Tomasz Dąbrowa - zapomniany bohater

[Jarpen Zigrin]

Rotmistrz Tomasz Dąbrowa jeden z dowódców spod Kircholmu. Pod jego dowództwem był gros siły, bo aż 1250 koni na lewym skrzydle.

Podczas frontalnego ataku husarii, która siała spustoszenia w czworobokach pikinierów decydujące uderzenie wykonały oddziały właśnie Tomasza Dąbrowy zataczając łuk uderzyły z wiatrem tworząc tumany kurzu maskujące nasze uderzenie, a tym samym zajeżdżając w bok rajtarię Mansfelda rozniósł ją od razu. On też wykonywał rozkaz upozorowania ucieczki podczas bitwy. Dąbrowa osobiście śmiertelnie ranił księcia von Lūneburg. Sam był również ranny w trakcie starcia.

Jego osoba jest po Chodkiewiczu kluczową podczas bitwy pod Kircholmem, ale o niem nie zwykło się niestety mówić w podręcznikach. Czy znacie może inne zasługi rotmistrza Dąbrowy lub publikacje dotyczącego jego osoby?

[Pancerny]

Nigdzie nic o nim nie znalazłem z wyjątkiem tej bitwy.

[Vissegerd]

Ja trochę poszperałem. Tomasz Dąbrowa dowodził chorągwią husarską w pułku hetmana Chodkiewicza, służąc w nim podczas nie tylko podczas kampanii inflanckiej, ale również poźniej, podczas moskiewskiej. To ten pułk szedł min. na odsiecz Moskwie w 1612 roku. Wynika z tego, że Tomasz Dąbrowa pochodził z WXL i był rotmistrzem husarskim. Pod Moskwą jego chorągiew liczyła 153 kopie. Niestety, nic więcej nie znalazłem.

Pozdrawiam.

[Tofik]

Pod jego dowództwem był gros siły, bo aż 1250 koni na lewym skrzydle.

To nie jest dokładnie ustalone. Jaki historyk, takie dane. Naronowicz - Naroński podaje, że miał 910 żołnierzy, Laskowski 1210, Majewski 850 - 950. Pewne jest, że dowodził samą jazdą (zresztą, z tego co wiem, historycy są raczej zgodni co do tego, że piechota liczyła ok. 1000 ludzi i stanowiło ok. połowę centrum (to już zależy od tego jaka była liczba jazdy, a jaka była liczba jazdy, zależy od autora :roll: ).

[Vissegerd]

Mnie wygląda na to, że jeżeli Dąbrowa pod Kircholmem dowodził tym samym pułkiem, co później pod Moskwą, to liczba mogła się wahać pomiędzy 900 a 1150. Mniej wiecej. Pod Moskwą pułki liczył ok. 1120 szabel jazdy, więc pod Kircholmem mogło być podobnie. Chorągiew Dąbrowy była najliczniejsza w pułku, dlatego zapewne dowodził atakiem (pozostałe chorągwie liczyły od 50 do 120 szabel). Sądzę też, że rzeczywista, dokładna liczba może być trudna do ustalenia. Co innego jest w spisach źródłowych, a co innego było w rzeczywistości. Często błędnie przelicza się "porcje" na "kopie" wprost, oczywiście źle. Po odjęciu ślepych porcji i innych, otrzymuje się zawsze niższą liczbę o jakieś 20-25%. Wydaje mi się więc, że Naronowicz-Naroński przyjął liczbę "po porcjach", stąd takie różnice.

Pozdrawiam.

[Tofik]

Chorągiew Dąbrowy była najliczniejsza w pułku, dlatego zapewne dowodził atakiem (pozostałe chorągwie liczyły od 50 do 120 szabel).

Masz rację, choć nie do końca Pod Kircholmem 2 chorągwie husarskie Tomasza Dąbrowy (ok. 200 koni) stanowiła pierwszy rzut lewego skrzydła. Liczebnością dorównywały jej 2 chorągwie husarskie stanowiące trzeci rzut, prowadzone przez Machowskiego (też ok. 200 koni). Oczywiście drugi rzut był najliczniejszy, bo liczył ok. 410 koni (dokładniej: 100 husarzy pod Kossakowskim, kornet 50 arkebuzerów/rajtarów pod Plettembergiem, kornet 60 arkebuzerów/rajtarów pod Wallem, kornet 100 arkebuzerów/rajtarów pod Wittingiem i chorągiew kozacka [100 koni] pod Strzeleckim). Jak widać husaria stanowiła całość pierwszego i trzeciego rzutu oraz była częścią drugiego.

Co innego jest w spisach źródłowych, a co innego było w rzeczywistości.

Oczywiście, tu masz całkowitą rację. W wielu wojnach RON nie zgadzają się liczby i daty z rzeczywistością.

[ Dodano: 2008-09-14, 20:32 ]

Po odjęciu ślepych porcji i innych, otrzymuje się zawsze niższą liczbę o jakieś 20-25%.

Hm, aż tyle? Wg Wimmera tylko (i aż) 10%. Idąc więc tym tokiem, można uznać, że lewe skrzydło wynosiło najwyżej 1090 ludzi.

