Źródła - wyprawy krzyżowe

[Narya]

Historia wypraw krzyżowych jest chyba najbardziej interesującym wątkiem w dziejach tej epoki, choć jest owiana wieloma stereotypami i legendami. Nie zawsze literatura udzieli nam odpowiedzi na wiele pytań dot. wypraw krzyżowych, ale istnieją źródła, zwłaszcza kroniki, nie tylko chrześcijańskie, ale także muzułmańskie.

Jakie źródła polecacie, jakie znacie?

[Fassr ad-Din]

Do dziejów wypraw krzyżowych mamy sporo zródeł - świadectw minionych czasów. Zależy, czy chodzi o literaturę przedmiotu w języku polskim, czy o literaturę obcojęzyczną...

[Narya]

Nie wiem jak inni, ale mnie osobiście ciekawią źródła tak polskie, jak i obcojęzyczne. Tak więc jeśli znasz źródła (nie bacząc na język ich treści), które polecasz, aby do nich zajrzeć na początek w zgłębianiu się w historii wypraw krzyżowych, to proszę podziel się z nami tą informacją.

[Fassr ad-Din]

Na początku podam zródła dotyczące epoki wypraw krzyżowych w języku polskim, ponieważ akurat piszę na ten temat pracę magisterską :-)

A. Bieniek, Miedzy wiara, a rozsądkiem. Damaszek w okresie wypraw krzyżowych w świetle kronik arabskich, Kraków 2004.

A. Maalouf, Wyprawy krzyżowe w oczach Arabów, Warszawa 2001.

Anonima dzieje pierwszej krucjaty albo czyny Franków i pielgrzymów jerozolimskich (1099), przeł. K. Estreicher, Warszawa 1984.

G. de Villehardouin, Zdobycie Konstantynopola, tłum. Z. Pentek, Poznań 2003.

J. de Joinville, Czyny Ludwika Świętego króla Francji, przeł. J. Głodek, Warszawa 2004.

Munkidh U., Księga pouczających przykładów, Warszawa 1975.

R. de Clari, Zdobycie Konstantynopola, przeł. Z. Pentek, Poznań 1997.

Z czynów sułtana Saladyna. Kompletna księga historii, przeł. Z. Pentek, Warszawa 2008.

[Narya]

One wszystkie są dostępne w warszawskiej Bibliotece Narodowej, tak?

[Fassr ad-Din]

Z pewnością są dostępne. Osobiście posiadam je wszystkie :-)

[Avaritia]

Polecam kroniki Wilhelma z Tyru - opisał on czasy od zdobycia Jerozolimy do swojej śmierci pod koniec lat 80-tych XII wieku. Fragmenty z tych kronik w tłumaczeniu angielskim można znaleźć tutaj: http://www.fordham.edu/halsall/source/tyre-cde.html . Jak tylko znajdę łacińską wersję, podam link, bo teraz jestem na informatyce i nie mam dostępu do swoich zakładek

[Fassr ad-Din]

Kronika Wilhelma z Tyru jest najważniejszym zródłem do epoki krucjat. Obejmuje niemal cały XII wiek. Podaje adres strony http://www.thelatinlibrary.com/williamtyre.html w wersji łacińskiej

[PrinceChort]

Witam jestem nowicjuszem na forum, ale mogę śmiało powiedzieć, że jestem "na świeżo" z tematem krucjat. To co mogę polecić z mojego własnego doświadczenia plus to co polecają moi wykładowcy:

Źródła pierwotne:

[i]Gesta Francorum[/i]- Anonimowy przekaz uczestnika I krucjaty. Autor podróżował w grupie Bohemunda, którą opuścił po zdobyciu Antiochii, aby dołączyć do francuskich krzyżowców udających się żeby zdobyć Jerozolimę.

Kronika Williama z Tyru- XII -wieczny arcybiskup z Królestwa Jerozolimy, mentor Baldwina IV.

Przemowa Urbana II w Claremont w 1095- wg. Fulko z Chartres, Roberta Mnicha, Balderika z Dol, Guiberta z Nogent.

