Wenden, Selbork...

[Kadrinazi]

Dwie mniej znane bitwy wojny litewsko-szwedzkiej w Inflantach - 30 września 1626 roku Gustav Horn pokonuje siły Stefana Paca pod Wenden (Ciesis, Kies) a Magnus de la Gardie zwycięża oddział Aleksandra Gosiewskiego pod Selborkiem (Zelborkiem). To kolejne klęski Litwinow w tej wojnie, może nie tak dotkliwe jak pod Walmozją (Wallhof), niemniej jednak miały duży wpływ na podpisanie 19 stycznia 1627 roku w Baldenmujzie rozejmu litewsko-szwedzkiego.

Poniżej znane jednostki litewskie, ktore brały udział w starciach:

I. Wenden:

- chorągiew husarii Samuela Paca, chorążego litewskiego - 200 koni

- chorągiew husarii Wincentego Gosiewskiego - 100 koni

- chorągiew kozacka Dawida Konstantynowicza - 150 koni

- chorągiew kozacka Wilkowskiego - 100 koni

- oddział dragonow - 40 żołnierzy

- oddział rajtarow - 1-2 kompanie z regimentu (?) Wilhelma Tyzenhauza (Szwedzi zdobyli dwa sztandary) lub (według źrodeł szwedzkich) z regimentu Mikołaja Korffa

II. Selbork:

- na pewno jedna z trzech chorągwi husarii Krzysztofa Radziwiłła, polnego hetmana litewskiego - 'biała' lub 'żołta' pod porucznikiem Blinstrubem (jej sztandar zdobyli Szwedzi)

- brak mi tu innych danych, ale być może w bitwie brała udział reszta pułku Radziwiłła - dwie pozostałe chorągwie husarii Radziwiłła ('czerwona' pod porucznikiem Pokirskim, 'biała' lub 'żołta' pod porucznikiem Gorajskim) oraz nieznanej formacji (może kozackie?) chorągwie Mikołaja Abramowicza (85 żołnierzy), Eygirda (140 żołnierzy), Szandrona (125 żołnierzy), Donowaya (100 żołnierzy - nazwisko mogłoby wskazywać na oddział rajtarii lub dragonow), Gorajskiego (albo chodzi tu o chorągiew husarii Radziwiłła albo inną chorągiew gdzie ten porucznik był tym razem rotmistrzem).

Jeżeli ktoś z Forumowiczow miałby jakieś dane o siłach litewskich w tych starciach (albo generalnie w okresie 1621-1629 byłbym niezwykle wdzięczny na podzielenie się nimi.

[bavarsky]

Kadrinazi a możesz napisać coś o przebiegu samych starć?

[Kadrinazi]

Niestety, na aktualnym etapie 'badań' tego tematu sam niewiele wiem :arrow: Pod Zelborkiem Szwedzi zaatakowali (przez zaskoczenie zapewne) oboz Gosiewskiego, pod Wenden ok. 2500 żołnierzy szwedzkich pobiło (zapewne w bardziej walnym starciu) 600-700 Litwinow.

Mam mało danych na temat tej kampanii inflanckiej, a jest ona bardzo ciekawa - np. 3 grudnia 1626 roku pod Drobbusch nieopodal Wenden Szwedzi (znowu Horn i de la Gardie) mieli rozbić zgrupowania Litwninow Gosiewskiego , ktorzy stracili 400 zabitych i 40 wziętych do niewoli (bardzo wysokie, podejrzanie wysokie rzekłbym, straty). Z kolei w styczniu 1628 roku Gosiewski pokonał Horna pod Treiden. Najlepsza szwedzka praca opisująca konflikty z nami - Sveriges Krig 1611-1632 - ma tylko jeden rozdział o okresie 1626-29 w Inflantach, generalnie ciężko jest coś znaleźć, ale probuję

[bavarsky]

generalnie ciężko jest coś znaleźć, ale probuję

Szczęścia życzę w poszukiwaniach :arrow: !

[Kadrinazi]

Tu nie szczęście jest potrzebne tylko dobre kontakty - w takich miejscach jak Rossijskaja Nacjonalnaja Biblioteka w Petersburgu albo Lietuvos Mokslu Akademijos Biblioteka w Wilnie mają wspaniałe materiały źrodłowe jak komputy i rejestry wojska litewskiego w tym okresie. Dużo ciekawej lektury jest też w Archiwum Głownym Akt Dawnych w Warszawie i oczywiście Riksarkivet Stockholm (to ostatnie miejsce to w sumie najmniejszy problem...) Ech, pomarzyć :mrgreen:

[ Dodano: 2008-09-27, 10:26 ]

Kadrinazi a możesz napisać coś o przebiegu samych starć?

