelski. Na początku 1940 roku nawiązuje kontakt z TOW. Tworzy zespoły dywersyjne w Częstochowie i na Podlasiu. W lutym '41 zaczyna działać w Okręgu Radomsko-Kieleckim, a w czerwcu tego samego roku przenosi się do Okręgu Warszaw-Miasto. Najpierw zostaje dowódcą oddziału dyspozycyjnego, znanego później jako grupa "Andrzeja", a z czasem zastępcą szefa KeDywu OW AK, mjr. Jerzego Lewińskiego "Chuchro". Po aresztowaniu "Chuchry" w listopadzie '43 zostaje d-cą KeDywu OW AK. Był jedynym cywilem, który w pionie bojowym zajmował tak wysokie stanowisko. Z wykształcenia "Andrzej" był filologiem klasycznym. Po zakończeniu Powstania Warszawskiego wraca do konspiracji, działając m.in. w strukturach WiN-u.

Jak oceniać należy jego początkowy okres konspiracji? Jak wypada ocena jego działalności na stanowisku szefa KeDywu OW AK? I w końcu, jak można oceniać jego popowstańczą działalność?

[Wolf]

Józef Roman Rybicki "Andrzej", urodzony 18 grudnia 1901 roku w Kołomyi. Brał udział w walkach 1920 roku, ranny podczas szarży kozackiej pod Rakobutami. W jej wyniku staje się niezdolny do służby wojskowej. Ale już niedługo po wybuchu II WŚ, łapie kontakt z SZP. Zostaje komendantem Obwodu Tomaszów Lubelski. Na początku 1940 roku nawiązuje kontakt z TOW. Tworzy zespoły dywersyjne w Częstochowie i na Podlasiu. W lutym '41 zaczyna działać w Okręgu Radomsko-Kieleckim, a w czerwcu tego samego roku przenosi się do Okręgu Warszaw-Miasto. Najpierw zostaje dowódcą oddziału dyspozycyjnego, znanego później jako grupa "Andrzeja", a z czasem zastępcą szefa KeDywu OW AK, mjr. Jerzego Lewińskiego "Chuchro". Po aresztowaniu "Chuchry" w listopadzie '43 zostaje d-cą KeDywu OW AK. Był jedynym cywilem, który w pionie bojowym zajmował tak wysokie stanowisko. Z wykształcenia "Andrzej" był filologiem klasycznym. Po zakończeniu Powstania Warszawskiego wraca do konspiracji, działając m.in. w strukturach WiN-u.

Jak oceniać należy jego początkowy okres konspiracji? Jak wypada ocena jego działalności na stanowisku szefa KeDywu OW AK? I w końcu, jak można oceniać jego popowstańczą działalność?

Rybicki był z przedwojennego środowiska dywersji pozafrontowej.Był członkiem TOW.Nie-oficer na wysokim stanowisku dowódczym -prawdziwy fenomen w Kedywie ale wzięto prawdopodobnie pod uwagę dywersję pozafrontową .Jako ciekawostkę podam że jego brat był komisarycznym prezydentem Częstochowy -pozostawali ze sobą w kontakcie,brat wspomina jak to Józef werbował w Częstochowie ludzi do TOW a gdy 1 sierpnia 1944 prezydent Częstochowy wybrał się do Warszawy-zdenerwowany Józef zdołal jeszcze odwiezc go na dworzec.Po wojnie był zastępcą a potem i następcą Radosława na stanowisku dowódcy obszaru Centralnego DSZ i WiN.Aresztowany w XII 1945 ,wyłączony z przygotowywanego procesu I komendy WIN i nieobjęty ogłoszoną amnestią/ułaskawieniem 1947 -gdyż rozwścieczył oficera UB uwagą antysemicką.

Notabene-we wspomnieniach wiele lat po wojnie Rybicki ostro konfabulował-przypisywał sobie np funkcję p.o prezesa WiN co nie odpowiada prawdzie i znacznie uwypuklał znaczenie i rolę własnej osoby..

