Piłsudski - rozkaz rozstrzelać gen. Rozwadowskiego

[Jarpen Zigrin]

Czy prawdą jest, że gen. Rozwadowski wydał rozkaz by przywódców zamachu stanu w razie uchwycenia rozstrzelać? Po pierwsze czy prawo na to pozwalało, po drugie, czy faktycznie taki rozkaz padł, po trzecie na ile był realny?

[Bruno Wątpliwy]

Pobóg-Malinowski (t. II, s. 483) pisze o rozkazie Rozwadowskiego do Modelskiego o złapaniu przywódców buntu "nie oszczędzając ich życia".

Rada Ministrów przyjęła natomiast rozporządzenie o zawieszeniu praw obywatelskich (Dz. U. z 1926 r. Nr 46, poz. 281), wydane w oparciu o art. 124 konstytucji i obowiązujące od dnia ogłoszenia - 12 maja. Co "autor miał na myśli" nigdy się nie dowiemy, bo szczegółów w nim nie było, a Minister Spraw Wewnętrznych nie wydał odpowiednich regulacji wykonawczych. Teoretycznie można sobie wyobrazić, że w intencji twórców regulacji były jakieś "szczególne" środki postępowania z buntownikami.

Nota bene - to wypada się zgodzić z L. Mażewskim, Stany nadzwyczajne w Polsce w latach 1918-1939, Toruń 2006, s. 65, że rozporządzenie powyższe było w świetle ówczesnej konstytucji nielegalne. Zatem - niestety - nie tylko Piłsudski łamał prawo.

[ Dodano: 2008-11-20, 14:59 ]

Uzupełniając watek:

Gdyby rzeczywiście padł rozkaz o rozstrzelaniu przywódców zamachu stanu – to rzecz jasna nie możemy w tej chwili dokonać dokładnej klasyfikacji prawnej, bo do tego konieczna byłaby dokładna znajomość kodeksu Tagancewa i ówczesnych regulacji karno-wojskowych. Natomiast dla mnie jasne jest (na 95%), że także ówczesna regulacja nie pozwalała na dowolne „rozwalanie” po poddaniu się - czy to przestępców kryminalnych, czy to jeńców wojennych, czy to złapane osoby, które dokonały zamachu stanu i wywołały wojnę domową. Jakieś tam kontratypy czy przesłanki do obniżenia wyroku pewnie były („stan wyższej konieczności”, „silne wzburzenie duchowe”, „pobudki patriotyczne” – vide casus Józefa Muraszki, który zabił Bagińskiego i Wieczorkiewicza), ale rozstrzelanie (czy nakazanie rozstrzelania) bezbronnego już po ujęciu zapewne było CO DO ZASADY karane.

Czy władze miały zamiar wprowadzić jakąś szczególną regulację na „swobodne” rozstrzeliwanie pozwalającą, tego się nie dowiemy – bo jak napisałem wyżej wydane 12 maja rozporządzenie praktycznie nie miało postanowień merytorycznych. Gdyby jednak np. aktem prawnym wykonawczym do ww. pozwolono na natychmiastowe rozstrzeliwania, to wypada postawić ponownie pytanie o legalność samego rozporządzenia z 12 maja i ewentualnego jego „twórczego” rozwinięcia przez MSWewn.

Natomiast – moim zdaniem – rozkaz gen. Rozwadowskiego, inna sprawa, że bardzo nieudolnie pod względem prawnym napisany, nie dotyczył (o ile TO JEST TEN ROZKAZ) nakazu rozstrzelania przywódców zamachu tylko ich złapania „nie szczędząc przy tym ich życia”. To znaczy rozkaz ujęcia powinien zostać bezwzględnie wykonany, a gdy będą się bronić – to nie należy zważać na autorytet Marszałka – tylko strzelać. A to już zupełnie inna kwalifikacja czynu, bo jest jasne, że jeżeli strzela się do legalnej władzy, to legalna władza może przedsięwziąć drastyczne środki.

Konkretny rozkaz Rozwadowskiego oczywiście nie mógł być wykonany, bo Modelski – jeżeli dobrze pamiętam - dał się internować własnym „piłsudczykowskim” oficerom w wychodku i nikogo łapać i rozstrzeliwać nie mógł.

[Suryn]

Rozwadowski wydał rozkaz, nie wyrok. Zatem w wypadku gdyby został wykonany to nie byłoby sądzenia o złamanie zapisów jakiejś ustawy, tylko o zbrodnię wojenną.

