Polskie pieśni patriotyczne

[piterzx]

Witam,

Jakie znacie pieśni patriotyczne okresu zaborów?? Które z nich uważacie za najpiękniejsze? Jeśli możecie, podawajcie także ich tekst (bądź link do źródła), ponieważ nie wszystkie są znane wszystkim użytkownikom.

Oczywiście, podawajcie też te najbardziej znane (jak choćby "Boże, coś Polskę", czy "Witaj, majowa jutrzenko"), lecz przede wszystkim prosiłbym o te mniej znane i oczywiście Wasze ulubione.

Temat został przyklejony, jako ważny dla całego działu. Zachęcam wszystkich do pisania w nim, aby stworzyć na tym forum polski śpiewnik patriotyczny czasów niewoli.

Pozdrawiam

[Pancerny]

Cześć polskiej ziemi, cześć!

Muzyka Stefana Surzyńskiego

Słowa Feliksa Frankowskiego

Cześć polskiej ziemi, cześć!

Ojczyźnie naszej cześć!

Cześć polskiej ziemi, cześć!

Cześć Polsce, cześć!

Kto się jej synem zwie,

W kim polska dusza wre,

Niech stanie w grono te,

Pieśn chwały wznieść!

Odzyskać trzeba cześć,

Kościuszki szablę wznieść,

Odzyskać trzeba cześć

Na wrogów zgon.

Bracia, przysiężmy raz,

Że wolim zginąć wraz,

Niż znosić wpośród nas

Ten obcy tron.

[piterzx]

Witam,

Ja chciałbym przedstawić pieśń "Marsz strzelców", znaną też jako "Hej strzelcy wraz". Znane mi są dwie wersje tej pięknej pieśni, dlatego przedstawię obie. Autorem zarówno słów, jak i muzyki do pierwszej jest W.L. Anczyc, co do autorstwa drugiej nie mam pewności, choć może być również tego samego pana.

I wersja

Hej, strzelcy, wraz! nad nami Orzeł Biały,

A przed nami śmiertelny stoi wróg.

Wnet z naszych strzelb piorunne zagrzmią strzały,

A lotem kul kieruje Zbawca Bóg.

Więc gotuj broń i kulę bij głęboko,

O ojców grób bagnetu poostrz stal,

Na odgłos trąb twój sztuciec bierz na oko,

Hej baczność! cel! i w łeb lub serce pal!

Wzrósł liściem bór, więc górą wiara — strzelcy,

Masz w ręku broń, a w piersiach święty żar;

Hej Rusy tu, a nuże tu wisielcy!

Od naszych kul nie schroni kniaź ni car.

Raz przecie już zabrzmiały trąbek dźwięki,

Lśni polska broń, jak złotych kłosów łan,

Dziś spłacim łzy sióstr, matek i wdów jęki;

A kłuj, a rąb i w łeb lub serce pal!

Chcesz zdurzyć nas, oszukać chcesz nas czule,

Plujem ci w twarz za morze twoich łask!

Amnestią twą obwiniem nasze kule,

Odpowiedź da huk armat, kurków trzask.

Do Azji precz, potomku Dżyngis-chana,

Tam naród twój, tam ziemia carskich hal;

Nie dla ciebie ziemia krwią naszą tu zlana,

Hej baczność! cel! a w łeb lub serce pal!

Do Azji precz, tyranie! tam siej mordy,

Tam ziemia twa, tam panuj, tam twa śmierć.

Tu Polska jest, tu zginiesz i twe hordy

Lub naród w pień precz wytnij, wysiecz, zgnieć!

O Boże nasz! o Matko z Jasnej Góry!

Wysłuchaj nas, niech korna łza i żal

Przebłaga Cię, niewoli zerwij sznury!

Hej baczność! cel! i w łeb lub serce pal!

II wersja

Hej, strzelcy wraz, nad nami orzeł biały,

A przeciw nam śmiertelny stoi wróg.

Wnet z naszych strzelb piorunne zagrzmią strzały,

A lotem kul kieruje Zbawca Bóg!

ref:

Więc gotuj broń i kule bij głęboko,

O ojców grób bagnetu poostrz stal!

