Gwardia Królewska w XVII wieku

[Pancerny]

Wiem, że sejm ustalił (ze strachu przed absolutum dominium)liczbę gwardii na 1200 osób.

Wiem, że składała się z dragoni, rajtarii i piechoty.

Nie wiem, jak były zaliczane, chorągwie jazdy autoramentu polskiego na, które wołano "nadworne".

Jeśli Macie jakiekolwiek wiadomości o Gwardii Królewskiej w XVII wieku, to zapraszam do dyskusji.

[Tofik]

Wojsko prywatne króla przez niego utrzymywane, jednak podległe marszałkowi (najpierw wielkiemu koronnemu, dalej marszałkowi nadwornemu i litewskim marszałkom). W 1647 r. ustalono jednak, że pierwszeństwo mają marszałkowie z tego kraju, gdzie aktualnie przebywał dwór. O strukturze gwardii wiadomo malutko, raczej pewne jest, że prym tutaj wiódł władca. W 1626 r. gwardia łącznie z oficerami liczyła 769 ludzi, jednak była to sama piechota. Zwykli gwardziści (a byli też "niezwykli": dobosz, surmacz, trębacze, inżynier) dostawali żołd co miesiąc w wysokości 30 złotych. Dobosz 36 zł, surmacz 40, jeden trębacz (a tych w 1626 r. było pięciu) 86 zł, a inżynier... 425 zł! Gwardia pewnie uczestniczyła m.in. w bitwie pod Gniewem. O ustaleniu liczby gwardii, o której mówił już Pancerny, zadecydował sejm w 1646 r. w konstytucji O zaciągu nowego wojska i rozpuszczeniu jego w Koronie i w Wielkim Księstwie Litewskim. Jak wspomniano, gwardia nie mogła liczyć więcej niż 1200 ludzi (choć raczej nie liczyła w przeszłości więcej niż 1000 żołnierzy).

P.S. Rzeczpospolita Wazów, Henryk Wisner, Warszawa 2004, str. 11 - 13.

[Kadrinazi]

Czym innym była gwardia królewska a czym innym królewskie oddziały nadworne - masz oczywiście rację Tofiku. Od 1647 roku gwardia to faktycznie ok. 1200 ludzi:

- regiment piechoty cudzoziemskiej

- oddział dragonów

- oddział rajtarów

To pozostałość ogromnych zaciągów poczynionych przez Władysława IV (4400 dragonów i 4000 piechurów)

Na początku wojny ze Szwecja 1655 gwardia składała się z:

- regimentu pieszego -1200 porcji

- regimentu dragonów - 600 porcji (przejściowo w kompucie litewskim)

- regiment rajtarii - 350 koni

Istniały też nadworne oddziały królewskie - chorągiew tatarska (Jan Kazimierz miał od 1651 roku 'chorągiew JMci Tatarów' pod porucznikiem Bohdanem Kinśkim), chorągiew kozacka ('pocztowa') czy nadworna chorągiew husarii (za Zygmunta III 'wielka chorągiew dworska' walczyła pod taką nazwą pod Gniewem, ale już w 1627 roku występuje jako chorągiew królewicza Władysława)

Istnieje bardzo dobra praca profesora Nagielskiego 'Liczebność i organizacja gwardii przybocznej i komputowej za ostatniego Wazy (1648-1668)', Warszawa 1989 - niestety nie mam jej w zbiorach, może ktoś spróbuje to niej dotrzeć (ja mam nieco utrudniony dostęp do polskich bibliotek...) i znaleźć więcej szczegółów.

[Pancerny]

chorągiew kozacka ('pocztowa')

Co oznacza "pocztowa"?

Istniały też nadworne oddziały królewskie -

Czy chorągwie nadworne były zaliczane jako prywatne oddziały króla?

[Kadrinazi]

Pocztowa to woziła listy krola :wink:

Część nadwornych na pewno była prywatną własnością krola, czasami pewne jednostki znikały z komputu (zwłaszcza za Sobieskiego) bo przechodziły na żołd krolewski. Nie jestem pewien jak to do końca wyglądało z nadworną chorągwią husarii - w pewnym momencie składała się z pocztow przyprowadzonych przez dworzan, więc raczej własnością krolewską nie była.

[Vissegerd]

Ja słyszałem, że pod koniec panowania Władysława IV liczebność gwardii królewskiej osiągnęła 1600 ludzi. Wiesz coś może na ten temat Kadrinazi?

