Kiedy skończył się totalitaryzm w Europie?

[urte]

Piszę wypracowanie maturalne z historii na temat: Totalitaryzmy XX-wiecznej Europy. Jakie powinny być ramy chronologiczne? A dokładniej chodzi mi o to jaka datę mogę wpisać jako koniec totalitaryzmu? 1991? Proszę o jak najszybsza pomoc! Z góry dziękuję

[gregski]

A co skłania Cię ku twierdzeniu, że totalitaryzm w Europie się już skończył?

[dzionga]

Myślę, że jakby trochę wyedytować post urte, to można by zrobić z tego całkiem ciekawy temat...

[Narya]

Upadek ZSRR to nie jest koniec totalitaryzmu i autokratyzmu w Europie. Jest jeszcze Jugosławia którą czeka wojna w Kosowie, gdzie dokonują się zbrodnie przeciwko ludzkości. Wraz z upadkiem Jugosławii to w Europie raczej nie ma już totalitaryzmu (to bodajże II poł. lat 90 XX wieku).

[Vissegerd]

dzionga ma rację, temat ciekawy, przenoszę :wink:

Faktycznie dobre pytanie ja zauważył gregski, czy totalitaryzm rzeczywiście się skończył? W niektórych krajach pewnie tak, ale czy we wszystkich? A w jakich mieliśmy z nim do czynienia? Czy w ogóle możemy mówić o totalitaryzmie w Europie pod koniec XX wieku? Gdzie?

Był totalitaryzm np. w nazistowskich Niemczech, stalinowskim ZSRR, faszystowskich Włoszech, frankistowskiej Hiszpanii, itd. Ale jak to było w latach '80 i '90?

Zapraszam do dyskusji, przy okazji koleżanka urte skorzysta

Pozdrawiam.

[Narya]

Vissegerd szkoda, że nie odniosłeś się do mojego zdania na twoje pytanie, które było wcześniej o Jugosławii w latach 90. XX wieku. Trochę to pominięcie mnie zraniło..

[Vissegerd]

Jakie pytanie Narya? Bo nic nie wiem... Strasznie Cię przepraszam, jeśli sprawiłem przykrość

Nie chciałem...

Nie chciałem też brać udziału w dyskusji, tylko ją zainicjować, nie gniewaj się Drogi Narya i wybacz proszę :keep:

Pozdrawiam.

[Narya]

No spytałeś się "Ale jak to było w latach '80 i '90?" A ja wcześniej takie coś napisałem "Jest jeszcze Jugosławia którą czeka wojna w Kosowie, gdzie dokonują się zbrodnie przeciwko ludzkości.".

Ja się nie gniewam. Nazwijmy to takim uszczypnięciem w serce. ;P

[gregski]

Faktycznie dobre pytanie ja zauważył gregski, czy totalitaryzm rzeczywiście się skończył?

Ojej trochu namieszałem!

Moje pytanie miało sprowokować do przemyśleń nad istotą totalitaryzmu jego cechami no i chciałbym się pozastanawiać, kiedy jeszcze możemy mówić o państwie demokratycznym, kiedy o autorytarnym a kiedy o totalitarnej dyktaturze.

Wszak, gdy dojdziemy do detali możemy i w naszym państwie znaleźć elementy, o których można by powiedzieć, że są rodem z państwa totalitarnego.

Natomiast tak postawione pytanie:, „Kiedy skończył się totalitaryzm w Europie? " Przypomina mi pytanie z dawnych lat:, „Kim jest Twój ulubiony bohater historyczny i dlaczego Lenin?".

[Fingolfin]

W Polsce, na Węgrzech i w Bułgarii totalitaryzm skończył się w 1956 roku w związku z destalinizacją; później był posttotalitarny autorytaryzm. W Czechosłowacji skończył się na przełomie 1967-1968 (upadek stalinowca Antonina Novotnego), w Rumunii i NRD skończył się w 1989 (obalenie dyktatur Ceausescu i Honeckera, upadek muru berlińskiego), w Albanii skończył się w 1991 wraz z końcem kultu Envera Hodży, a na Białorusi trwa nadal i końca nie widać.

W Polsce totalitarne były rządy Bieruta, które zakończyła jego śmierć 12 marca 1956, więc tutaj symboliczną datę jest łatwo nakreślić. Na Węgrzech totalitarne były rządy Rakosiego, a później Gero, który ustąpił 25 października 1956 (wcześniej, od 4 lipca 1953 do 18 kwietnia 1955, gdy premierem był Nagy, trwał okres przejściowej liberalizacji).

W Rumunii od końca lat 60. do 22 grudnia 1989 Ceausescu rządził metodami totalitarnymi, po czym został obalony.

W Albanii totalitaryzm trwał najdłużej, bo Enver Hodża rządził tam od listopada 1944 do śmierci w kwietniu 1985, a przez następne 6 lat jego linię kontynuował Ramiz Alia, który jednak od grudnia 1990 zaczął liberalizować politykę i w marcu 1991 zgodził się na przeprowadzenie wolnych wyborów (miesiąc wcześniej, w lutym 1991, obalony został pomnik Hodży, co miało wymiar symboliczny). Albania była najbardziej totalitarnym państwem europejskim.