Na odgłos trąb twój sztuciec bierz na oko:

Hej baczność! Cel! I wroga w serce pal!

|: Hej trąb, hej trąb strzelecką trąbką w dal!

A kłuj, a rąb i wroga w serce pal! |

Graj trąbko, graj, jak grałaś przez wiek cały

Do marszu tym, co szli do Polski bram.

Słysz, bracie, słysz, mimnionych lat sygnały,

Sztafety znak z kolei dają nam.

ref:

Więc gotuj broń ...

Bagnetów szturm wolności zdobył szaniec,

Zwyciężył duch mężnością rąk i nóg.

Lecz biada, aby zwijać straż u granic,

Gdy na przedpolach czyha zdrajca wróg.

ref:

Więc gotuj broń ...

Bałtyku szum, że nasza sprawa święta

Od wieków huczy aż do Karpat wał!

Na bój zaprawia orzeł swe orlęta,

By porwać je na pierwszy odgłos dział!

ref:

Więc gotuj broń …

Pozdrawiam :arrow:

[Pancerny]

Pieśń została napisana w języku francuskim przez narodowego poetę Francji Jeana Françoisa Casimira Delavigne pod wpływem wydarzeń powstania listopadowego. Autorem najbardziej znanego polskiego przekładu był poeta i historyk Karol Sienkiewicz, brat dziadka Henryka Sienkiewicza . Muzykę skomponował Karol Kurpiński. Tekst został opublikowany w marcu 1831 roku w warszawskim czasopiśmie Polak Sumienny. Prapremiera pieśni miała miejsce 5 kwietnia 1831 roku w Teatrze Narodowym w wolnej od Rosjan Warszawie, orkiestrą dyrygował sam kompozytor. Pieśń od początku cieszyła się wielką popularnością. Upamiętnił ją Stanisław Wyspiański w dramacie Warszawianka. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku była jedną z kandydatek do miana hymnu państwowego. -Opis, wikipedia.

Warszawianka

1. Oto dziś dzień krwi i chwały,

Oby dniem wskrzeszenia był.

W gwiazdę Polski Orzeł Biały

Patrząc lot swój w niebo wzbił.

I nadzieją podniecanyWoła do nas z górnych stron:Powstań Polsko, skrusz kajdany,

Dziś twój triumf albo zgon!

Hej, kto Polak, na bagnety!

Żyj swobodo, Polsko żyj!

Takim hasłem cnej podniety

Trąbo nasza wrogom grzmij!

2. - Na koń! - woła kozak mściwy

Karcić bunty polskich rot,

Bez Bałkanów są ich niwy,

Wszystko jeden zmiecie lot!

Stój! Za Bałkan pierś ta stanie, -

Car wasz marzy płonny łup, -

z wrogów naszych nie zostanie

Na tej ziemi chyba trup!

Hej, kto Polak...

3. Droga Polsko! Dzieci twoje

Dziś szczęśliwszych doszły chwil,

Od tych sławnych, gdy ich boje

Wieńczył Kremlin, Tybr i Nil.

Lat dwadzieścia nasze męże

Los po obcych ziemiach siał, -

Dziś, o Matko, kto polęże,

Na twym łonie będzie spał.

[piterzx]

Witam,

Warszawianka

Odnośnie Warszawianki, to słyszałem dłuższą, bodajże dziewięciozwrotkową wersję... Dla chętnych trochę dłuższa znajduje się m.in. pod tym likiem => http://pl.wikipedia.org/wiki/Warszawianka_1831_roku

Ja natomiast chciałem przedstawić mało znaną w Kraju pieśń, która skądinąd jest hymnem miasta Ostrołęki. Szerzej o tej pieśni można przeczytać tutaj => http://www.eostroleka.pl/ostroleka.php

W zasadzie pieśń sama w sobie nie była śpiewana w okresie zaborów, to jednak swymi korzeniami sięga tego okresu...

"Hymn o gen. Józefie Bemie" lub "Leć pieśni nasza z kurpiowskiej niwy"

1. Leć pieśni nasza z kurpiowskiej niwy

ponad przestrzenią polskich wód.

