Bitwa pod Walmozją (Wallhof) - 17/01/1626

[marioxb]

O tym, że Szwedzi wyolbrzymiali siły swojego przeciwnika świadczy zapis inflanckiego kronikarza z 2 połowy XVII w. Kelcha, który pisał o kilku chorągwiach kozaków, 2 regimentach rajtarów, 15 chorągwiach husarii, 6 chorągwiach niemieckiej piechoty i 13 hajduków.

[Kadrinazi]

Prawie wszystko się da wyjaśnić 'Regimenty' rajtarii były chorągwiami, husaria mogła być podzielona na mniejsze roty do bitwy, kozaków faktycznie było kilka chorągwi. Największy problem jest z piechotą, tej nijak tyle nie mogło być - większe zaciągi (tak cudzoziemskie jak i hajduków) to dopiero kampania 1627 i 1628 roku.

[marioxb]

Litwini byli fatalnie dowodzeni, to bez wątpienia także pomogło Szwedom w ostatecznym tryumfie.

Wszystko się zgadza. Młody Sapieha jeszcze przed bitwą nie mógł zapanować nad sytuacją w obozie! Podczas bitwy miało być gorzej, o czym pisał jej uczestnik Samuel Pac.

[Kadrinazi]

Kwestia dowodzenia wojskami litewskimi w toku całej wojny to cała historia Dobrze że zdarzali się utalentowani jak Abrahamowicz/Abramowicz (który jednak w 1626 roku powędrował z regimentem rajtarii do Prus i tam został przez całą wojnę) i Mikołaj Korff (boleśnie stłukł słynnego potem Horna pod Treiden) - niemniej jednak przykład hetmana wielkiego wiozącego ze sobą na kampanię trumnę nie był chyba zbyt budujący dla wojska

[marioxb]

Podejrzane liczby u Kelcha jakoś mnie nie dziwią. Spotkałem się z tym już podczas kampanii 1605 r.

Edytowane 8 Listopad 2010 przez marioxb

[Kadrinazi]

Czasami różnej maści kronikarze to raczej bajkopisarze - np. Piasecki czy Hejdensztejn potrafili podać liczby 'z kosmosu' wzięte. To jednak nie dziwi, wszak chcieli podkreślić przewagi swojej strony.

[Roman Różyński]

Sam Sapieha pisał o 1,5 tys., co związane było najprawdopodobniej z wytłumaczeniem się z poniesionej klęski.

Nie sądzę.

Podawanie fałszywej-zaniżonej liczby sił własnych w oficjalnej korespondencji było o wiele łatwiejsze do wykrycia niż gdyby zawyzył stan sił nieprzyjacielskiech, więc gdyby kombinował z liczbami to raczej w tę stronę.

Czasem się zdarzało że liczba własnych sił nie była podawana gdyż piszący doskonale wiedział że adresat ją zna.

[Kadrinazi]

Problem jest taki, że właśnie nie bardzo można było owe 1500 z jego listu zweryfikować. Jednostki miały bardzo niskie stany, dużo towarzystwa odjechało spod chorągwi, nie przebywając z wojskiem na leżach zimowych. Jeżeli nie było żadnego popisu na przełomie 1625 i 1626 roku (a jakoś wątpię by takowy się odbył - litewskie popisy które znam pochodzą raczej z lata lub jesieni) to młody Sapieha był 'kryty'

[marioxb]

W jakiś sposób młody Sapieha musiał się wytłumaczyć z kompromitującej klęski.

Postaram się przejrzeć listy samego Gustawa. Na pewno zawyżył siły przeciwnika, aby w ten sposób podnieść swoje zwycięstwo, ale chyba zbytnio nie przesadził (mam przynajmniej taką nadzieję ).

[Kadrinazi]

W liście Oxensierny z marca 1626 roku jest wzmianka o 23 kompaniach jazdy szwedzkiej (5 kirasjerów i 18 krajowych) do tego wymienia dowódców regimentów piechoty.

Co do Litwinów - z tego co mogę odcyfrować Oxenstierna napisał o ciężkich stratach piechoty, wzięciu do niewoli 'brata Gosiewskiego'. Nie widzę tam jednak informacji o liczebności sił litewskich - albo po prostu nie mogę znaleźć

[marioxb]

Ja mam teraz przed sobą list Gustawa z 21 stycznia, gdzie pisze jedynie o stratach Litwinów (fem eller sexhundrade). Jest również wzmianka o bracie Gosiewskiego. Będę szukał dalej.

[marioxb]

Ciekawi mnie, jakimi siłami dysponowali Sapieha i Gosiewski jesienią 1625 r., gdy ucierali się z Gustawem u ujścia Ewikszty do Dźwiny. Szwedzi podają 6700-6800 ludzi, co wydaje się być dużą przesadą.

Edytowane 8 Listopad 2010 przez marioxb

[Kadrinazi]

Latem 1625 roku zaciągi Sapiehy to 3768 koni i 1050 porcji. Z tego Gosiewski prowadził straż przednią - 1000 do 2000 jazdy. Od listopada 1625 roku do służby weszły suplementy istniejących jednostek i nowe roty - 681 koni. Takie dane podał prof. Wisner w swoim opracowaniu. Jednak nie uwzględnia on dodatkowych jednostek, które znajdujemy w diariuszach Sapiehy (przynajmniej dwie chorągwie kozackie i rota dragonii). W 'Comendium...' znajdujemy tez niższe liczby dla określenia siły Gosiewskiego - ze dwiema sty husarza, z kilką set Kozaków, ze stem piechoty.

Oczywiście zawyżanie sił nieprzyjacielskich nie było tylko domeną Szwedów pozwolę sobie na wrzucenie sznurka (znaczy linki czy jakoś tak...) do mojego internetowego kąta:

http://kadrinazi.blogspot.com/2010/06/popi...ustawowego.html

[marioxb]

Ja znalazłem dwa spisy z tego okresu. Jeden sporządzony 27/17 listopada podaje prawie 6500 ludzi. Drugi datowany ogólnie na 1625 r. wymienia ponad 5 tys. Podejrzanie duże są te liczby, choć są one tylko na papierze i do stycznia 1626 r. stany musiały znacznie spaść.

Co ciekawe, pierwszy spis podaje 15 chorągwi husarskich, 17 kozackich (w tym 12 Gosiewskiego), 1 dragonów, 2 rajtarów-kirasjerów, 7 hajduków (1300 ludzi). Prawdopodobnie na nim oparli się Szwedzi i Kelch, gdyż jest on szwedzkiej proweniencji.

[Kadrinazi]

Ale to nie są nawet stany popisowe, tylko etatowe (a i tu chyba czasem zawyżone). Na spisie z listopada 1625 roku wszystkie te liczby są wysokie, mimo że oddziały już od pewnego czasu brały udział w walce. Ten dokument według mnie wyraźnie wskazuje na informacje od jeńców, podających pełne stany jednostek, nijak się mające do rzeczywistych. Na takiej samej zasadzie mamy np. zeznania porucznika Strusia z Prus (także z 1627 roku), który podał Szwedom stany etatowe jednostek.

Dla porównania, Comput Woiska zaciągu do Inflant w Roku teraz. niejszym 1627 podaje miejsce popisu, bliższą rzeczywistości siłę oddziału, a także początek służby - z tym że to jest dokument litewski, no i oczywiście nie przyda nam się do studiowania Walmozji.