"Zośka" i "Parasol"... a gdzie reszta?

[Albinos]

Do założenia tematu zachęciła mnie wypowiedź Markusa w temacie o ulubionym zagadnieniu Powstania Warszawskiego. Napisał on tam, iż jedyne co z powstania zna w miarę dobrze, to dokonania "Zośki". Wypowiedź ta wpisuje się, w mojej ocenie, w taką dość powszechną tendencję, "rozczytywania" się wielu osób w dokonaniach "Zośki" oraz "Parasola". Te dwa bataliony stały się jakby symbolem walczącej Warszawy.

Jak myślicie co powoduje, iż wiele osób z powstaniem kojarzy właśnie te dwa bataliony? Czemu nie mówi się ogólnie o "Czacie 49", o "Baszcie", o "Leśniku" czy też o "Golskim"? Jakie hasła dotyczące konkretnych postaci, jednostek, starć, Wam się kojarzą z Powstaniem Warszawskim?

[Leuthen]

Powodów takiego stanu rzeczy jest, moim zdaniem, co najmniej kilka:

1) "Zośka" - chyba powszechnie kojarzymy ten pseudonim z "Kamieniami na szaniec" Kamińskiego (za moich czasów lektura obowiązkowa w podstawówce). Ten sam autor napisał książkę "Zośka i Parasol"

2) Słynna piosenka z okresu powstania: "Pałacyk Michla, Żytnia, Wola

Bronią jej chłopcy od Parasola"

3) Krzysztof Kamil Baczyński, jeden z najsłynniejszych w polskiej literaturze poeta-żołnierz, był w "Parasolu" (poległ 4 sierpnia 1944 r.)

4) Spektakularne sukcesy baonu "Zośka" w powstaniu (zdobycie "Panter" 2 VIII, zdobycie "Gęsiówki" itd.)

5) Spektakularna działalność "Parasola" przed powstaniem (ze słynnym zamachem na Kutscherę na czele)

Oba w/w bataliony doczekały się po wojnie obszernych monografii (pióra Stachiewicza i Borkiewicz-Celińskiej), czym nie każda jednostka powstańcza moze sie pochwalić (np. nie znam monografii batalionu "Miotła" ze słynnego Zgrupowania "Radosław").

[Albinos]

(np. nie znam monografii batalionu "Miotła" ze słynnego Zgrupowania "Radosław").

Taką podstawową pozycją na ten temat jest praca Leszka Niżyńskiego "Batalion "Miotła"". Jest jeszcze praca Antoniego Olszewskiego, Jana Romańczyka i Romana Staniewskiego "Pamięć o Batalionie Armii Krajowej "Miotła"". Na temat "Zośki" jest prac naprawdę sporo, jak choćby Borkiewicz-Celińskiej, "Parasol" ma Stachiewicza, "Pięść" prace Kuleszy i Bieleckiego oraz wspomnienia "Agatona". To wszystko są pokaźne pozycje. A co ma w mojej ocenie najlepszy batalion powstania czyli "Czata 49"? Ledwie 80 stron wspomnień Jędrzejewskiego i trochę artykułów Śreniawy-Szypiowskiego. Tego nie rozumiem kompletnie. Oddział który zapisał tak wspaniałą kartę w powstaniu, nie doczekał się jeszcze porządnej monografii. Że nie wspomnę już o tym, iż samo Zgrupowanie "Radosław" nie ma swojej monografii. Jedyna taka spójna praca, jaką znam, na jego temat, to biografia "Radosława".

Z pierwszymi trzema punktami muszę się zgodzić. Zarówno "Zośka" jak i "Parasol" dzięki tym wizerunkom w sztuce okresu okupacji stały się "marką" znaną powszechnie. Do tego dochodzą postaci takie jak Baczyński, bracia Romoccy, Szczepański. Młode dziewczęta i chłopcy, którzy powinni korzystać z życia oddają je za Ojczyznę w walce z okupantem. To jest coś co ludzi naprawdę porusza, i słusznie. Taka ofiara zasługuje na pamięć.

Co do dwóch ostatnich punktów można by polemizować, a już na pewno co do 4. Dokonania "Zośki" stały się słynne, ale przecież tyle innych oddziałów pokazało prawdziwą klasę. Batalion pancerny "Golski" zdobył i utrzymał przez długi czas Politechnikę, zdobywali także "małą PAST-ę". Zgrupowanie "Chrobry II" utrzymało się na swoich pozycjach przez praktycznie całe powstanie. Z kolei batalion "Czata 49" przeszedł ten sam szlak co "Zośka". Składał się z jednych z najlepiej wyszkolonych żołnierzy w powstańczej Warszawie. Dlatego też te dokonania bojowe, w mojej ocenie, nie są tutaj czynnikiem decydującym. Prędzej już "działalność" bojowa przed powstaniem.