I ogłoś braciom, że dziś szczęśliwy

kto z Ostrołęką cierpiał głód.

Ref: Bohater wolności poszedł w bitwy żar

z wiarą, że ulegnie mu przemocy car.

Nie ujrzał wolności, choć dał krew i znój,

bo był to dlań ostatni ostrołęcki bój.

2. Leć pieśni nasza, leć po eterze,

by się wolności ziścił cud.

A Tobie dzisiaj cześć bohaterze,

żeś Ostrołęki bronił wrót.

Ref: Bohater wolności poszedł w bitwy żar

z wiarą, że ulegnie mu przemocy car.

Nie ujrzał wolności, choć dał krew i znój,

bo był to dlań ostatni ostrołęcki bój.

Pozdrawiam

[Pancerny]

Rota, utwór poetycki Marii Konopnickiej, a także pieśń hymniczna. Pierwszy raz Rota została opublikowana w 1908 w czasopiśmie Przodownicy. Powstała pod wpływem oburzenia prześladowaniami polskości w zaborze pruskim (zob. germanizacja).

Wiersz składa się z czterech zwrotek, z czego trzy stanowią kanon jednej z polskich pieśni patriotycznych pod tym samym tytułem, do której muzykę napisał Feliks Nowowiejski. Pieśń została po raz pierwszy wykonana publicznie 15 lipca 1910 na uroczystości odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie zorganizowanej w rocznicę 500-lecia bitwy pod Grunwaldem."- opis- Wikipedia.

Rota

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród,

Nie damy pogrześć mowy!

Polski my naród, polski lud,

Królewski szczep Piastowy,

Nie damy, by nas gnębił wróg...

- Tak nam dopomóż Bóg! }bis

Do krwi ostatniej kropli z żył

Bronić będziemy Ducha,

Aż się rozpadnie w proch i pył

Krzyżacka zawierucha.

Twierdzą nam będzie każdy próg...

- Tak nam dopomóż Bóg! }bis

Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz

Ni dzieci nam germanił.

Orężny wstanie hufiec nasz,

Duch będzie nam hetmanił,

Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg...

- Tak nam dopomóż Bóg! }bis

Nie damy miana Polski zgnieść

Nie pójdziem żywo w trumnę.

Na Polski imię, na jej cześć

Podnosim czoła dumne,

Odzyska ziemię dziadów wnuk...

- Tak nam dopomóż Bóg! }bis

"Rota", słowa: Maria Konopnicka, muzyka Feliks Nowowiejski

[piterzx]

Pieśń ochotników 1801

Gdzież przyjemniej tracić chwile,

Jak w gronie własnych rodaków.

Z niemi żyć, umierać milej,

Wśród narodowych orszaków.

ref:

Dalej bracia, idźmy śmiało,

Na hasło Napoleona!

Czyje w polu legnie ciało,

Ten przeznaczeń swych dokona!

Wszak na sześć stóp więcej ziemi,

Człek po śmierci nie zajmuje.

Również ten umrze z drugiemi,

Komu świat trumnę zbuduje.

ref: Dalej bracia, idźmy śmiało...

Lepiej, gdy bracia garść piasku,

Na me oczy rzucać muszą.

Bez żadnego mnichów wrzasku,

Tylko westchną za mą duszę.

[Pancerny]

Sygnał

Pieśń z obozu Jeziorańskiego

1. W krwawym polu srebrne ptaszę,

Poszli w boje chłopcy nasze.

Hu, ha! Krew gra!

Duch gra! Hu, ha

Niechaj Polska zna,

Jakich synów ma.

2. Obok Orła znak Pogoni,

Poszli nasi w bój bez broni...

Hu, ha! Krew gra!

Duch gra! Hu,ha!

Matko-Polsko żyj!

Jezus, Maria, bij!

3. Naszym braciom dopomagaj,

Nieprzyjaciół naszych smagaj.

Hu, ha! Wiatr gra!

Krew gra! Wiatr gra!

Niechaj Polska zna,

Jakich synów ma!

