Oddział głuchoniemych w Powstaniu

[Jarpen Zigrin]

W PW jako oddział obwodowy był przewidziany oddział głuchoniemych żołnierzy. W godzinie W znajdowali się w jednym z instytutów w Warszawie. Było to ok.30 osób, prof. Jabłoński ich zmobilizował.

Jakie były losy tego oddziału?

[Albinos]

W Powstaniu Warszawskim walczyło dokładnie 33 głuchoniemych, w tym 3 kobiety. W nurt działań konspiracyjnych włączyli się już w '42, kiedy to Wiesław Jabłoński "Łuszczyc", będący instruktorem wychowania fizycznego Instytutu GiO, założył komórkę Armii Podziemnej. Przyczynił się on także do powstania plutonu AK o numerze 1107, który z kolei wszedł w skład 4. kompanii podporucznika Zygmunta Sapuły "Zygmunta" z V Zgrupowania "Siekiery". Oddział od 1 sierpnia, pod dowództwem kaprala Kazimierza Włostowskiego "Igo", bronił Instytutu. Po niedługim czasie oddział głuchoniemych został włączony w skład plutonu sierżanta Edmunda Malinowskiego "Mundka" i do kompanii "Redy" z batalionu "Miłosz". Jeśli chodzi o jakieś poważniejsze akcje, to wymienić tutaj należy zdobywanie gmachu gimnazjum im. Świętej Kingi i gmachu YMCA. Po zakończeniu Powstania część poszła do niewoli, część zaś wyszła wraz z ludnością cywilną.

Oto fragment wspomnień jednego z Powstańców, Pana Jerzego Obryckiego:

W 1941 roku wstąpiłem do ZWZ przybierając pseudonim "BIM". Dowódcą wówczas był ppor. Wiesław Jabłoński ( pseudonim "Łuszczyc"). Po przeszkoleniu wojskowym zajmowałem się kolportażem tajnej prasy, przewoziłem broń i amunicję. Następnie wstąpiłem do Armii Krajowej.

Podczas Powstania Warszawskiego służyłem w III plutonie głuchych żołnierzy ppor. Edmunda Malinowskiego ("Mundek"), kompanii kpt. "Reda", batalionu mjr. "Miłosza", zgrupowania ppłk. "Słwwbora" w dzielnicy Warszawa-Śródmieście Południe. W nocy z 6 na 7 sierpnia wziąłem udział w pierwszym starciu przy zajmowaniu gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Po zdobyciu Niemcy podpalili gmach gimnazjum i uciekli do gmachu YMCA

9 sierpnia nasz oddział został podzielony na dwie grupy: liniową i do obrony gmachu kina "Napoleon" przy ul. Frascati, domu włoskiego przy ul. Górnośląskiej, Ambasady Chińskiej, willi prof. Pniewskiego na Skarpie i do obrony ul. Książęcej.

(...) Przekradając się przez silnie ostrzeliwany teren dotarliśmy do gmachu YMCA Broniliśmy się bombardowani i ostrzeliwani przez całą noc ( silny nalot samolotowy przy użyciu armatnich krów ). Jedna z bomb trafiła w gmach, niszcząc częściowo jego umocnienia. Bomby obróciły w gruz kościół św. Aleksandra przy Pl. Trzech Krzyży, gimnazjum im. Królowej Jadwigi i kino "Napoleon".

Po upadku Powstania Warszawskiego dostałem się do niewoli niemieckiej w Sandbostel XB w Hamburgu Grotzborstel, gdzie przebywałem jako jeniec pod nr 223525. Wszyscy zmuszeni zostaliśmy do pracy w fabryce i innych zakładach przemysłu kolejowego.

(...) W kwietniu 1945 roku na skutek zbliżania się wojsk alianckich zostałem ewakuowany do Husum (Schleswig-Holstein). W okresie od 8 maja do 8 czerwca 1945 roku przebywałem w niemieckim szpitalu wojskowym po przebytej kontuzji głowy.

Po uwolnieniu przez Anglików przewieziono mnie na wyspę Sylt Rantum na pograniczu niemiecko-duńskim, a następnie do Eckernfocle i Flensburga. Stamtąd w 1946 roku powróciłem do Polski".

Cytat pochodzi ze strony: instytut_gluchoniemych.republika.pl

[secesjonista]

Dodajmy, że w 63 rocznicę wybuchu powstania Prezydent odznaczył żyjących członków plutonu:

Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski - Janusz Jerzy Bedyński ("Sekund").

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - Edward Gora ("Mały", "Cichy"), Jan Goruch (Mały Jasio), Jadwiga Stec-Smoczkiewicz ("Jaskółka"), Karol Stefaniak ("Kajtek").

Skład plutonu:

Bałdecki Wacław „Żubr”

Bednarzewski Władysław „ Orzeł”

Bedyński Janusz ,,Sekund”

Chruściel Bolesław „Kot”

Czarnecki Stefan „Omega”

Gajda Stanisław „Gaj”

Gora Edward ,,Mały”, ,,Cichy”

Goruch Jan ,,Mały Jasio”

Klimczewski Jan „Tajemniczy”

Kozyrew Mikołaj „Bohun”

Lubomski Mieczysław „Dzik”

Maciejczyk Jan „Jastrząb”

Malinowski Edmund „Mundek”

Obrycki Jerzy „Bim”

Ostachiewicz Henryk „Zorys”

Purska- Goszczyńska Zofia „Zośka”

Słojkowski Tadeusz „Tygrys”

Sopyło Jan „Igła”

Stec-Smoczkiewicz Jadwiga „Jaskółka”

Stefaniak Karol ,,Kajtek”

Sułowski Kazimierz „Czuwaj”

Szyszkowski Wacław „US”

Włostowski Kazimierz „Igo”

[adamhistoryk]

Nosili opaski "Głuchoniemi", tylko że słowo zapisane po niemiecku. Informację zaczerpnięta z artykułu Michała Wójcika "Jak tu cicho ..." w: "63 opowieści powstańce" Kto wie: skąd te opaski się wzięły? Kto je "nadał". AK?

[secesjonista]

Coś puka, ale to nie to...

otóż opaski z napisem "Taubstumm" to głuchoniemi nosili już w czasie okupacji, dodatkowo zaopatrzeni byli w stosowny dokument potwierdzający ich niepełnosprawność. Było to o tyle korzystne, że Niemcy na ogół nie zawracali sobie głowy sprawdzaniem tego typu osób, co wykorzystywano czyniąc z nich konspiracyjnych kurierów.

Jako ciekawostkę można dodać, że wstępując do konspiracji - przysięgę składali w języku migowym.