[Kadrinazi]

Hmm, nie słyszałem o tym, wydaje mi się że to jednak było tylko 1200 żołnierzy. Liczba podana przez Ciebie być może zawiera wojska prywatne monarchy?

[Pancerny]

Władysława IV liczebność gwardii królewskiej osiągnęła 1600 ludzi

Na którymś sejmie gwardię królewską zmniejszono do 800 ludzi, a to wszystko przed obawą szlachty, by król nie wprowadził władzy absolutnej.

[Kadrinazi]

Gwardia krola Jana III Sobieskiego w wyprawie wiedeńskiej - stan według popisu z 01/08/1683 r

[Jan Wimmer, Wiedeń 1683, Warszawa 1983]

1. skwadron arkebuzerii pod Janem Gorzyńskim, starostą starogardzkim - 159 koni

2. regiment piechoty cudzoziemskiej pod gen. maj. Ernestem Donhoffem i płk. Bernstfejerem - 597 porcji

3. regiment dragonii pod Franciszkiem Gałeckim, kuchmistrzem koronnym - 600 porcji

4. chorągiew janczarska krola (nadworna) - 200 porcji

[Tofik]

Na którymś sejmie gwardię królewską zmniejszono do 800 ludzi, a to wszystko przed obawą szlachty, by król nie wprowadził władzy absolutnej.

Wiesz może na którym?

Ja słyszałem, że pod koniec panowania Władysława IV liczebność gwardii królewskiej osiągnęła 1600 ludzi. Wiesz coś może na ten temat Kadrinazi?

A pamiętasz może, gdzie usłyszałeś? Wg Wimmera w 1648 r. mieliśmy 1200 gwardii (podobnie pisze Wisner), 6 tys. rejestrowych i 4 tys. kwarcianych, oczywiście nie wliczam wojsk prywatnych.

To pozostałość ogromnych zaciągów poczynionych przez Władysława IV (4400 dragonów i 4000 piechurów)

Powiedziałbym nawet, że to (skromna) forma rekompensaty ze strony szlachty za niedanie zgody na wojnę z Turcją W końcu gwardia do czasów Władysława IV nie przekraczała 1000 ludzi.

- regiment piechoty cudzoziemskiej

Dodam, że pod wodzą pułkownika Samuela Osińskiego.

[Vissegerd]

A pamiętasz może, gdzie usłyszałeś?

No właśnie nie

Jakbym pamiętał, to bym się nie dopytywał. Być może, że w jakimś HB-ku, albo inszej literaturze. Pewnie kiedyś przypadkiem natrafię, to podam. Miałem nadzieję, że też ktoś to czytał. Przepraszam, że chciałem się Wami wyręczyć

Pozdrawiam.

[Kadrinazi]

Być może liczba 1600 żołnierzy powstała z dodania 1200 gwardzistow z oddziałami nadwornymi (400 to całkiem słuszna liczba)?

[Pancerny]

Wiesz może na którym?

Nie pamiętam na którym to było sejmie, ale to było za panowania Jana Kazimierza.

[Tofik]

Być może liczba 1600 żołnierzy powstała z dodania 1200 gwardzistow z oddziałami nadwornymi (400 to całkiem słuszna liczba)?

W sumie pomylić oddziały nadworne z gwardią królewską zdaje się być ludzką rzeczą

Wydaje mi się, że Kadrinazi ma rację, np. w 1653 r. oddziały nadworne liczyły ok. 500 ludzi (85 - 120 rajtarów, 40 kozaków, 160 dragonów, 200 piechoty), nie ma powodów by twierdzić, że gwardia królewska nie liczyła wówczas ok. 1000 żołnierzy (w 1648 r. między Korsuniem a Piławcami liczyła 1200, bodajże 800 piechoty, 200 rajtarów, 200 kozaków), więc pomyłka takie coś jest możliwe.

[Kadrinazi]

Małe sprostowanie Tofiku - jazda typu kozackiego, Tatarzy JKM czy piechota węgierska to nie jest gwardia tylko oddziały nadworne - formacjami gwardii za Wazow była piechota cudzoziemska, dragoni i rajtarzy. O ile od lat 50-tych jednostki gwardii są normalnie w kompucie, o tyle jednostek nadwornych tam nie uświadczysz.