Bezprym

[secesjonista]

Co o nim sądzicie? Ja mam o nim dość kontrowersyjne zdanie (przynajmniej jak dla mnie; zdanie niepoparte żadną opinią zawodowego historyka, jest to moja prywatna opinia).

Bezprym został niejako skrzywdzony przez ojca. Został oddalony do klasztoru

(...)

Problem w tym, że chyba tak naprawdę nic o tym oddaleniu pewnego nie wiemy?

Jak mniemam Tofik odnosił się relacji Piotra Damianiego, że w żywocie św. Romualda zapisano:

"Habebat autem equum satiseg regium, quem sibi Busclavi Sclavonici regis filius dederat, factus ab eomonachus".

A jeśli chodziło o Mieszka? Zwłaszcza, że wykształcenie tego ostatniego wskazywało by właśnie na klasztorną naukę.

Dodatkowo, Sławomir Syty podkreśla ("Mieszko II czy Bezprym mnichem u św. Romualda", w: "Nihil superfluum esse", red. J. Strzelczyk) że opis postaci z "Żywotu" dalece odbiega od tego znanego z "Roczników hildesheimskich", gdzie przedstawiony został jako okrutnik.

/szerzej: J. Dowiat "Kształcenie umysłowe synów książęcych i możnowładczych w Polsce i niektórych krajach sąsiednich w X-XII w.". w: "Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej", red T . Manteuffel/

Został bezdusznie pozbawiony tronu przez to że jego ojcu nie spodobała się jego matka (która była poganką nawiasem mówiąc

A co wiemy pewnego o tym "pogaństwie" matki Bezpryma?

Pod tym względem Bolesław był wybredny, poprzedniczkę też odprawił, choć była córką margrabiego Rikdagam z klanu tzw. komesów Harzu (Wettynów).

Czyli był jak wąż:przybył z Rusinami,przylizywał się cesarzowi,mordował Polaków,na pewno knuł coś z Ottonem,przewodził poganom...

Czy faktycznie można go umieścić na czele "reakcji pogańskiej"?

Wydaje się nieco dziwnym, że ów poganin, nie skorzystał z okazji i nie złupił skarbców katedry gnieźnieńskiej i poznańskiej?

A może nałożyły się na siebie dwa różne zdarzenia: walka polityczna (o sukcesję) i owa "reakcja"?

Nie ma dowodów, że Bezprym przybył z Rusinami, patrząc na zapiski w "Powieści minionych lat", to ich celem były jedynie Grody Czerwińskie. Gdyby mieli ułatwić Bezprymowi objęcie tronu czyż nie powinni ruszyć dalej? Czyż nie zastanawia fakt, że Nestor jakoś nie wspomina o wspólnej akcji z Bezprymem?

Nie należy we wszystkim wierzyć Wiponowi. Czy gdyby Konrad II sprzymierzył się z Bezprymem, to czy nie uwzględniłby jego losu w traktacie pokojowym?

Na marginesie Bezprym- to nie jest jego prawdziwe imię, zostało ono wymazane z kronik, a później w to miejsce wpisano Bezprym- to znaczy tyle co bez honoru, bez czci.

Tak się zastanawiam kto go wymazywał? Jakiś królewski wysłannik z Polski czy może robili to duchowni na polecenie Rzymu?

Etymologiczne objaśnienie o tyle ciekawe, co nietrafne. Nie ma pewności co do pochodzenia tego imienia, Stanisław Kętrzyński uważał ("Polska w X i XI w."), że nie jest ono słowiańskim, wedle węgierskich badaczy miało być odwrotnie i łączą to miano z węgierskim miastem Veszprim (Veszprém). W kronikarskich zapiskach Thietmara mamy formę "Besprim", "Roczniki hildesheimskie" podają "Bezbriem" i "Bezbrim". W języku czeskim znana jest forma imienia: "Bezperem" czy "Bezprim".

/szerzej: J. Hertel "Imiennictwo dynastii piastowskiej we wczesnym średniowieczu"; S. de Vajay "Grossfürst Geyza von Ungarn. Famillie und Verwandschaft", "Sudostforschungen", t. XXI, 1962/

Warte uwagi:

D. Borawska "Kryzys monarchii wczesnopiastowskiej w latach trzydziestych XI w.".

T . Grudziński "Kryzys polskiej monarchii wczesnofeudalnej w świetle ostatnich badań", "Zeszyty Naukowe UMK", 1966, z. 2.

[secesjonista]

Tytułem językowego uzupełnienia:

"Przyimki b(i)ez-, przez- łączą się jeszcze z formą przymiotnikową -przem, por. scs. prêmъ 'prosty', pol. uprzejmy o pierwotnym znaczeniu 'szczery, otwarty' BrEt, s 594. Najstarszy zapisy imienia B(i)zprzem pochodzą z X i XI wieku i dotyczą jednej osoby, syna Bolesława Chrobrego: Bezbriemo 1031 MPH II, s. 765, Bezbriem... interfectus est 1032 ibid. s. 766, Bolizlavus... habuit filium Besprim nomine XI Thiet, s. 225 (...)

