Gmach PASTy i jego znaczenie w PW

[Albinos]

Walki o gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej 37, czyli popularnej PASTy, należą do najsłynniejszych epizodów historii powstańczej Warszawy. Od 1 do 20 sierpnia próbowano zdobyć budynek, jednak robiono to w sposób ostrożny, ze względu na aparaturę jaka znajdowała się wewnątrz. Po opanowaniu obszaru dookoła PASTy budynek stał się jedynym cierniem niemieckim, jednak cierniem bardzo bolesnym. Codziennie od ostrzału snajperów ginęło wiele osób, które odważyły się pokazać na ulicy.

Jak oceniacie znaczenie PASTy? Czy budynek można było zdobyć wcześniej? Jak oceniacie samo zdobycie gmachu?

[dzionga]

Jak oceniacie znaczenie PASTy?

Zdobycie tego gmachu miało bardzo duże znaczenie, bo był to jeden z najwyższych budynków w mieście i kontrola nad nimi dawała powstańcom możliwość "trzymania" pod ostrzałem kilku ulic wokół tego budynku.

Czy budynek można było zdobyć wcześniej?

Według mnie nie, bo to był świetny punkt ostrzałowy, a Niemcy, wiadomo, mieli broń, więc mogli tam trochę posiedzieć. Na szczęście w końcu go zdobyto, bo dalszy ostrzał niemiecki z tak wysokiego budynku spowodowałby jeszcze większe straty po stronie polskiej.

Jak oceniacie samo zdobycie gmachu?

Kilkanaście godzin ciężkiej, ale przynoszącej efekty walki. Po stronie Polaków 17 zabitych, po stronie niemieckiej 38 i ponad 100 Niemców wziętych do niewoli. Chyba nawet jest film, jak powstańcy wyprowadzają Niemców ze zdobytego budynku.

[widiowy7]

Kolejne pytanie.

Czy PAST-a nie była główną centralą telefoniczną Warszawy?

Do tego działającą mimo oblężenia przez powstańców?

[Albinos]

Czy PAST-a nie była główną centralą telefoniczną Warszawy?

Żeby tylko. O ile mnie pamięć nie myli, był to także główny węzeł łączności na linii Berlin-Front Wschodni. Dla obu stron miał on ogromne znaczenie. Raz to to, że umożliwiał odpowiednią kontrolę nad działaniami swoich oddziałów, a dwa, jak napisała już dzionga, był naprawdę ważnym punktem dla kontrolowania ruchu w okolicy. Do tego dochodzi ogromne znaczenie psychologiczne, jakie wynikało z faktu zajęcia tego budynku.

[dzionga]

Do tego dochodzi ogromne znaczenie psychologiczne, jakie wynikało z faktu zajęcia tego budynku.

No i jak już wcześniej napisałam Niemcy mieli sporo broni, więc przyz zdobycie PAST-y i my się trochę wzbogaciliśmy.

[widiowy7]

Straty

Liczebność i straty załogi niemieckiej - polegli 56 osób, ranni 6 osób, jeńcy 115. Razem 157 osób.

Straty strony polskiej - bez poległych i rannych z placówki przy ul. Królewskiej 16 broniących dostępu do PAST-y - wyniosły:

polegli - 52 osoby, ranni - 49 osób, to dane z batalionu "Kiliński" oraz z ODB-3 (1147), "Koszty" i innych - poległo 6 osób, a rannych zostało 14. Łącznie - poległo 58 osób, a rannych zostało 65 osób. Są to dane niepełne. Nieznane są losy niektórych żołnierzy batalionu "Kiliński". Nieznane są straty wśród ludności cywilnej. Uwolniono zakładników, polskich pracowników technicznych PAST-y, których Powstanie zastało w pracy. Było ich 14. - dziesięciu mężczyzn i cztery kobiety. Jeden z nich został zastrzelony przy próbie ucieczki.

Niestety, nie dotarłem do danych, ile broni zdobyto.

Oglądając filmy archiwalne, musiało być tego sporo.

[dzionga]

Oglądając filmy archiwalne, musiało być tego sporo.

Mamy to szczęście, że przebieg walk o PAST-ę jest dobrze udokumentowany.

[Leuthen]

W jednym z sierpniowych numerów miesięcznika "Odkrywca" [nie pamiętam w którym roku] był artykuł dotyczący walk o PAST-ę. PAST-a została w nim nazwana "powstańczym Monte Cassino".

[Albinos]

Dzisiaj obchodzimy 64 rocznicę zdobycia gmachu PAST-y.