[widiowy7]

Cały czas to chodzi o tzw. "prasę". Po prostu "Czata 49" nie miała szczęścia do wspomnień pamiętnikarskich, albo gierkowska cenzura dopuszczała wspomnienia harcerzy, Którzy w owych czasach już mogli istnieć.

[Albinos]

Po prostu "Czata 49" nie miała szczęścia do wspomnień pamiętnikarskich,

A byłoby co opisywać. Ludzie tacy jak "Motyl", "Witold" czy też "Piotr" mieliby o czym pisać. Można żałować zmarnowanych szans, jakie mieli "Jędras" oraz Śreniawa-Szypiowski, człowiek który miał największe zbiory dotyczące powstania, jakie kiedykolwiek osoba prywatna zgromadziła. Jeden napisał 80 stron, drugi kilka artykułów. Przyczyny takiego stanu rzeczy nie jestem w stanie zrozumieć. Monografia "C49" (może coś na kształt ostatniej pracy pana Stroka) to pozycja, jaką najchętniej bym widział u siebie na półce. Mam jednak dziwne wrażenie, że jeszcze dużo wody w Wiśle upłynie, zanim to nastąpi.

albo gierkowska cenzura dopuszczała wspomnienia harcerzy, Którzy w owych czasach już mogli istnieć.

To już chyba nawet nie chodzi o to, że dopuszczała, ale o to, że ona istniała. Inne jednostki raczej nie miały i nie mają tego szczęścia. Poza pojedynczymi publikacjami, nic się nie pojawia. Zresztą nawet wspominana "Miotła" i "Pięść" mają po 2-3 pozycje i to wszystko.

[ciekawy]

Jak myślicie co powoduje, iż wiele osób z powstaniem kojarzy właśnie te dwa bataliony? Czemu nie mówi się ogólnie o "Czacie 49", o "Baszcie", o "Leśniku" czy też o "Golskim"? Jakie hasła dotyczące konkretnych postaci, jednostek, starć, Wam się kojarzą z Powstaniem Warszawskim?

Oooo - przepraszam. Mnie PW kojarzy się jeszcze z jedną, naprawdę mało znana osobą - por. Romualda Radziwiłłowicza. Spytacie - kto zacz ?

Otóż jest to postać barwna i nietuzinkowa, której wojennych losow mam zamiar dociec. Przede wszystkim - oficer mojego ukochanego 24 pulku ułanów (d-ca I plutonu w 3 szwadronie tego pułku, nieco później - jego d-ca). Jako żołnierz 24 pu służy pod płk. dypl. Maczkiem w 10BK we wrześniu 1939r. Jego bojowy szlak kończy się pod Radymnem - wypełniając rozkaz dowódcy 24 Pułku Ułanów płk. dypl. Kazimierza Dworaka, por. Romuald Radziwiłłowicz od północy z 9 na 10 września znajdował się we wsi Ostrów pod Radymnem, mając ze sobą samochód osobowo-terenowy z pocztu 3 szwadronu, którym dowodził. Było ich w sumie ośmiu z kierowcą, wszyscy już prawie weterani, bo niemal codziennie bili się z Niemcami. Ich zadaniem było wyłapywanie żołnierzy i pojazdów z fali odwrotowej, a następnie kierowanie ich na przeprawę przez San w Radymnie i dalej do rejonu zbiórki w Makowisku. - Oprócz dzielnego kaprala Kasjańskiego z 1 batalionu 53 Pułku Piechoty - wspomina Romuald Radziwiłłowicz - którego wraz z karabinem przeciwpancernym zwerbowałem do szwadronu kilka dni temu pod Radomyślem, znałem mych chłopców z pocztu i wiedziałem doskonale, że mogę na nich zawsze liczyć. Nie miałem ani cienia wątpliwości, że poszliby za mną wszędzie. Taka w nich już bowiem była kawaleryjska brawura i zaciętość, że nikogo i niczego się nie bali. I tylko dzięki ich męstwu i determinacji udało nam się wtedy, 10 września o świcie, zatrzymać gros sił 4 Dywizji Lekkiej gen. mjr. Alfreda von Hubickiego i, opóźniając jej atak na Jarosław o 4-5 godzin, pokrzyżować misterne plany Sztabu 14 Armii.O brzasku uciekająca w panice przed Niemcami kolumna taborów i żołnierzy kierowała się z Radymna na Ostrów. - Ponieważ wiem - kontynuuje - że strach ma wielkie oczy, nie mogłem uwierzyć uciekającym, że w Radymnie znajdują się niemieckie oddziały zmotoryzowane, tym bardziej iż były to nasze głębsze tyły, a linia Sanu miała być silnie obsadzona. Oceniłem nieprzyjaciela jako drobny oddział spadochroniarzy lub silniejszą grupę dywersyjną i postanowiłem otworzyć drogę na most w Radymnie, opanowując panikę i biorąc w karby uciekających. Pod groźbą użycia broni udało nam się wkrótce zebrać ok. 300 szeregowych i kilku oficerów. Objąwszy nad nimi komendę i wyznaczywszy dowódców, zorganizowałem trzy słabe kompanie i w dwóch rzutach z determinacją uderzyłem na Radymno. Ja wraz z kapralem, z karabinem przeciwpancernym posuwałem się przed tyralierą prawej kompanii, moich sześciu ułanów dodawało piechurom i łazikom bojowego animuszu, pilnując z bronią gotową do strzału, by nikt nie urwał się do tyłu. Po początkowym powodzeniu, po godzinie natarcie utknęło. Ogień licznych cekaemów, moździerzy i artylerii niemieckiej zatrzymał polskie natarcie w połowie drogi między Ostrowem a Radymnem. Ale ponieważ Niemcy nie znali liczebności polskich sił, a zdeterminowane uderzenie Polaków wprowadziło ich w błąd, zamiast silnie zaatakować, również przeszli do obrony. Wreszcie, gdy ok. godz. 9 rozpoczęli atak, został on - mimo poniesienia dużych strat - zatrzymany przez Polaków. Ok. godz. 10 por. Radziwiłłowicz został ciężko ranny, co przesądziło o dalszym boju. Niebawem oddział polski został rozbity i wzięty do niewoli. I teraz najlepsze - oto, co przytrafiło się w niewoli jako jedynemu polskiemu żołnierzowi, bohaterskiemu porucznikowi:

