Jan Weyher a Zygmunt III Waza

[maxgall]

Witam,

Czy ktoś posiada może informacje na temat wzajemnych stosunków pomiędzy Janem Weyherem a Zygmuntem III Wazą?

Konkretnie interesuje mnie początek lat 20. XVIIw.

pozdr

[Tofik]

Co prawda nie początek lat 20., ale okres zbliżony.

W 1617 r. Jan Wejher był posłem RON do króla duńskiego i nie była to zwykła wizyta towarzyska, bo Chrystian IV rozważał zawarcie sojuszu duńsko - szwedzkiego. Wejher miał odwieść go od tego pomysłu, proponując Alvsborg w zamian za neutralność w nadchodzącej wojnie polsko - szwedzkiej. Alvsborg oczywiście miał być oddany po tym, jak Zygmunt zostałby królem. Nic więc dziwnego, że Chrystian uznał propozycję za nierealną do spełnienia (aczkolwiek nie odnosił się do posła lekceważąco i przyjął go mile), ale Zygmunt nie miał nic innego do zaoferowania - propozycja oddania terytorium polskiego wywołałaby burzę, a Zygmunt całkowicie straciłby poparcie dla swych inwazyjnych planów, pieniędzy na "zakup neutralności" nie było, więc pozostała mglista obietnica... Inna sprawa jak na cesję tego terytorium zareagowaliby Szwedzi.

Wracając do Wejhera - król z pewnością zdecydowałby się wysłać na taką misję człowieka choć trochę sobie zaufanego.

P.S. Nie wiem tylko, czy nie doszło do jakiejś zbieżności nazwisk.

[maxgall]

Dziękuję za odpowiedź, chociaż miałem nadzieję że odpowiesz mi, iż gdzieś w okolicach 1624 się śmiertelnie pokłócili i J. Wejher umarł zaraz potem ze zgryzoty

Zgubiłem kilka statków (dokładnie 9) i myślałem że na podstawie relacji J. Wejhera z Z3W uda mi się wywnioskować co się z nimi mogło stać.

A tak bardziej poważnie - w jednej z notek biograficznych opisujących J. Wejhera (czy też Weyhera, jak chcą niektórzy) znalazłem informację że w 1623 roku dowodził flotą złożoną z 9 okrętów. Niestety w późniejszym okresie nie ma po nich śladu

Ta sama notka podaje jednak że J. Wejher w poselstwo do Danii udał się w 1621r., co różni się od informacji podanej przez Ciebie. To poddaje w wątpliwość również inne zawarte tam informacje.

pozdr

[Tofik]

Informację o posłowaniu Wejhera znalazłem w biografii Gustawa Adolfa pióra Anusika.

A dlaczego w październiku 1617 r.? Bo we wrześniu do Chrystiana IV przybył poseł szwedzki - Johan Skytte, który miał doprowadzić do sojuszu szwedzko - duńskiego, aczkolwiek Chrystian nie zgodził się na to, choć wcześniej bardzo się ku temu skłaniał. Znam nazwiska kilku posłów do Danii (m.in. Stefan Stale w 1624 r.), ale jak dotąd nie znalazłem żadnego posła do Danii w 1621 r... Ta notka podaje miesiąc i przyczynę posłowania? Z tego co mi wiadomo, Zygmunt nie wysłał posła do Danii nawet wtedy, gdy Osman II szykował 100 - tysięczną wyprawę na RON.

[maxgall]

Niestety notka jest bardzo lakoniczna, nie ma tam żadnych szczegółów.

Jeżeli autor tej notatki w tak dowolny sposób podchodził do dat (4 lata w jedna czy drugą stronę… ) to może się okazać że Wejher faktycznie miał pod swoim dowództwem 9 okrętów, ale w 1626

Chyba będę musiał poszukać jakiejś biografii Wejhera - ciekawe czy się jakaś ukazała drukiem?

pozdr

[Tofik]

Podhorodecki w Chocimiu 1621 pisze, że Zygmunt w 1621 r. wysłał list do króla duńskiego, ale nie napisał kto go zawiózł. Jest jeszcze coś ważniejszego - mianowicie, zacytował Zygmunta, który pisał (zapewne w liście, choć Podhorodecki nie napisał tego, ani tym bardziej nie napisał do kogo to pisał - IMHO to mógł być list do Chodkiewicza, ale głowy nie dam) o grabieżach żołnierzy (nie wiem czy pieszych, czy konnych) Jana Wejhera, z pewnością "tego" Wejhera, bo chodzi o wojewodę chełmińskiego. A więc możliwe, że przez rok 1621 (niekoniecznie cały) Wejher szykował swoją rotę (lub coś innego, ale załóżmy, że chorągiew ) do boju, a więc nie miał szans na posłowanie...

Poza tym o stosunkach Wejhera z królem jest co nieco w Wikipedii, ale nie wiem czy uznajesz korzystanie z niej

[Tofik]

Tak BTW skąd pochodziła informacja o posłowaniu Wejhera w 1621 r.?

Jest jeszcze jeden problem, mianowicie, Wejher miał kilku synów, wśród nich jednego o imieniu Jan, być może część informacji, które teoretycznie dotyczą Jana - ojca, faktycznie dotyczą Jana - syna, ale nie znam daty narodzin syna.