[Albinos]

Małe uzupełnienie odnośnie broni. Zdobyto wówczas 50 peemów, jeden ckm, kilka rkm-ów i działko przeciwpancerne. I właśnie to działko interesuje mnie najbardziej. Dysponuje ktoś może danymi na temat tego, gdzie to działko zostało przetransportowane po zdobyciu PASTy?

[Albinos]

Ostatnio natrafiłem na dość zaskakującą (jak dla mnie) informację nt. walk o PASTę z początkowego okresu. Po nieudanych szturmach z 4-6 sierpnia, kolejny planowano na dzień 7 sierpnia. Jednak w meldunku z odprawy d-ców, który to (meldunek) został wysłany do "Chirurga", por. Władysław Dermosz "Kutno" zakomunikował, iż bez czołgów akcja skończy się kolejną porażką. Zostaje wysłany następujący dokument... do "Radosława":

Ośmiu nielichych dowódców, pechowych dotąd, prosi uprzejmie Pana Pułkownika o łaskawą zgodę na poparcie naszej akcji przeciwko Paście dwoma tygrysami [...]. Bez artylerii nie możemy zdobyć PAST-y, gdyż Niemcy wybudowali poza oknami betonowe lub murowane bunkry. Dowodem naszej dobrej woli i odwagi było dwukrotne dojście do II piętra przy stracie zabitych 10 ludzi. Dalej jest żelazna krata i wewnętrzne bunkry. Rozkaz poleca zdobyć PAST-ę za wszelką cenę nawet kosztem spalenia i wysadzenia jej w powietrze, gdyż nie tylko jest najwyższym punktem obserwacyjnym, ale i podsłuchowym naszych rozmów.

Za: T. Taborek, Edward Pfeiffer "Radwan", Łódź 2009, s. 81.

Nie ukrywam, że dokument jest wyjątkowy. Mamy tutaj bowiem prośbę dowódców oddziałów działających w Śródmieściu, którzy mają swoich bezpośrednich zwierzchników, do dowódcy oddziału znajdującego się w bezpośredniej gestii KG AK, o pomoc. Orientuje się ktoś może w szczegółach całej sprawy? Bo że pomoc "Radosława" była wykluczona, to jest poza wszelką dyskusją.

[Albinos]

Jeszcze wracając do sprawy powyższego listu do "Radosława". Orientuje się ktoś może, kto był w tej ósemce? Interesuje mnie zwłaszcza to, czy był wśród nich kpt./mjr "Kmita" z "Koszty".

[Wolf]

Tak a propos tematu to "Pasta" była największym/najsilniej obsadzonym przez Niemców bronionym obiektem jaki powstańcom udało się zdobyć w trakcie całego PW.

A jeńców (wg Kirchmayera )owszem w zdobytej Paście wzięto 115 ale liczbę zabitych tam wrogów Kirchmayer podaje na 36 a nie 56 jak ów kombatant..

A co do gmachu-zapewne można było zdobyć go wcześniej ale pod warunkiem odcięcia od Ogrodu Saskiego/uniemożliwienia napływu posiłków i przygotowania takiej grupy uderzeniowej (250 szturmujących z saperami,minerkami,przygotowaną benzyną,motopompą i miotaczami ognia)jaka zaatakowała go 19/20 VIII.

Zdobycie PASTY było sukcesem taktycznym-"Monter" poświęcał mu tyle uwagi jakby było co najmniej operacyjnym.

Edytowane 14 Sierpień 2010 przez Wolf

[FSO]

Witam;

Albinos: małe pytanie: ile grup zdobywało do owego 7 sierpnia "Pastę", lub kogo miano do tego przeznaczyć do ponownej próby. Bo może być tak, że dowódcy tych samych grup którzy już zdobywali wcześniej "Pastę" i zostali ponownie wyznaczeni do "powtórki" poprosili tego o kim wiedzieli, że ma broń pancerną. Może też być tak - że owych "ośmiu nielichych dowódców" to po prostu wszyscy ci którzy zostali wyznaczeni [lub mieli być wyznaczeni] do ewentualnego ataku w okolicach 7 sierpnia.

pozdr

[Albinos]

Jedyni oficerowie, którzy atakowali PASTę do tego czasu, i o których słyszałem/czytałem, to Bolesław Kontrym "Żmudzin", por. Władysław Darmosz "Kutno" i mjr Stefan Mich "Kmita". Później udział w walkach brali na pewno "Leliwa", "Jotes", "Chevrolet", "Kosa" i "Boruta", ale czy walczyli o PASTę przed 7 sierpnia, to nie mam zielonego pojęcia. Tak czy inaczej, interesuje mnie w tym wszystkim jedynie udział "Kmity".