Zresztą -nie on jeden-wątpię np np czy wspominki przed Krystyną Kersten już z lat 80 autentycznego prezesa WiN(a w czasie wojny-zastępcy i szefa kontrwywiadu Obszaru Warszawskiego AK) podpułkownika Kwiecińskiego jak to DSZ/WiN miał w Warszawie i okolicy w 1945 roku 14 swietnie uzbrojonych batalionów i zastanawiano się(proponowano)nad antykomunistycznym powstaniem zbrojnym w Warszawie-najlepiej na Pradze odpowiadają prawdzie czy też to efekt atmosfery lat 80 i kombatanckiego ubarwiania rzeczywistości-14 świetnie uzbrojonych batalionów w Warszawie i okolicy DSZ/WiN nie miał a tej powstańczej wersji nie potwierdzał żaden poza podpułkownikiem Kwiecińskim z żyjących wyższych oficerów DSZ i WIN.....

[Albinos]

Ostatnio zacząłem zastanawiać się, co spowodowało, iż po wojnie Rybicki okazywał swego rodzaju niechęć do "Radosława". Jemu to przecież w dużej mierze zawdzięczał swoją karierę w TOW i KeDywie. A tymczasem później nie miał oporów, aby oskarżać swego byłego przełożonego o współpracę z nową władzą. Po lekturze wspomnień dr. Rybickiego mam dziwne wrażenie, że powodem tego była decyzja o przyporządkowaniu Kolegium "A" na początku Powstania, właśnie "Radosławowi". Rybicki który czuł się twórcą tego oddziału, który był w pewnym stopniu powiązany emocjonalnie z tymi wszystkimi ludźmi, którzy podlegali mu przecież, nagle zostaje od nich oddzielony, a oni dostają się pod rozkazy jego zwierzchnika. Jak sam to opisuje:

Jeszcze spotkałem się z dowódcą dzielnicy Wola (na T... [Tarnowski], bo "Pik" u niego nazywał się "Tytan"), któremu powiedziałem o tym, że zdobywamy "Bacutil". Ucieszył się mocno, bo oddziały jego, które miałby się tym zająć (a miał dać tam wyborowe), będą mu pomocne do nagłych, a niespodziewanych akcji, wypadów. "Zaklinał" nas, byśmy bezwzględnie tę "budowlę" zajęli, bo to dla niego wyjątkowa rzecz mieć tak pewną osłonę w tym bloku, jak również przekonanie, że doborowy oddział tam stoi. (...) Z chwilą, kiedy oddziały moje zostały porozdzielane, otrzymały funkcje- ja zostałem bez wojska. W dniu 2 sierpnia rozmawiałem z "Monterem" i Kedyw został niejako rozwiązany, bo zadania się skończyły. Przebywałem kolejno przy jednym lub drugim czy trzecim oddziale- dorywczo współpracując (bo inwalida z 1920 r. nie nadawał się do boju). "Monter" zaczął się "wściekać", że "Stasinek" [i oddział] nie wraca; poszedłem na Wolę (bo twierdził "Monter", że tylko "wypożyczył" go na Wolę), ale tam "Radosław" zaanektował sobie ten oddział, bo znał go jeszcze z czasów TOW. Pokzuje mi na piśmie (kartkę "Montera"), że może go zatrzymać, a więc "Monter" jemu ustąpił, a potem widocznie pożałował i przeze mnie chciał go mieć z powrotem. "Radosław" ustępuje, zezwala mi, bym nazajutrz (lub za 3 dni) zabrał oddział, bo ma jeszcze jedną ważną akcję; rozmawiam z "Olszyną". Przychodzę na drugi dzień: "Stasinek" ranny; umawiam się, że na drugi dzień oddział wróci i "Stasinek" z nim, będą w Śródmieściu przy "Monterze", ale już wieczorny atak Niemców, w nocy odcięcie Woli od Śródmieścia, udaremnił te plany. Oddział pozostał na Woli.

Za: J. R. Rybicki, Notatki szefa warszawskiego KeDywu, Warszawa 2003, s. 217.