Jeśli Cię to jeszcze interesuje (choć nie wiem, bo to bardziej udział Wejhera w bitwie chocimskiej niż jego stosunki z królem, ale np. w Wikipedii o tym nie informują), Podhorodecki podaje, że 3 września jego bateria dała się najdotkliwiej Turkom we znaki (s. 110), do 6 września jego piechota zbudowała mocny fort (s. 113), a 15 września jego ludzie (wraz z piechotą Lubomirskiego) brali udział w kontrataku na Turków (s. 119) i możliwe, że jeden z jego żołnierzy zabił Karakasza paszę.

[maxgall]

Chodzi o Jana, syna Ernesta Wejhera.

Moje informacje pochodzą z „Małego Leksykonu Morskiego”, czyli wartość jako wiarygodne źródło… żadna.

Informacje o grabieżach żołnierzy Wejhera mogły dotyczyć jego marynarzy – cytat, niestety za Wiki: „Jeszcze w 1628 roku (dwa lata po śmierci Jana) feldmarszałek Wrangel pisał do Rady Miejskiej Gdańska, zrzucając odpowiedzialność za rozboje swoich żołnierzy na barki kaprów Weihera.”. Niestety Wiki nie podaje źródeł na których się opera

O udziale Wejhera w kampanii Chocimskiej faktycznie nie wiedziałem - będę wreszcie musiał się zabrać za czytanie: Chocim czeka cierpliwie na półce

Wygląda na to, że Jan Wejher wyrasta na kolejną postać której biografią można by obdzielić z tuzin postaci.

pozdr

[Tofik]

Ciekawa informacja z listu Jakuba I do Zygmunta III (Whitehall, 19 maja 1620 r.): Otrzymawszy bowiem wiadomość o potężnych przygotowaniach [Turcji] przeciw Polsce, zleciliśmy oświadczyć przez posła, że nie będziemy się jedynie przyglądać niebezpieczeństwu W.K.Mci, i inne tego rodzaju zapewnienia poleciliśmy złożyć, o czym pisaliśmy do wielmożnego i miłego nam wojewody Weyhera [...]. Nie wiem, czy dobrze wnioskuję, ale czy Wejher miał aż takie układy, by korespondować z królem angielskim?

[Vissegerd]

Nie wiem, czy dobrze wnioskuję, ale czy Wejher miał aż takie układy, by korespondować z królem angielskim?

A dlaczegóż by nie Tofiku... Król angielski w tamtym okresie aż takim potężnym monarchą nie był, z drugiej strony Weyher sroce spod ogona nie wypadł. Wielu polskich możnych utrzymywało osobiste stosunki z monarchami Europy. W tamtych czasach nie było to niczym niezwykłym. A i dzisiaj podobnie bywa... Słusznie wnioskujesz moim zdaniem.

Pozdrawiam.

[Tofik]

Oczywiście, ale dlaczego akurat z Wejherem? Jeśli Wejher korespondowałby np. z Gustawem Adolfem (choć pewnie ta korespondencja przypominałaby wymianę listów między Zamoyskim a Karolem IX ) to bym się nie zdziwił, ale dlaczego Jakub I akurat do Wejhera miałby pisać? Kwestia geograficzna (czyli, że Wejher przebywał blisko morza)? Nie wiem czy Jan był aż tak poinformowany o sprawach tureckich, by do niego pisać.

Nie żebym zaprzeczał własnym przypuszczeniom, czy słowom króla angielskiego, myślę, że Jakub wiedział co pisze W każdym razie, trochę dziwnego adresata Jakub sobie wybrał...

[maxgall]

Jan Weyher był bardzo blisko związany z Z3W. Swoja karierę rozpoczął od służby na dworze Z3W, uczestniczył w wyprawie Z3W po szwedzka koronę (gdzie został ranny) oraz aktywnie wspierał króla w kolejnych konfliktach zbrojnych (na przykład pod Smoleńskiem).

To on wreszcie organizował flotę na wybrzeżu i zajmował się sprawami ?morskimi? Rzeczypospolitej. Mógł więc również zajmować się sprawami ?za-morskimi?, czyli kontaktami z ówczesnymi morskimi potęgami europy zachodniej ? o poselstwach do Danii już wspominaliśmy, więc czemu nie Anglia?

Poza tym, jakoś szczególnie zdolnego (i co ważniejsze obdarzonego zaufaniem Z3W) Kanclerza to chyba raczej w tym czasie nie mieliśmy?

[Tofik]

Poza tym, jakoś szczególnie zdolnego (i co ważniejsze obdarzonego zaufaniem ZIIW) Kanclerza to chyba raczej w tym czasie nie mieliśmy?

W roku 1617 kanclerzem jest Feliks Kryski, absolutny zwolennik króla (gorący członek jego stronnictwa w czasie rokoszu Zebrzydowskiego), poza tym raczej głupim politykiem nie był. Przezdolny też raczej nie był, ale przede wszystkim jego nazwisko nie jest dziś zbyt popularne. W roku 1621 r. kanclerzem był Andrzej Lipski, niewybitny, ale zaufany człowiek króla.

Większość kanclerzy miała zaufanie króla, bo wywodzili się z jego stronnictwa. 'Niezaufanego' kanclerza przypominam sobie jednego - Jana Zamoyskiego, ale ten swój urząd dostał jeszcze od Batorego.

[Kadrinazi]

Maxgallu, a czy znasz pracę S.Ciary 'Kariera rodu Weiherow 1560-1657', Warszawa 1980? Może tam będzie coś ciekawego na temat Jana W.

[maxgall]

Niestety nie znam.

Ale bardzo dziękuję za jej wskazanie.

pozdr