Najazd Brzetysława

[Tofik]

Najazd Brzetysława z pewnością był jednym z ważniejszych wydarzeń lat 1034 - 1039 i XI wieku w ogóle. Czesi zdobyli wówczas Śląsk, spustoszyli znaczną część kraju, wywieźli z Gniezna ciało św. Wojciecha, a przy tym zdobyli wielkie łupy. Nieco zadziwiające jest, że jak na wydarzenie takiej wagi, nie zna się nawet daty tego zdarzenia.

Rocznik kapitulny krakowski informuje pod rokiem 1038 o przeniesieniu zwłok św. Wojciecha - ani słowa o najeździe. Datę 1038 przyjmowały też inne polskie roczniki m.in. poznański, Traski. Kosmas datował wyprawę na 4. rok panowania Brzetysława, a więc (w powszechnej opinii) rok 1039 (co ciekawe, jako datę przybycia Czechów ze zwłokami męczennika, na początku 5. roz. ks. II kronikarz podaje dzień 23 sierpnia, a na końcu 1 września - możliwe, że był to błąd kopistów). Odmienne stanowisko zajął Gerard Labuda, który za 4. rok panowania Brzetysława przyjął rok 1038, mianowicie dlatego, że Kosmas pisze, iż po śmierci Udalryka (1034 r.), Jaromir niejako desygnował Brzetysława na władcę (właśnie w 1034 r.)

Co do przebiegu, Kosmas twierdzi, że Brzetysław zdobył Kraków (co ciekawe nazywa to miasto stolicą polską), Giecz i inne. Powszechnie przyjęte jest również, że przyłączył do Czech Śląsk.

Co sądzicie o tym najeździe? Jaka była jego data? Jaki dokładny przebieg? Co najazd przyniósł Polsce, co Czechom, co Niemcom? Jak myślicie, czy nazwanie Krakowa stolicą polską przez Kosmasa jest:

a) błędem kronikarskim

b) dowodem na to, że najazd odbył się w okresie, gdy Kazimierz był w Polsce i zdążył przenieść "oficjalną" stolicę do Krakowa (nie mając zapewne większego powodu do tego)

c) dowodem na to, że wówczas tam przebywał dwór książęcy

Zapraszam do dyskusji.

[Achilles]

Jaka była jego data?

Kojarzę, że kiedyś nauczycielka podała rok 1039, a w podręczniku było napisane, że 1038. Jeżeli jest już taka rozbierzność, niewarto szukać dokładnej daty.

Jaki dokładny przebieg?

I przez to dzisiaj nie mamy stuprocentowej pewności, że liczne pielgrzymki jako swój cel obierają prawdziwe szczątki św. Wojciecha. Niektórzy nawet powątpiewają czy na przestrzeni tych wieków w ogóle one przetrwały...

Najazd Brzetysława miał okropne skutki dla Gniezna. Katedrę gnieźnieńską ponoć tak zdewastowano, że jakiś czas schronu szukały tam zwierzęta leśne.

[Tofik]

Kojarzę, że kiedyś nauczycielka podała rok 1039, a w podręczniku było napisane, że 1038. Jeżeli jest już taka rozbierzność, niewarto szukać dokładnej daty.

No właśnie, nie do końca... Ustalenie najazdu może pomóc w określeniu, Kazimierz był w kraju, gdy Brzetysław najechał kraj i czy rozpoczął wówczas proces jednoczenia zniszczonego państwa.

Co do przebiegu najazdu Labuda podaje dwie przypuszczalne trasy, którymi Brzetysław mógł dojść do Gniezna:

1. Kraków - Sandomierz - Opatów - Sieradz - Kalisz - Giecz - Gniezno

2. Kraków - Opole - Wrocław - Śrem - Giecz - Gniezno

Wspólnymi elementami w tej trasie są: Kraków, Giecz i Gniezno, bo takie miejscowości w swej kronice podaje Kosmas. Przyznam, że mnie bardziej przekonuje szlak nr 2 - przez Śląsk, aniżeli szlak nr 1 - przez Małopolskę. Owszem, najazd musiał rozpocząć się w Małopolsce, ale Brzetysław nie musiał wcale wybierać dalszej (niewygodnej) drogi przez Małopolskę. Dodatkowym argumentem jest to, że w tym czasie Czesi mogli zająć Śląsk, aczkolwiek zabór mógł nastąpić w drodze powrotnej, która mogła wyglądać tak: Gniezno - Ostrów Lednicki - Kazimierz nad Samą - Poznań - Wrocław - Kłodzko - Praga. Choć nie wiem czy Czesi niosąc zwłoki św. Wojciecha poważyliby się na walkę, ale o to trzeba już ich spytać

Najazd Brzetysława miał okropne skutki dla Gniezna. Katedrę gnieźnieńską ponoć tak zdewastowano, że jakiś czas schronu szukały tam zwierzęta leśne.