Właśnie dostałem maleńką informację o składzie zgrupowania szwedzkiego pod Wenden:

a) regiment pieszy (fiński) Gustava Horna

B) 13 (sic!) kompanii rajtarii fińskiej - mam listę 12 kompanii, ktore mogły brać udział w walce (kompanie znane od nazwiska d-cy):

Gustav Horn

Reinhold Wunsch

Klas Bertilsson

Anders Pauls

Fabian Wrangel

Hans Ramsay

Otto Yxkull

Jöns Andersson

Erik Jöransson

Didrik Wolfelts

Hendrik Saxes

Sigfrid Saxes

[ Dodano: 2008-11-09, 19:52 ]

Dzięki pomocy Tofika (wielkie dzięki!) udało się zidentyfikować część sił Radziwiłła spod Selborku:

- Eygirda (140 żołnierzy) - piechota niemiecka

- Szandrona (125 żołnierzy) - piechota niemiecka lub szkocka (jest to albo niemiecka chorągiew Sandrona albo 'szkotowa')

- Donowaya (100 żołnierzy) - piechota niemiecka lub szkocka

[Kadrinazi]

Udało mi się dotrzeć do szwedzkiej mapy ukazującej starcie pod Wenden/Drobbusch z 3 grudnia 1626 roku (pisałem o nim powyżej) . Jak tylko potłumaczę to wrzucę do tematu, bardzo interesujące opis wojsk biorących udział w starciu.

[Kadrinazi]

Wspomniana powyżej mapka z drugiej bitwy pod Wenden:

Zgodnie z opisami na mapie - to co udało się odcyfrować Danielowi i mi:

A: Kwatera Feldherr'a Jacoba de La Gardie

B: Szwedzka artyleria i wozy z amunicją

C: Podpułkownik Ramsay z 4 kompaniami pieszego regimentu Jamesa Spensa (Szkoci)

D: Podpułkownik Tomas Karr z 4 kompaniami pieszego regimentu Melkiora Wurmbrandta (Niemcy)

E: Major Bengt Björn z 8 kompaniami niezidentyfikowanego regimentu pieszego

F: Kapitan Johan ÜxKüll z 3 kompaniami niezidentyfikowanego regimentu pieszego

G: Rotmistrz Tisenhausen z kompanią kirasjerow (zapewne Niemcy)

H: Rotmistrz Rebinder i prawdopodobnie Casper Gadewith z dwoma kompaniami szwedzkiej rajtarii + Ake Hansson z kompanią dragonow (być może byli to drabanci de la Gardie)

I: 3 kompanie niemieckiej jazdy najemnej - zapewne kirasjerzy

K: Kwatera generała Gustava Horna

L: pułkownik Hans Wrangel z 4 kompaniami fińskiego regimentu pieszego

M: 1 kompania 'fińskich' kirasjerow - zapewne chodzi tu o Leibkompanie Horna, czyli jednostkę najemna

N: 12 kompanii rajtarii fińskiej

O: 3 chorągwie litewskiej jazdy kozackiej - na przeciw nim, oznaczony jako 'c' lub 'e' szwedzki oddział muszkieterow lub dragonow

P: Litewscy muszkieterowie (piechota cudzoziemska?) ukryci w lesie

Q: Litewska husaria - 6 chorągwi

R: Prawdopodobnie szwedzccy muszkieterowie.

Edited December 22, 2008 by Kadrinazi

[Kadrinazi]

Udało mi się dotrzeć do opisu II bitwy pod Wenden (znanej też jako bitwa pod Drobbusch/Drobowitz) w oparciu o listy uczestniczących w niej szwedzkich generałow Niezbyt tego wiele, ale zawsze coś.

Wieczorem 23 listopada (2 grudnia) 1626 roku oddziały szwedzkie pod generałem-majorem Gustavem Hornem - 1900 piechoty, 1780 jazdy, 4 działa - dotarły do Drobusch i rozbiły tam oboz. Piechotę rozlokowano w domach, jazda rozłozyła się na obrzeżach lasu. Rankiem 24 listopada (3 grudnia) Szwedzi zostali zaatakowani z zaskoczenia przez zgrupowanie Gosiewskiego - ok. 4000 żołnierzy, głownie jazdy. Dane o ilości Litwinow pochodzą od jeńcow, więc mogą być przesadzone.

Szwedzkie pikiety zatrzymały jednak napor Litwinow, po czym zostały wsparte przez pozostałą w wiosce piechotę i odparły atak, zdobywając dwa sztandary i biorąc kilku jeńcow. Ogień szwedzkich muszkieterow zmusił litewską jazdę do wycofania się z obrzeży lasu, co pozwoliło na przejście do akcji jazdy szwedzkiej. Szarża jazdy fińskiej musiała dopaść Litwinow w odwrocie - jeżeli wierzyć opisom atak jednego z fińskich skwadronow rozproszył 5 (sic!) chorągwi husarskich, zdobywając 4 sztandary.