List Urbana II napisany przez papieża w grudniu 1095. Wyjaśnia kilka kwestii poruszonych w ww. przekazach.

plus wiele innych - można je znaleźć na anglojęzycznej stronie: medieval sourcebook

Źródła wtórne:

Jonathan Riley-Smith- "Krucjaty-Historia", "The First Crusade and the Idea of Crusading","What were the Crusades?"

Hans E. Mayer - "Historia wypraw krzyżowych".

Carole Hillenbrand- 'The Crusades: Islamic Perspectives'.

Eric Christansen- "The Northern Crusades".

Odnośnie zakonów rycerskich:

Alan Forey- "The Military Orders".

William Urban- "The Teutonic Order".

Malcolm Barber- "The New Knighthood".

J. Riley-Smith- "The History of the Order of St. John".

Niestety większość literatury jest w jęz. angielskim, ale na pocieszenie mogę powiedzieć, że coraz więcej jest publikowanych tytułów w jęz. polskim.

[Narya]

Princechort, o literaturze jest nawet osobny temat tutaj: https://forum.historia.org.pl/index.php?showtopic=2087

Jesteś kolejną osobą która poleca kronikę Williama z Tyru. Naprawdę jest aż tak wartościowym źródłem?

[PrinceChort]

Przepraszam za to wyrwanie się z literaturą, ale jak to mówią najstarsi górale: "nadgorliwość jest gorsza od faszyzmu", a wracając do pytania, to moim skromnym zdaniem kronika Williama, lub Wilhelma, z Tyru jest bardzo wartościowym źródłem w rzeczy samej. Autor nie tylko był jak na swoje czasy był bardzo wykształconym człowiekiem (oprócz łaciny, greki,arabski+literatura klasyczna: Owidiusz, Horacy,Cyceron), lecz jako kanclerz królestwa Jerozolimy miał dostęp do wielu kluczowych dokumentów dotyczących krzyżowców. Sam będąc świadkiem wielu opisywanych przez niego wydarzeń, jak również urzędnikiem Kościoła i zaufanym elit Jerozolimy może być źródłem cennych informacji.

Oczywiście, tak jak w przypadku wielu innych źródeł, wiarygodność przekazu winna być oceniana biorąc pod uwagę uprzedzenia autora, jego preferencje i jego rolę w opisywanych wydarzeniach tzn. czy był naocznym świadkiem, czy informacje zostały mu przekazane później przez osoby,które miały związek z wydarzeniami itd.

William był naocznym świadkiem większości wydarzeń, miał dostęp do dokumentów i osób bezpośrednio związanych z krucjatami. Jako osobistość kościelna miał swoje "filtry", przez które lubił postrzegać świat. I tak jako przykład można podać wątek Templariuszy, którzy mimo, że byli organizacją z regułą zakonną i podlegającą papieżowi, zostali skrytykowani przez Williama ze względu na posiadane bogactwa niezgodne z ich zasadami, ale co bardziej rzuca się w oczy, za zwolnienie z podatków kościelnych co było najwyraźniej wg. niego niewłaściwe, gdyż działalność ich była dla arcybiskupa bardziej świecka niż kościelna. Jako drugi przykład można przytoczyć Piotra Pustelnika. William napisał, że mnich przybył do Jerozolimy jako pielgrzym, spotkał się z Patriarchą Symeonem i dowiedziawszy się o kłopotach chrześcijan w Ziemi Świętej, udał się do Rzymu, aby poinformować Urbana II o perypetiach wiernych w Jerozolimie i przekonać go do zorganizowania pomocy dla nich. Prawda jest niestety nieco inna. Wg. XIX-wiecznego badacza, Hegenmeyera, Piotr Pustelnik nie namawiał Urbana do ogłoszenia krucjaty.

Tak jak widać kronika William może być bardzo wartościowym źródłem, ale pod warunkiem podjęcia dodatkowych działań w celu weryfikacji jego przekazu.