Władysław Gomułka

[secesjonista]

W grudniu 1946 r. w Wydziale Polityki Zagranicznej KC WKP(b) opracowano "Informator o partyjnych, państwowych i społeczno-politycznych działaczach Polski", w którym zawarto biogramy 17 działaczy PPR, 7 z PSL, 5 z SD i 6 z SL. Przy opisie Gomułki wytknięto mu niedociągnięcia w pracy agitacyjno-propagandowej, "skrytość", słabą więź z pracownikami niższego szczebla. Zarzucono mu również nadmierne zanngażowanie się w pracę państwową, przez co przekazywał faktyczne kierownictwo partii w ręce Bermana i "orgsekretarza" Zambrowskiego. Za to pozytywnie oceniono za umiejętność kierowania partią w trudnych warunkach konspiracji.

W prywatnym liście (z 10 marca 1948 r.) do Wiaczesława Mołotowa, ambasador radziecki w Warszawie Wiktor Lebiediew określił Gomułkę jako przywódcę grupy będącej zarażoną polskim szowinizmem.

Co przyświecało Gomułce kiedy wygłosił swój (nieuzgodniony) referat na plenum KC PPR 3 czerwca 1948 roku?

[Bruno Wątpliwy]

Co przyświecało Gomułce kiedy wygłosił swój (nieuzgodniony) referat na plenum KC PPR 3 czerwca 1948 roku?

Z całą pewnością tego pewnie nigdy nie ustalimy. Mamy chociażby podstawowe sprzeczności w postępowaniu Stalina - krytyczny (w stosunku do Gomułki) list Baranowa sprzed referatu Gomułki i jednocześnie namawiania Stalina "aby WG został w Biurze Politycznym" z grudnia 1948 r. Choć może to sprzeczności pozorne (zob. niżej).

Odpowiedź najprostsza jest taka - wygłosił referat, bo miał twardy charakter, był przekonany, że ma rację. W tym, że Polska ma być socjalistyczna, ale niepodległa, czyli w tym zakresie raczej PPS niż KPP. A do tego Stalin przecież sam w jego obecności krytykował KPP, czyli mógł przypuszczać, że szczególnym heretykiem i odstępcą od linii nie jest.

Natomiast całkowicie nie znamy zamiarów Stalina odnośnie do Gomułki (i, mimo prawdomówności Gomułki, także szczegółów gry, którą w tym momencie prowadził sam "Wiesław"). Także tego, czy była to jego całkowicie samodzielna decyzja. Stalin mógł zarówno podpuszczać Gomułkę, szykując dla niego rolę polskiego Trockiego (czy raczej polskiego Slánský'ego, Kostowa, albo Rajka). "Odstępstwo", cios, ewentualna samokrytyka, potem pozorne przebaczenie i wreszcie kula, to przecież pasuje do Wodza i lat 30. Ale mógł Stalin także uważać Gomułkę za "przyszłościowego". Alternatywę w stosunku Bieruta and Co. Mógł także za pomocą Gomułki testować lojalność Bieruta.