Litwini mieli stracić 400 zabitych, 40 jeńcow (w tym chorążego von Essena, brata pułkownika Alexandra von Essena służącego w armii szwedzkiej) i 8 sztandarow.

[eginthen]

O bitwie z 1625 roku mozna przeczytac w ksiazce pt ,, Miscellane historico-archivistika,, w Archiwum Akt dawnych w Warszawie , na str. 237 , str. 238 , str. 139 , zreszta ta ksiazka dotyczy wojen z okresu z 1625-1626 roku prowadzonych pod dowodctwem K . Radziwilla . Dodam od siebie ze Eygird byl z pochodzenia Zmudzinem . W tym czasie zylo dwoch chorazych ,, Towarzyszy Pancernych ,, z rodu Eygird . Moglo tu chodzic o Marcyana Eygirda lub jego brata Pawla Eygird .

[Kadrinazi]

Informacja ciekawa, tylko że ja tu nie pisałem o żadnej bitwie z 1625 roku Określenie 'Towarzysz Pancerny' to jednak nie ten czas, jazda pancerna to nazwa od 1648 roku.

O bitwie z 1625 roku mozna przeczytac w ksiazce pt ,, Miscellane historico-archivistika,, w Archiwum Akt dawnych w Warszawie , na str. 237 , str. 238 , str. 139

Niestety w Glasgow mam raczej utrudniony dostęp do wspomnianej pozycji

[eginthen]

Podpowiem jednym ze sposobowaby dostac sie do tej ksiazki ,a przynajmniej jej fragmentow , jest przejscie na ,,google,, szukaj w ksiazkach (bibliotece) w okienko prosze wystukac nazwisko w formie ,, Eygirda,, . Potem ukaze sie pozycja z tym nazwiskiem str.237 , niestety sa to urywki , obok mozna wystukac 1625 rok . (ew. nazwisko Krzysztof Radziwill )

Ach ,, Towarzysz Pancerny ,, kojarzyl mi sie z Lisieckim , bo tak byla nazywana ponoc jego ,,doborowa kompania,, (najpierw byli to roznego rodzaju zolnierze niedobitkowie ? Jednak wslawili sie z charyzmy, oraz od rodzaju uzbrojenia nazywani byli Towarzyszami Pancernymi a to bylo wg. mnie przed 1620 rokiem ) .

Zapraszam do poszukiwan w google , szukaj w ksiazkach (Jak nie odnajdziesz postaram sie przeslac link ).

[eginthen]

http://books.google.com/books?q=eygirda&am...sa=N&tab=wp

Jest to link do stronki odnoszacej sie do dzialan na Litwie w wojnie z 1625 roku.

[Kadrinazi]

Ach ,, Towarzysz Pancerny ,, kojarzyl mi sie z Lisieckim , bo tak byla nazywana ponoc jego ,,doborowa kompania,, (najpierw byli to roznego rodzaju zolnierze niedobitkowie ? Jednak wslawili sie z charyzmy , oraz od rodzaju uzbrojenia nazywani byli Towarzyszami Pancernymi a to bylo wg. mnie przed 1620 rokiem ) .

Czyżby chodziło Ci o Lisowskiego i jego jazdę kozacką? Nie bardzo rozumiem co masz na myśli pisząc o 'doborowej kompanii'?

Dzięki za podpowiedź linkowa, problem jest taki że to strasznie wyrwane z kontekstu, niemniej jednak zawsze coś dodatkowego do informacji ktore już posiadam.

[eginthen]

Czyżby chodziło Ci o Lisowskiego i jego jazdę kozacką? Nie bardzo rozumiem co masz na myśli pisząc o 'doborowej kompanii'?

Dzięki za podpowiedź linkowa, problem jest taki że to strasznie wyrwane z kontekstu, niemniej jednak zawsze coś dodatkowego do informacji ktore już posiadam.

Oczywiscie chodzilo mi o Lisowskiego , ale dodam ze jego jazda skladala sie nie tylko z kozakow , pod wodza Lisowskiego znalazlo sie wielu szlachcicow , jakby to ujac ,, bez zoldu ,, . Innymi slowy szukali zajecia na wojnie . A ,, doborowa kompania ,, to oczywiscie zart w odniesieniu do zbieraniny szlachty , nawet wyjetej za rabunki spod prawa .

[Kadrinazi]

Widzę że się nie zrozumieliśmy - pisząc 'jazdę kozacką' nie miałem na myśli Kozakow (ktorzy także pod Lisowskim służyli) a właśnie koronną jazdę lekką/średnią, ktorej 'odmianą' stali się lisowczycy.