[Bruno Wątpliwy]

W ogólnym zarysie zgoda, mogę zaakceptować także - proponowane bodajże przez Z. Brzezińskiego - określenie "autorytaryzm posttotalitarny" dla stanu rzeczy np. w Polsce po 1956 r. Natomiast mam kilka drobnych uwag:

1. Nie widzę powodu, dla którego wyżej rozróżniono tak mocno stan rzeczy w Bułgarii, Czechosłowacji, czy NRD. Dlaczego Bułgaria miała być państwem totalitarnym do 1956, Czechosłowacja do 1968, a NRD do 1989. Czy sytuacja w tych państwach - powiedzmy w latach 60. czy 70. - była aż tak odmienna?

2. Totalitaryzm na dzisiejszej Białorusi to jednak gruba przesada. Autorytaryzm, i owszem.

3. I ciekawe pytanie, czy np. w Polsce przed 1956 r. osiągnięto już stan "totalitaryzmu spełnionego" (patrz Orwell), czy była to jeszcze faza budowy? Takiego jeszcze "totalitaryzmu in statu nascendi". Choć już z dużymi sukcesami "budowniczych" - zob. osiągnięcia w zakresie podporządkowania Kościoła Katolickiego.

4. Plus oczywista konstatacja, że w ramach pojęcia państwa autorytarnego mieści się cała gama bardzo zróżnicowanych reżimów, powiedzmy - od Polski Piłsudskiego, przez Litwę Smetony, Turcję Atatürka, Łotwę Ulmanisa, aż do Polski Gomułki. Trochę brakuje nam dodatkowych określeń (stąd zapewne ów autorytaryzm posttotalitarny).

A totalitaryzm, rozumiany jako forma państwa, w Europie skończył się - moim zdaniem - w roku 1990 r. W Albanii.

[Fingolfin]

Dlaczego Bułgaria miała być państwem totalitarnym do 1956, Czechosłowacja do 1968, a NRD do 1989. Czy sytuacja w tych państwach - powiedzmy w latach 60. czy 70. - była aż tak odmienna?

O tyle odmienna, że NRD przez cały okres istnienia była krajem o wyjątkowo dużej liczbie agentów i współpracowników Stasi i tam ludzie bali się (inaczej niż w Polsce) opowiadać dowcipy polityczne. W latach 70., po odejściu Ulbrichta, zmodernizowano gospodarkę, ale znaczenie partii i tajnych służb pozostało niezmienione wobec poprzedniego stanu. Owszem, nie był to aż taki totalitaryzm jak w Albanii czy Rumunii, ale był. Ostatecznie mogę to nazwać "twardym autorytaryzmem posttotalitarnym", jeśli przyjąć, że po czerwcowych protestach w Berlinie Wschodnim 1953 odejdziono (?) od budowy totalitaryzmu.

Czechosłowację w zasadzie ominął proces destalinizacji, charakteryzujący w połowie lat 50. Polskę, Węgry i Bułgarię. Tam zasadniczo nic się nie zmieniło aż do 1967-1968 r., choć pierwsze symptomy zmian pojawiły się w 1963.

Totalitaryzm na dzisiejszej Białorusi to jednak gruba przesada. Autorytaryzm, i owszem.

Może i przesada, ale obecne białoruskie władze kierują się oficjalną ideologią, którą karmią społeczeństwo (marksizm-leninizm, wychwalanie czasów sowieckich, polityka historyczna odrzucająca Białoruską Republikę Ludową z 1918, a akcentującą "zalety" systemu sowieckiego, pamięć o 22 czerwca 1941 itd.), retoryka Łukaszenki bardzo przypominająca sowiecką, mnogość pomników Lenina, ulic Lenina, a nawet ulica Bieruta w Mińsku, rozrośnięta do absurdu biurokracja, indoktrynacja społeczeństwa, dezinformacja, mocne odcięcie od świata, bardzo mocna ingerencja państwa w gospodarkę - te wszystkie cechy znajdzie się w państwach totalitarnych, a co najmniej mocno autorytarnych. Białoruś na pewno jest państwem dużo bardziej autorytarnym niż Rosja, też przecież autorytarna. Na Białorusi siła oficjalnych przekazów, cenzury, dezinformacji i znaczenie oficjalnej ideologii są dużo większe niż w Rosji.

I ciekawe pytanie, czy np. w Polsce przed 1956 r. osiągnięto już stan "totalitaryzmu spełnionego" (patrz Orwell), czy była to jeszcze faza budowy?

Faza budowy. "Totalitaryzm spełniony" osiągnięto właściwie tylko w trzech państwach: Korei Północnej, Albanii i Turkmenistanie. Co nie zmienia faktu, że Bierut, Berman, Minc i Radkiewicz jak najbardziej dążyli do przekształcenia Polski w państwo już nie autorytarne, tylko totalitarne. Jednak w tych dążeniach zatrzymali się w 1956.