Jak dla mnie dość wyraźnie widać tuta, że Rybickiemu nie podobało się za bardzo, że to "Radosław" dostał w końcu ten oddział. Przez całe wspomnienia przewija się dość często motyw tego, jak bardzo był związany z tym oddziałem, jak blisko współpracował z "Monterem", a tutaj nagle coś idzie nie po jego myśli. A winny jest "Radosław", który zaanektował sobie oddział. Jestem bardzo ciekaw, jak naprawdę układały się stosunki obu panów przed wybuchem Powstania.

[Wolf]

Ostatnio zacząłem zastanawiać się, co spowodowało, iż po wojnie Rybicki okazywał swego rodzaju niechęć do "Radosława". Jemu to przecież w dużej mierze zawdzięczał swoją karierę w TOW i KeDywie. A tymczasem później nie miał oporów, aby oskarżać swego byłego przełożonego o współpracę z nową władzą. Po lekturze wspomnień dr. Rybickiego mam dziwne wrażenie, że powodem tego była decyzja o przyporządkowaniu Kolegium "A" na początku Powstania, właśnie "Radosławowi". Rybicki który czuł się twórcą tego oddziału, który był w pewnym stopniu powiązany emocjonalnie z tymi wszystkimi ludźmi, którzy podlegali mu przecież, nagle zostaje od nich oddzielony, a oni dostają się pod rozkazy jego zwierzchnika. Jak sam to opisuje:

Jeszcze spotkałem się z dowódcą dzielnicy Wola (na T... [Tarnowski], bo "Pik" u niego nazywał się "Tytan"), któremu powiedziałem o tym, że zdobywamy "Bacutil". Ucieszył się mocno, bo oddziały jego, które miałby się tym zająć (a miał dać tam wyborowe), będą mu pomocne do nagłych, a niespodziewanych akcji, wypadów. "Zaklinał" nas, byśmy bezwzględnie tę "budowlę" zajęli, bo to dla niego wyjątkowa rzecz mieć tak pewną osłonę w tym bloku, jak również przekonanie, że doborowy oddział tam stoi. (...) Z chwilą, kiedy oddziały moje zostały porozdzielane, otrzymały funkcje- ja zostałem bez wojska. W dniu 2 sierpnia rozmawiałem z "Monterem" i Kedyw został niejako rozwiązany, bo zadania się skończyły. Przebywałem kolejno przy jednym lub drugim czy trzecim oddziale- dorywczo współpracując (bo inwalida z 1920 r. nie nadawał się do boju). "Monter" zaczął się "wściekać", że "Stasinek" [i oddział] nie wraca; poszedłem na Wolę (bo twierdził "Monter", że tylko "wypożyczył" go na Wolę), ale tam "Radosław" zaanektował sobie ten oddział, bo znał go jeszcze z czasów TOW. Pokzuje mi na piśmie (kartkę "Montera"), że może go zatrzymać, a więc "Monter" jemu ustąpił, a potem widocznie pożałował i przeze mnie chciał go mieć z powrotem. "Radosław" ustępuje, zezwala mi, bym nazajutrz (lub za 3 dni) zabrał oddział, bo ma jeszcze jedną ważną akcję; rozmawiam z "Olszyną". Przychodzę na drugi dzień: "Stasinek" ranny; umawiam się, że na drugi dzień oddział wróci i "Stasinek" z nim, będą w Śródmieściu przy "Monterze", ale już wieczorny atak Niemców, w nocy odcięcie Woli od Śródmieścia, udaremnił te plany. Oddział pozostał na Woli.

Za: Rybicki J.R., Notatki szefa warszawskiego KeDywu, Warszawa 2003, s. 217.

Jak dla mnie dość wyraźnie widać tuta, że Rybickiemu nie podobało się za bardzo, że to "Radosław" dostał w końcu ten oddział. Przez całe wspomnienia przewija się dość często motyw tego, jak bardzo był związany z tym oddziałem, jak blisko współpracował z "Monterem", a tutaj nagle coś idzie nie po jego myśli. A winny jest "Radosław", który zaanektował sobie oddział. Jestem bardzo ciekaw, jak naprawdę układały się stosunki obu panów przed wybuchem Powstania.