http://radymno.pl/index.php?grp=14

Nie znam dalszych losów porucznika po wyjściu ze szpitala - najprawdopodobniej udaje mu się zbiec, i trafic do konspiracji. Następuje dlugo, długo nic (w mojej luce informacyjnej) - jest rok 1944, wybucha Powstanie Warszawskie - i tu wypływa znowu na arenę nasz porucznik: pojawia sie jako d-ca Zgrupowania (w stopniu rotmistrza - kawaleryjski odpowiednik kapitana przyp. ciekawy) "Zaremba" . Zgrupowanie to powstało 2 sierpnia 1944 roku. Od 8 sierpnia dowództwo zgrupowania miało swoją siedzibę przy ul. Poznańskiej 12. Po utracie ręki w dniu 28 sierpnia, rtm. Radziwiłłowicz przekazał dowodzenie zgrupowaniem kpt. cichociemnemu "Piorunowi" - Franciszkowi Malikowi.

http://www.powstanie-warszawskie-1944.ac.p...emba_piorun.htm

Co myślicie o tej nietuzinkowej postaci ? Czy jest możliwe odtworzenie losów bohaterskiego poruucznika (rotmistrza), ktory wraz z kilkoma ułanami (i przygodnie zebrana grupą uciekinierów - żołnierzy) zaatakował niemiecką 4.DLek. ?

pzdr.

[Albinos]

Wielkie dzięki za Twój głos ciekawy, da mi to trochę do myślenia;) Jeśli byłbyś zainteresowany historią tegoż zgrupowania, gdybyś szukał szczegółowych informacji na temat porucznika Romulda Radziwiłłowicza, to polecam dwie książki Cezarego Leżeńskiego "Marka", jednego z najmłodszych żołnierzy tego oddziału w powstaniu (miał wówczas 14 lat), pierwsza to "Zatrzyj z włosów pył bitewny", druga "Zgrupowanie Armii Krajowej Zaremba-Piorun". Trzecią pozycją jest "Batalion Armii Krajowej "Zaremba-Piorun" w Powstaniu Warszawskim" Tadeusza Baczyńskiego. Wszystkie trzy pozycje razem to około 600 stron.

Dzięki za odpowiedź, i zapraszam kolejne osoby;) Co Wam się kojarzy z Powstaniem Warszawskim? Jaki oddział, postać, wydarzenie?

[widiowy7]

Ciekawe czy są w ogóle jakieś wspomniena praskich powstańców?

"Miotła" w okresie okupacjii, oprócz dywersjii, była karzącą ręką Polski Podziemnej.

Wymiatali ze społeczeństwa chwasty. a mogło się przecierz zdarzyć, że były one koloru czerwonego.

Po wojnie żołnierze tego batalionu mieli szczególnie ciężkie przejścia z władzą ludową.

raczej nie mieli czasu i okazji do pisania.

Ja też wychowany na "Zośce", praktycznie nic nie wiem ani o tym batalionie ani o baonie "Pięść".

[Albinos]

Ciekawe czy są w ogóle jakieś wspomniena praskich powstańców?

Na temat Pragi ogólnie jest bardzo mało materiałów. Osobiście znam tylko pozycję Bartelskiego na ten temat. Ze wspomnieniami może być o tyle problem, że powstanie tam trwało jednak krótko, ledwie kilka dni.