A wspomniane miasta [Gniezno, Poznań] tak długo pozostały w opuszczeniu, że w kościele św. Wojciecha męczennika i św. Piotra apostoła dzikie zwierzęta założyły swe legowiska (Gall Anonim, ks. I, roz. 19)

[warkocze0]

Moim zdaniem :

Po 1 - najazd ks. Brzetysława był w 1038 r. Zniszczył wtedy Gniezno i katedrę gnieźnieńską nie do poznania (przez pewien czas mieszkały tam zwierzęta).

Po 2 - Henryk II nie chciał by Czesi władali terenami tamtejszej Polski (czyli zdenerwował się gdy dowiedział o najeździe). Wtedy pomógł Kazimierzowi (synowi Mieszka I) wrócić do Polski i odzyskać tam władzę --> czyli Brzetysław zaatakował Polskę będącą bez władcy, a dopiero po najeździe Kraków stał się stolicą naszego państwa.

[juzef]

Tofik

powiesz, że robię to złośliwie , ale znowu się z tobą nie zgodzę. Jedyna co wiadomo o wygnaniu Kazimierza, to to, że znalazł się na Węgrzech, gdzie przez pewien czas był więziony przez króla Stefana. Stefan zmarł 15 sierpnia 1038 r., więc Kazimierz wygnany został najpóźniej zimą lub wiosną 1238 r. Więc czy najazd czeski był w 38 czy w 39, to i tak Kazimierza nie było w kraju.

I jeszcze jedno - Stefan uwięził Kazimierza na prośbę Brzetysława - najpewniej więc prośba była związana z planem najazdu na Polskę, a Brzetysław nie chciał, aby Kazimierz pojawił się na dworze cesarza i popsuł mu plany

Co do daty najazdu czeskiego - źródła polskie piszą o przeniesieniu relikwii św. Wojciecha pod 1037 i 1038 r., Kosmas podaje 1039. Mi osobiście (idę za Labudą) najbardziej pasuje 1038, ale pewności mieć nie można

[Narya]

Ile historyków zajmujących się historią państwa Piastów, tyle teorii datacji najazdu Brzetysława na państwo Mieszka II. Jeżeli prześledzić całą historiografię dotyczącą tego zagadnienia, to zauważymy, że historycy zamykają się na okres 1034-1040. Te najwcześniejsze datacje wynikają z braków źródłowych dotyczących panowania Mieszka II, te późniejsze - różnych datacji różnych kronikarzy.

To tak na szybko. Muszę "odświeżyć" sobie pamięć, to wtedy podam ściślej historyków i ich argumenty.

[Svantevith]

Witam. Czy ktoś chciałby odświeżyć temat? Chętnie włączę się do dyskusji

[Narya]

Witam. Czy ktoś chciałby odświeżyć temat? Chętnie włączę się do dyskusji :)

Mógłbyś na przykład ty. Z mojej strony możesz liczyć na ripostę, bo wiesz trudno jest (ostatni post był mój) dyskutować z samym sobą.

[Svantevith]

Okej. Więc ja chciałbym poruszyć temat w trochę szerszym wymiarze... Jestem nowym uzytkownikem forum więc jeżeli tematyka, która chciałbym poruszyć ma już swój wyszczególniony dział to proszę o przekierowanie

Myślę, że lata po śmierci Mieszka II do powrotu Kazimierza Odnowiciela, są oblane gęstą mgłą i trudno jest trzymać się jakiejkolwiek teorii ponieważ nie posiadamy wystarczających argumentów żeby jakąkolwiek tezę utrzymać.

Pierwsze pytanie odnosiło by się do następstwa tronu po Mieszku II: Czy tron przejął Bolesław tzw. Zapomniany?