Oprócz urazów i animozji z lat okupacji hitlerowskiej(zastanawia mnie jak kadra oficerska Kedywu traktowała oficera czasu wojny-z tego co wiem oni często przez oficerów zawodowych i oficerów rezerwy przedwojennego WP byli traktowani jako figuranci i nepełnowartościowi oficerowie) mogły dojść i te powojenne-z sierpnia-września 1945.Radosław zdecydował się ujawnić podziemie poakowskie i stanął na czele Centralnej Komisji Likwidacyjnej d/s AK-Rybicki w tym czasie był prezesem obszaru centralnego WiN i uważał ją za organizację wojskową(nie wykonując rozkazu pułkownika Rzepeckiego o rozwiązaniu oddziałów leśnych) a samo ujawnienie po wahaniach(nakłaniał go też do ujawnienia aresztowany prezes WiN płk Rzepecki) odrzucił.Karierę w ZBOWID po 1956 roku też rozmaicie niektórzy "niezłomni" oceniali acz nie wiem jak oceniał to sam Rybicki .Notabene-gdyby Rzepecki i Radosław dożyli lat 90-nie mogliby(przynajmniej formalnie) należeć do ŚZŻAK bo niezłomni uchwalili że nie przyjmują do związku nikogo kto był na funkcjach w ZBOWiD od powiatu-wzwyż a oni obaj byli w Zarządzie Głównym...

Inna sprawa że niektórzy najbardziej "niezłomni" w związku z de facto niewykonywaniem tej uchwały w praktyce po wielokrotnych próbach "zdemaskowania " tych AKwców z powiatowych i wojewódzkich struktur ZBOWID -z hukiem występowali ze ŚZŻAK.Ot takie wojny kombatantów kilkadziesiąt lat po wojnie .......

[Albinos]

Co do traktowania dr Rybickiego przez kadrę zawodowych wojskowych:

Tak więc wyglądał nasz oddział w połowie października 1943 r., gdy pełni zapału i ochoty do walki oczekiwaliśmy na alarmowy rozkaz lub samodzielne opracowanie poważniejszej akcji bojowej. W kilka dni po tej przeprowadzce i przemeblowaniu oddziału odbyła się specjalnie zwołana odprawa dowódców sekcji, na którą przyszedł szef "Kedywu" Okręgu Warszawskiego kpt. "Andrzej", by osobiście poznać swych nowych podkomendnych. Przyznam, że w pierwszej chwili byliśmy trochę zaskoczeni, bo spodziewaliśmy się ujrzeć kogoś o marsowym wyglądzie i typowych manierach dowódcy wysokiego szczebla, a tymczasem podawał nam rękę pan w średnim wieku, o łagodnych oczach i dobrodusznej rumianej twarzy, wzbudzającej zaufanie od pierwszego spojrzenia. Pełen był przy tym jakiejś wewnętrznej delikatności, której widomym wyrazem był sposób poruszania się i wyrażania w pełnych umiaru słowach, dalekich od żołnierskiego żargonu. Później poznaliśmy go lepiej, gdyż od czasu do czasu przychodził na odprawy dowódców sekcji naszego oddziału, a choć zawsze rozmawiał z nami z pozycji dowódcy, nigdy nie wydawał rozkazów w uświęconej wojskową tradycją formie, lecz zawsze tylko wypowiadał swe życzenia. Sam mi zresztą opowiadał, że "Kosa" często zwracał mu na to uwagę, nie mogąc pogodzić się z wyznaczaniem zadań bojowych dowódcom oddziałów w formie "proszę wysadzić w powietrze ten tor kolejowy i zniszczyć transport" lub "proszę zlikwidować tego gestapowca". Ta forma "proszę" poparta była jednak autorytetem dowódcy, a przede wszystkim szczególną intonacją głosu i nie znoszącym sprzeciwu przenikliwym spojrzeniem, które w decydujących momentach traciło swą normalną łagodność i stawało się twarde, wymagające bezwzględnego posłuchu.

Za: H. Witkowski, L. Witkowski, Kedywiacy, Warszawa 1973, s. 221-222.