Dalsze zapisy źródłowe podaje artykuł W. Santorius "Bezprym, Weszprem", "Onomastica" V, s. 366-372. Autorka wymienia kilka przypuszczalnych etymologii imienia, przyznając za Brücknerem pierwszeństwo lekcji Bezprzem".

/M. Malec "Staropolskie nazwy osobowe z negacją nie oraz z przyimkami b(i)ez, brzez, przez", "Polonica", R. I, 1975, s. 300/

O czci i honorze ani słowa, tym bardziej o wydrapywaniu...

[Jarpen Zigrin]

Bezprym. Okrutny i zapomniany pierwszy zdrajca Polski

 

Bezprym był pierworodnym synem Bolesława Chrobrego. Jednakże pierwszy król na swojego następcę wybrał Mieszka. Ten po objęciu rządów wygnał Bezpryma, który znalazł się na Rusi. Tam rozpoczął antypolskie działania zakończone sojuszem niemiecko-ruskim, który doprowadził do pierwszego rozbioru Polski, a Bezprymowi zapewnił miano narodowego zdrajcy.

 

https://historia.org.pl/2020/05/09/bezprym-okrutny-i-zapomniany-pierwszy-zdrajca-polski/

[secesjonista]

3 godziny temu, Jarpen Zigrin napisał:

Jednakże pierwszy król na swojego następcę wybrał Mieszka. Ten po objęciu rządów wygnał Bezpryma, który znalazł się na Rusi

 

A dlaczego wygnał?

[Jarpen Zigrin]

Sądzę, że powodem były kwestie roszczeń Bezpryma, albo lęk Mieszka II przed opozycją wewnętrzną. Chrobry byłby radykalniejszy zapewne...

[secesjonista]

W źródłach nie ma informacji o roszczeniach, a jeśli Mieszko II obawiał się opozycji to oznacza, że Bezprzem miał za sobą pewne siły wewnątrz kraju, co istotne dla rozważań o jego późniejszej zdradzie i o rozbiorze - jaką to narrację zaproponował w swym artykule Jarpen.

Kilka uwag co do samego artykułu jako takiego, ja wiem że ta postać nie ma innej biografii niż ta pióra Błażeja Śliwińskiego, to jednak nie zwalnia autora artykułu z przeczytania prac recenzyjnych i różnych artykułów dotyczących bezpośrednio tej postaci. Widać, że artykuł powstał głównie na podstawie Śliwińskiego, reszta to pewne syntezy. Przez co narracja jest jednostronna, a jak się zna recenzje tej biografii - momentami mocno bywa wątpliwa.

 

W artykule zabrakło wstępu, w którym by powiedziano jak niewiele jest źródeł o tej postaci, jak często jego osoba może być mylona z jego bratem (Ottonem), wskazaniem jak różni historycy rozwiązują ten galimatias obu postaci. A skoro opiera się on głównie na Śliwińskim to warto by było przywołać co on sam napisał:

"Przedstawiana biografia księcia Bezpryma jest więc tak naprawdę niczym innym jak prezentacją poglądów historiografii (...) jej wyobrażeń, jak mogło biec życie Bezpryma, a wszystko to jest projekcją wielu różnych punktów widzenia z „wmontowaną” w nie hipotetyczną rolą Bezpryma”.

/tegoż "Bezprym pierworodny syn pierwszego króla Polski (986-zima/wiosna 1032)", Kraków 2014, s. 32/

 

W skrócie...

w artykule, co do "wątku eremickiego" zabrakło głosu Pawła Stróżyka ("Śmierć eremitów w relacji Brunona z Kwerfurtu", "Roczniki Historyczne" 69, 2003), który jak się wydaje nieco na lepszej analizie źródeł rozpatrzył tę kwestię. Nie ma żadnego źródła mówiącego o tym by Bezprzem został ujęty w Czechach i tam wykastrowany, za to są takie źródła które mówią o ujęciu... Mieszka. Śliwińskiego narracja opiera się na stwierdzeniu, że Gall Anonim pomylił te dwie postacie, tylko nie objaśnia skąd tak wielka pomyłka. Sliwiński wybiera co chce (: co pasuje mu) z Żywotu pięciu braci, ale nie objaśnia czemu jedne relacje są dlań bardziej wiarygodne a inne ignoruje. A to istotne dla tego wątku, bo albo Bezprzem nagle zaznał chęci przystąpienia do zakonu (bardzo surowego), albo mógł być osobą odpowiedzialną za mord na członkach tej eremickiej wspólnoty w naszym kraju. Zatem: albo - albo...

 

Istnieją badacze kontestujący zawarte w tym artykule stwierdzenie o Bezprzyma udziale w "rozbiorze", czy zna Jarpen opinię w tej kwestii Edwarda Skibińskiego?  Warto, jeśli nawet jej nie przyjmować to ją chyba zrelacjonować. Bo w artykule to mamy taki dyskurs jednej osoby.

Nie ma żadnych wiarygodnych źródeł mówiących o Bezprzymie atakującym wraz z siłami z Rusi, nie ma żadnych źródeł wskazujących na to by nasz tytułowy bohater miał duże poparcie na Zachodzie. To nie zastanowiło Jarpena skąd tak łatwo przyszło mu sięgnięcie po władzę Mieszka?

To skąd: ów "rozbiór"?

 

c.d.n.