Jest on sporem dyskusji, ale wynik dawałby dużo pomocy w datacji tej "czarnej dziury". Jego panowanie mogłoby przesunąć datację tzw. reakcji pogańskiej. Niektórzy historycy datują ją bowiem na rok 1034, inni że wybuchła zaraz przed najazdem Brzetysława, a nasiliła się po jego powrocie do Czech. Bolesław Okrutny, reakcja pogańska, najazd Brzetysława, następnie tzw. Państwo Masława i w końcu powrót Kazimierza do Polski. Ilu historyków tyle teorii i również tyle datacji. Co do samego Brzetysława i jego trasy. Z tego co na razie czytałem, większość historyków m. in. Bieniak twierdzi, że Brzetysław szedł trasą nie złupioną jeszcze przez reakcję pogańską. Musiała wobec tego nasilić się przed jego najazdem. Państwo było wówczas bez władcy, nie napotkał większego oporu. Dochodzę wiec do wniosku, że musiała istnieć jakaś władza i organizacja państwa w ciągu tych kilku lat po śmierci Mieszka II. Jeżeli nie, to dlaczego Brzetysław nie najechał Polski wczesniej? Przecież mógł przeprowadzić tą samą akcję 4-5 lat wcześniej. Kaziemierz w Saksonii, a co było wówczas w Polsce?? Niektórzy mówią, że powrót do systemu "republiki" wiecu, inni że istniała realna władza. Moim zdaniem Brzetysław uderzył na Polskę w idealnym momencie. Miał zarówno idealna chwilę - bezkrólewie, a po drugie - pretekst (którego w sumie nie potrzebował, ale który usprawiedliwiał jego wyprawę i nadawał mu cechy obrońcy wiary). Najechał Polskę w momencie kiedy nasiliła się reakcja pogańska.

Polscy historycy to co się stało z ciałem św. Wojciecha nazywają - "wywiózł" a niektórzy "wykradł"!!! Nie wiem jak się do tego odnoszą Czescy historycy, ale ja nazwałbym to "ocaleniem, uratowaniem". Czy można wyobrazić sobie lepszy powód do najazdu jak obrona świętych relikwii przed poganami. Jego najazd był usprawiedliwiony w 100%. A, że przy okazji można zebrać trochę łupów, to przecież w tamtych czasach rzecz powszednia przy wojnach i najazdach.

To może takie pierwsze przemyślenia, szkoda że nie mam przy sobie notatek. Więc proszę mnie poprawić jeżeli coś przeoczyłem.

[Tofik]

https://forum.historia.org.pl/index.php?showtopic=1336 <- na temat Bolesława Zapomnianego zapraszam tutaj

[Narya]

Oczywiście należy to rozważyć, co jest pomocne w datacji najazdu Brzetysława (i upadku państwa pierwszych Piastów). Marcin Gall przedstawił w swojej kronice (dostępna online w internecie) genealogię władców polskich. Wymienia tam Mieszka I, Bolesława I, Mieszka II i Bolesława Mieszkowica (ponownie, ale jako II), a potem mamy Kazimierza. A zatem wierząc kronikarzowi najazd dokonał się już za rządów Bolesława, a nie Mieszka. Inne pytanie poboczne: czemu niewiele czytamy o Mieszku II? 1. Nic wielkiego nie zrobił. 2. Kontynuował politykę ojca i czyny być może przypisano ojcu. Tymczasem za Bolesława dokonał się upadek - najazd Brzetysława.

Tyle moich dywagacji o datacji najazdu Brzetysława. Warto zwrócić uwagę na Nestora (który rzuca trochę światła).

[kolejarzzszymankowa]

Polakom najazd nic nie przyniósł, Czechy zwiększyły swoje znaczenie na tyle że parę lat później Niemcy pomogli nam zaniepokojeni wzrostem potęgi Czech. A Kraków stał się stolicą później kiedy Mieszko 2 wrócił do Polski, a już na pewno Kraków można nazwać stolicą za rządów syna Mieszka Kazimierza Odnowiciela.

[Furiusz]

Polakom najazd nic nie przyniósł, Czechy zwiększyły swoje znaczenie na tyle że parę lat później Niemcy pomogli nam zaniepokojeni wzrostem potęgi Czech. A Kraków stał się stolicą później kiedy Mieszko 2 wrócił do Polski, a już na pewno Kraków można nazwać stolicą za rządów syna Mieszka Kazimierza Odnowiciela.

Problem w tym, że ok cesarz był pewnie zaniepokojony wzrostem potęgi Czech i stąd pewnie w 1041 jego atak na Czechy i nakaz zwrócenia części Śląska i Małopolski oraz części skarbów. Zapewne masz też racje jeśli chodzi o jego motywy pomocy Kazimierzowi - osłabienie, tanim kosztem, Brzetysława. Tylko nie zapominajmy, że sam Kazimierz najpierw przebywał na Węgrzech u Stefana a pomocy udzielił mu Jarosław Mądry.

Natomiast Kraków rzeczywiście stał się stolicą później niż najazd Brzetysława (najpewniej) ale to raczej wyklucza czasy Mieszka II bo ten zmarł jeszcze przed owym najazdem.