"Miotła" w okresie okupacjii, oprócz dywersjii, była karzącą ręką Polski Podziemnej.

Przecież żołnierze "Zośki" i "Parasola" także się tym zajmowali;) Większą rolę w takiej a nie innej sytuacji "Miotły" widziałbym w kwestii formalnej likwidacji tegoż batalionu. Przecież po krwawych walkach na Stawkach batalion praktycznie przestał istnieć, resztki wcielono do "C49". Z kolei jeśli chodzi o samą "Czatę" i "Pięść" to były to oddziały powstałe na krótko przed samym powstaniem, chociaż teoretycznie "C49" miała swoje korzenie w Centrali Zaopatrzenia Terenu, która istniała już pewien czas przed powstaniem. Nie brały udziału w akcjach podziemnych jako te konkretne oddziały. Więc i ich sława była mniejsza, ale to też nie tłumaczy braku monografii wielu oddziałów. Niemniej "Miotła" i "Pięść" doczekały się swoich monografii, i to całkiem obszernych. Kwestia "Czaty" jest dla mnie trudna do zrozumienia. Przecież tyle innych oddziałów ma swoje monografie, czy jak Zgrupowanie "Zaręba-Piorun" trzy mniejsze, czy jak Zgrupowanie "Kryska" jedną potężną, prawie 900-stronicową pracę Fojcika. Problemem może być brak dokumentów "Czaty", które spłonęły w trakcie walk na Czerniakowie bodajże.

[Pancerny]

Albinos prosi więc jestem:Moja odpowiedź pokrywa się w pełni z postem Leuthena.Nic dodać nic ująć.

P.S Komunie nie zależało na gloryfikacji powstania,im mniej się o nich wiedziało tym lepiej.W szkole temat Powstania Warszawskiego został sprytnie pominięty.

[Albinos]

P.S Komunie nie zależało na gloryfikacji powstania,im mniej się o nich wiedziało tym lepiej.

Jeśli mowa o powstaniu jako takim, to się zgadzam. Inaczej natomiast sprawa wygląda moim zdaniem, jeśli mowa o powstańcach. Nie wiem co prawda od kiedy trwała ta zmiana, jednak faktem jest, że podczas rozmów nad pomysłem pomnika Powstania Warszawskiego władze chciały pomnik postawić, jednak miał on upamiętniać Powstańców Warszawskich, a nie samo powstanie.

Dzięki Pancerny;) Mam nadzieję, że to nie koniec chętnych.

[Pancerny]

Mój dziadek walczył i był ranny w '39 na wschodniej granicy(Kobryń),do 1987 roku nie mógł ubiegać się o legitymacje inwalidy wojennego ,"bo takiej wojny nigdy nie było".dopiero po tym okresie coś się zmieniło.

[Albinos]

Chyba jednak trochę wcześniej zaczęły się pojawiać pewne znaki, jak choćby "Warszawska Nike" dłuta Koniecznego, poświęcona "Bohaterom Warszawy 1939-1945". Jednak to podpada już pod temat o losach powstańców po wojnie: http://www.historia.org.pl/forum/viewtopic.php?t=3298 .

[widiowy7]

Przecież żołnierze "Zośki" i "Parasola" także się tym zajmowali;

Tak ale w trochę inny sposób. To były akcje zbrojne, twarzą w twarz z przeciwnikiem, w ostrzale z każdej strony. "Miotła" wykonywała wyroki bardziej w sposób skrytobójczy.

Jeżeli Padlewski zgromadził dużą ilość wspomnień, spisywaną w obozach jenieckich,to może po prostu zła wola władz tzn na pewno.

Podejrzewam ze po odwilży 1956 roku, przyzwolenie władz, było tylko na te legendarne w sumie bataliony harcerskie ( odrodziło się przecież i harcerstwo).

[Albinos]

Tak ale w trochę inny sposób. To były akcje zbrojne, twarzą w twarz z przeciwnikiem, w ostrzale z każdej strony. "Miotła" wykonywała wyroki bardziej w sposób skrytobójczy.

Nie wydaje mi się jednak, aby to miało aż tak duży wpływ na różnice pomiędzy ilością prac na temat "Zośki" i "Parasola" a tymi na temat "Miotły", chyba żeby wziąć pod uwagę fakt, iż akcje "Miotły" były mniej spektakularne. Przyczyny w mojej ocenie, można upatrywać także w tym "przyzwoleniu" na te bataliony harcerskie, o którym wspominałeś. Do tego mniejsza ilość żołnierzy "Miotły", którzy mogliby te wspomnienia spisać. Chociaż to też raczej nie było regułą. Niektóre oddziały wyszły z powstania w lepszym stanie, a jednak liczba pozycji na ich temat nie jest szczególnie imponująca.