Rozkaz brzmiał tak jak wyżej napisaliście.

Nie było w nim mowy dosłownie o "wykonaniu egzekucji" ale o natarciu na Komendę Miasta i staraniu się dostać w swe ręce przywódców ruchu nieoszczędzając ich życia, co w warunkach starć zbrojnych było jednoznaczne. Rozkaz został wysłany do płk Modelskiego z 30 pp. Nie dotarł jednak bo został przechwycony przez piłsudczyków.

Tu ciekawostka - ten sam Modelski został przez Piłsudskiego przeniesiony na emeryturę właśnie za nieudolność podczas walk majowych i danie się rozbroić, podczas gdy np. Paszkiewicz (komendant podchorążówki, który odmówił przyłączenia się do wojsk Marszałka) czy Anders (szef sztabu sił rządowych) nie tylko nie zostali dotknięci najmniejszymi represjami ale nawet awansowali w normalnym trybie. Taki mały wtręt o mściwości Marszałka. :wink:

Wracając do rozkazu Rozwadowskiego. Oryginał do dziś znajduje się w zbiorach Instytutu J.P w Nowym Jorku.

Co ciekawe Marian Kukiel, swojego czasu twierdził, że dopisano do niego "nie" przed słowem "szczędząc". Zażądał nawet ekspertyzy grafologicznej powierzonej wskazanemu przez siebie ekspertowi. Miało to miejsce w 1967 roku. Prof. Halecki, bo o nim mowa po badaniach oświadczył, że żadnej ingerencji w dokument nie było, a on sam jest autentyczny.

[FSO]

Witam;

Bruno - nasunęla mi się jedno ciekawe wyjaśnienie. Jest zamach, następuje mniej lub bardziej sprawne przejmowanie wladzy i nagle okazuje się ze ktoś postanowil się bronić i nie daje się pojmać na haslo pt. "Rzuć broń" ; "Nic ci nie zrobimy" tylko uznając że prawnie jest legalną wladzą [co bylo] z tego zaś wynika, że zamach na takż wladzę [co się odbywalo] jest karalny i to dość mocno.

Rozkaz zaś mógl stanowić próbę wytlumczenia tego że jakiś minister polegl jakiś wicepremier zostal postrzelony. Oznaczal on także to że zamachowcy w momencie jego wydania stawali się [lub mieli za takich uchodzić] legalną wladzą, co pozwalalo traktować wszystkich innych jako wrogów którzy realizują na nią zamach, a taki zamach ma prawo być i t.d.

Dla mnie jest to odwrócenie kota ogonem jak się to potocznie nazywa.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

FSO - trochę się pogubiłem przy czytaniu Twojej wypowiedzi. Czy uważasz, że rozkaz ten był próbą legitymizacji zamachu?? Coś mi tu nie gra, jakbyś mógł da capo, tylko wolniej :wink: .

[Suryn]

Haha, no Bruno, pierwszy raz się z Panem zgodzę i przyznam, że dokładnie to samo pytanie chciałem zadać FSO. :wink:

[Rycerz1984]

Jednego nie rozumiem, dlaczego ten rozkaz budzi takie kontrowersje. Kodeks wojskowy przewiduje za zdradę stanu najwyższe kary, łącznie z karą śmierci. Poza tym Rozwadowski nie wydał rozkazu mającego na celu dokonanie egzekucji. Tłumaczyć ten rozkaz można łatwo, dostać ich żywych lub martwych. Inną sprawą jest, że w warunkach wojny oznacza to zazwyczaj martwych, ale w wypadku zdrady stanu, taki rozkaz nie jest niczym wyjątkowym, a już na pewno nie można rozpatrywać go w kategoriach zbrodni wojennej. Poza tym nie wiem, dlaczego próbuje się robić z oficerów wiernych przysiędze czarne charaktery, to nie oni, ale Piłsudski wyprowadził wojsko na ulice, to Piłsudski jest odpowiedzialny za śmierć tych 379 osób, a występując zbrojnie przeciw legalnej władzy, musiał liczyć się z tym, ze w wypadku porażki, może stracić życie.

[Jarpen Zigrin]

Oczywiście, że Piłsudski odpowiada za śmierć osób podczas tzw. Zamachu Majowego (jako osoba, która dokonała zamachu na konstytucyjne organy państwa), tutaj nie ma sporu, ciekawi mnie na ile realne było wykonanie tego rozkazu?