[Kadrinazi]

Takich bohaterow jak Dąbrowa było więcej, tylko z reguły mamy o nich mniej informacji, gdyż światła padają na hetmana dowodzącego w bitwie Kilka przykładow:

Wincenty Wojna - porucznik chorągwi husarskiej w armii litewskiej. Dowodzony przez niego oddział (300 husarzy) 'wiązał', przy wsparciu kurlandzkiej rajtarii, centrum armii szwedzkiej pod Kircholmem. W tej bitwie Wojna pokazał mistrzostwo w dowodzeniu i używaniu husarii.

Gabriel Wojniłłowicz - zasłużony w czasie 'Potopu', porucznik chorągwi husarii JKM, potem chorągwi kozackiej (pancernej) JKM, d-ca pułku królewskiego w dywizji Czarnieckiego w Danii i podczas walk z Moską (Połonka, Basia). Bardzo dobry, energiczny oficer, czego dowody dał chociażby pod Połonką.

[Tofik]

On też wykonywał rozkaz upozorowania ucieczki podczas bitwy.

To ciekawa kwestia. Wg Podhorodeckiego "podpuszczanie" Szwedów trwało trzy godziny. Po trzech godzinach i próbach wciągnięcia Szwedów do walki, Litwini zaczęli uciekać. Najważniejszą kwestią jest to, kto uciekał i kto nimi dowodził. Sens prowokowania Szwedów husarią był raczej mały, z pewnością wykorzystano do tego kozaków lub petyhorców, tyle, że na pewno tych pierwszych, bo tych drugich w pułku Dąbrowy nie było. Tak przedstawiał się rozkład liczebności formacji w oddziale Dąbrowy (za Wisnerem):

- 500 husarzy,

- 210 arkebuzerów/rajtarów,

- 100 kozaków.

Dąbrowa osobiście dowodził dwiema 100 - konnymi chorągwiami husarskimi, jedyną w jego pułku rotą kozacką dowodził zapewne Strzelecki. Ciekawi mnie więc, czy Dąbrowa celowo opuszczał (na 3 godziny) swoje skrzydło, czy też manewr pozorowanej ucieczki wykonywali kozacy pod dowództwem Strzeleckiego.

Sam był również ranny w trakcie starcia.

Oprócz niego byli ranni tacy żołnierze jak Wincenty Wojna (znany wszystkim dowódca 300 husarzy z centrum) i Teodor Lacki (dowódca 200 husarzy stojących w odwodzie, rozstrzygnął bój na prawym skrzydle wojska RON).

Tomasz Dąbrowa dowodził chorągwią husarską w pułku hetmana Chodkiewicza, służąc w nim podczas nie tylko podczas kampanii inflanckiej

Np. dowodził chorągwią husarską, walczyła pod Rakvere (1603), gdzie husarze rozbili rajtarię i piechotę estońską, ale nie zdecydowali się na bój z siłami głównymi Lennartsona.

[Tofik]

12 czerwca 1603 r. Dąbrowa dowodził podjazdem, który spalił przedmieścia Parnawy.

W czasie kampanii 1605, gdy Chodkiewicz zamierzał rozbić Mansfelda pod Rygą i ryżanie zapewniali go, że pomoc jest niepotrzebna, Dąbrowa został wysłany dla wybadania nastrojów mieszczańskich (hetman nie ufał Rydze), które ocenił jako dobre.

[Kadrinazi]

Jesienią 1602 roku Dąbrowa dowodził garnizonem Felinu - 100 koni husarii (zapewne jego rota) i 600 piechurami. Rota Dąbrowy wzięła udział w potyczce nieopodal Rekvere (5 marca 1603 roku). Podjazda czerwcowy, wspomniany przez Tofika, liczył ok. 150 koni - Dąbrowa spalił przedmieście Parnawy (tzw. Starą Parnawę), ale podczas odwrotu napotkał przeważające siły szwedzkie i unikając walki powrocił do Felina.

Zimą 1609 roku znow widzimy Dąbrowę przy hetmanie Chodkiewiczu - jego rota husarska wchodzi w skład siły w obozie pod Salis. Spieszona husaria rotmistrza bierze udział w zdobyciu Parnawy 1/2 marca 1609 roku.

6 października 1609 roku widzimy Dąbrowę na czele pułku jazdy w bitwie przeciw siłom szwedzkim gen. Mansfelda (bitwa nad rzeką Gawią), gdzie jego szarża miała decydujący wpływ na wynik starcia.

Towarzyszył hetmanowi w wyprawie do Rosji - podczas proby odsieczy Moskwy na przełomie sierpnia i września 1612 roku w pułku Chodkiewicza chorągiew Dąbrowy jest najliczniejsza (153 konie).

Towarzyszył też hetmanowi w początku 1615 roku - nie udało mi się jednak ustalić, czy także w dalszej kampanii.

W spisie wojska pod Chocimiem w 1621 roku chorągiew Dąbrowy nie figuruje, nie ma go także w spisie wojsk litewskich walczących w Inflantach w tymże roku.

[Kadrinazi]

Usunąłem informacje o Aleksandrze Bałabanie, które były najzupełniej błędne Za wywołanie konfuzji (w tym innym temacie) bardzo przepraszam!