[Albinos]

Parę dość ciekawych artykułów, ukazujących to, co właśnie u dra Rybickiego podkreślali ludzie, którzy mieli okazję poznać go - wysoki poziom moralny:

http://wyborcza.pl/1,93935,3626017.html

http://www.tygodnik.com.pl/numer/279909/szarota.html

http://mateusz.pl/wdrodze/nr318/318-06-wisniewski.htm

W pierwszym tekście jest drobny błąd. Józef Roman Rybicki nie walczył w 1939 r. Był inwalidą wojennym (trafiony szablą w prawy bark, gruźlica kostna spowodowała usztywnienie tegoż na stałe; jest to dość istotna kwestia, gdyż przez to miał utrudnione pisanie i faktycznie, gdy patrzy się na rękopisy, ciężko cokolwiek odczytać). Informacja o tym, że walczył w '39, została umieszczona m.in. na tablicy memoratywnej w kościele na Kamionku (na warszawskiej Pradze). Co ciekawe, właśnie to, że był inwalidą wojennym, co sam zauważył po wojnie, ułatwiało mu pracę w konspiracji. Z widocznym urazem stawał się znacznie mniej podejrzany na ulicy.

[Wolf]

Jeszcze co do stopnia wojskowego i funkcji Dr Rybickiego.

Rybicki w latach 80(wcześniej?) zaczął twierdzić że doszedł do stopnia płk i funkcji prezesa ZG WiN.

Tę nieprawdziwą informację powtórzyła/powtarza m.in encyklopedia naukowa PWN ,prof A.Czubiński w swojej historii Polski ,marszałek senatu RP Bogdan Borusewicz i inni .

W AK i DSZ Rybicki takiego stopnia wojskowego nie miał a w WiN doszedł do funkcji prezesa Obszaru Centralnego(jednego z 3 obszarów WiN) .

Następcą aresztowanego płk Rzepeckiego wbrew info "Polityki","Wprost" i podobnych zródeł był wybrany ppłk Szczurek-Cergowski (p.o prezesa WiN )aresztowany po kilkunastu dniach.

Jakiego stopnia ostatecznie dosłużył się Rybicki w DSZ i w WiN(WiN formalnie organizacja cywilna nadawała także awanse wojskowe)organizacji w której nigdy nie był prezesem ZG -do momentu aresztowania w grudniu 1945 ?

Edytowane 12 Listopad 2010 przez Wolf

[Albinos]

Ostatni awans Rybickiego o jakim wiem na 100% (na podstawie dokumentów), to awans do stopnia kapitana cz. w. ze stycznia 1945 r. Dzisiaj rozmawiałem o tym z Panią Rybicką, która potwierdziła, że ostatni stopień jej ojca, to właśnie kapitan. Niemniej ten wątek pojawił się też na dws-ie: http://www.dws.org.pl/viewtopic.php?f=20&a...p;sk=t&sd=a (ostatnie posty)

Rybicki w latach 80(wcześniej?) zaczął twierdzić że doszedł do stopnia płk i funkcji prezesa ZG WiN.

Jakieś dokładne info na temat tego stopnia pułkownika? Interesują mnie szczególnie namiary źródłowe. Jakiś artykuł, wypowiedź?

[Wolf]

Do dws. chwilowo nie mam dostępu.

Rybicki nazywany jest płk m.in w Historii Polski prof.Antoniego Czubińskiego a prezesem ZG WiN(p.o) w Encyklopedii Powszechnej PWN.

Wersji o ppłk trzymał się prof.Strzembosz.Wersję o płk AK i WIN propaguje do dziś współpracujący z Rybickim w opozycji w latach 80 marszałek Senatu B.Borusewicz.

Wersję o prezesowaniu przez Rybickiego całemu WiN zdementował badacz tej organizacji prof Z.Wozniczka .

Czy Rybicki pisał o tym(ostatnim stopniu i funkcji) w "rok 1945"?

Rybicki mógł otrzymać awans na kolejne stopnie w DSZ gdzie był zastępcą a potem od 1.08 1945 prze kilka dni następcą "Radosława" na funkcji komendanta obszaru .

Ale nie o 3 stopnie i nie do pełnego płk.

Edytowane 12 Listopad 2010 przez Wolf

[secesjonista]

kolega Wolf napisał:

Rybicki w latach 80(wcześniej?) zaczął twierdzić że doszedł do stopnia płk i funkcji prezesa ZG WiN

Skoro twierdził, to znaczy, że osobiście się tak wypowiadał.

Kolega Wolf przytacza encyklopedię, a ja rad mym zobaczyć gdzie kolega spotkał się z tym, że:

zaczął twierdzić.

Ja się nie pytam co o tym pisali inni, tylko gdzie Rybicki i z kim się tak tytułował.

[Wolf]

kolega Wolf napisał:

Rybicki w latach 80(wcześniej?) zaczął twierdzić że doszedł do stopnia płk i funkcji prezesa ZG WiN

Skoro twierdził, to znaczy, że osobiście się tak wypowiadał.

Kolega Wolf przytacza encyklopedię, a ja rad mym zobaczyć gdzie kolega spotkał się z tym, że:

zaczął twierdzić.

Ja się nie pytam co o tym pisali inni, tylko gdzie Rybicki i z kim się tak tytułował.

Tytułował się tak przed prof. Strzemboszem i kolegami z opozycji korowsko-solidarnościowej .

W AK ostatecznie był kapitanem.

Nie znam jego ostatniego stopnia wojskowego w DSZ rozwiązanej w sierpniu(6 VIII 1945) .

A awansu do pełnego płk nigdy w WiN Rybicki nie dostał.

Być może uległ po latach spotykanej u niektórych kombatantów manierze awansowania we wspomnieniach samego siebie-stopniem,znaczeniem i funkcją.

Jak ów list Radosława/W.Gomułki z propozycją spotkania skierowany ponoć i do niego(faktycznie-tylko do płk Jana Rzepeckiego).

I tak nie przebił niektórych oficerów WiN którzy dowodząc oddziałami awansowali sami siebie .

Edytowane 12 Listopad 2010 przez Wolf

[Albinos]

Tytułował się tak przed prof.Strzemboszem i kolegami z opozycji korowsko-solidarnościowej .

A to wiadomo z relacji kogo? Pisał/mówił tak o tym prof. Strzembosz, koledzy z opozycji, czy może zachowała się jakaś wypowiedź samego "Andrzeja"? Bo nie ukrywam, sprawa jest dziwna. Pani Rybicka np. nic nie wie o tym, aby jej ojciec otrzymał jakikolwiek awans powyżej kapitana.

[Wolf]

Pułkownikiem tytułuje Rybickiego m.in Bogdan Borusewicz ,który znał go z okresu opozycji solidarnościowej.

Notabene -prof.Antoni Czubiński tytułując Rybickiego w swojej "historii Polski" płk robi ewidentny błąd tytułując Fr.Niepokólczyckiego-generałem(w istocie Niepokólczycki był pułkownikiem)..

Podpułkownikiem tytułuje J.Rybickiego Encyklopedia PWN z 1999 roku.

Edytowane 12 Listopad 2010 przez Wolf

[Albinos]

Czyli nie spotkałeś się nigdzie z samodzielną wypowiedzią dra Rybickiego na ten temat?

[Wolf]

Czyli nie spotkałeś się nigdzie z samodzielną wypowiedzią dra Rybickiego na ten temat?

Spotkałem się z dementi głoszonego przez Rybickiego poglądu że był on prezesem ZG WiN względnie p.o .

W AK zakończył na stopniu kapitana,prof.A.Czubiński pisał że był płk WiN ,Encyklopedia PWN z 1999 podaje że był ppłk.Prof.Strzembosz ,który znał Rybickiego osobiście i odbierał od niego relacje pisze ,że był ppłk.

Prof.Kersten w ogóle nie podaje stopnia wojskowego J.Rybickiego.

Jeszcze jedno -marszałek senatu RP B.Borusewicz tytułuje Rybickiego "płk AK i WiN " także w necie -na swojej stronie internetowej.

Podobnie"pułkownik Józef Rybicki" twierdził w Sejmie RP poseł J. Lityński-kolega Rybickiego z KOR.

Czy Rybicki w "rok 1945"pisał coś o swoim ostatnim stopniu wojskowym ?

Edytowane 12 Listopad 2010 przez Wolf