Pierwsze dwie zwrotki są autorstwem Wincentego Pola.

[dzionga]

Mam pytanko. Białe róże to pieśń z czasu zaborów?

[Capricornus]

Że też jeszcze nikt tego tu nie umieścił „Boże, coś Polskę”, pieśń pretendująca do miana hymnu narodowego. Wyrosła z hymnu Alojzego Felińskiego na cześć cara Pieśń narodowa za pomyślność króla z 1816 roku. Do początkowych dwóch zwrotek dwie kolejne, zatytułowane Hymn do Boga o zachowanie wolności dodał Antoni Gorecki.

Słowa pieśni

Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki

Otaczał blaskiem potęgi i chwały,

Coś ją osłaniał tarczą swej opieki

Od nieszczęść, które pognębić ją miały.

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

Ty, któryś potem tknięty jej upadkiem

Wspierał walczących za najświętszą sprawę,

I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem

W nieszczęściach samych pomnażał jej sławę.

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

Wróć naszej Polsce świetność starożytną,

Użyźniaj pola, spustoszałe łany,

Niech szczęście, pokój, na zawsze zakwitną,

Przestań nas karać, Boże zagniewany.

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

Jedno Twe słowo, o wielki nasz Panie,

Zniszczyć i w prochy obrócić nas zdolne,

A gdy zasłużym na Twe ukaranie,

Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne!

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

Powstała z grobu na Twe władne słowo

Polska, wolności narodów chorąży,

Pierzchnęły straże, a ponad jej głową

Znowu swobodnie Orzeł Biały krąży!

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

[Pancerny]

Orlątko

Artur Oppman

O mamo, otrzyj oczy

Z uśmiechem do mnie mów,

Ta krew, co z piersi broczy —

Ta krew — to za nasz Lwów!...

Ja biłem się tak samo

Jak starsi — mamo, chwal!...

Tylko mi Ciebie, mamo,

Tylko mi Polski żal!...

Z prawdziwym karabinem

U pierwszych stałem czat...

O, nie płacz nad twym synem,

Co za Ojczyznę padł!...

Z krwawą na kurtce plamą

Odchodzę dumny w dal...

Tylko mi Ciebie, mamo,

Tylko mi Polski żal...

Mamo, czy jesteś ze mną?

Nie słyszę Twoich słów —

W oczach mi trochę ciemno...

Obroniliśmy Lwów!

Zostaniesz biedna sama...

Baczność! Za Lwów! Cel! Pal!

Tylko mi Ciebie, mamo,

Tylko mi Polski żal!...

Listopad 1918

[piterzx]

Mam pytanko. Białe róże to pieśń z czasu zaborów?

W pewnym sensie tak. Otóż pieśń ta, jakkolwiek najbardziej znana z czasów II wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, to jednak powstała ona podczas trwania I wojny światowej, w roku 1918, a zatem można ją traktować, jako pieśń z okresu zaborów, gdyż nie było jeszcze wtedy wolnego państwa polskiego. Początkowy tytuł brzmiał właśnie "Białe róże", zaś później zmieniono go na "Rozkwitały pąki białych róż" lub "Rozkwitają pąki białych róż", chociaż aktualnie funkcjonują wszystkie trzy.

Pierwsze zwrotki napisał Kazimierz Wroczyński (1883-1957) razem z Janem Emilem Lankau (1890-1972). Po nich zaś inni, przeważnie anonimowi autorzy dopisywali następne, których jednak do okresu zaborów zaliczyć już nie można. Pieśń śpiewana była na różne melodie, zaś pierwsza wersja najprawdopodobniej na starą melodię ludową. Kompozytorem melodii do najbardziej dzisiaj znanej wersji tejże pieśni był Mieczysław Kozar-Słobódzki.

Orlątko

Pancerny, jakoś ciężko jest mi zaliczyć tą pieśń do okresu zaborów, gdyż dotyczy ona walk o Lwów w 1918 (i wtedy też została napisana) i choć nie było wtedy jeszcze w pełni wykształconej II RP, to jednak był to okres kiedy się ona tworzyła. Chociaż pieśni nie usuwam, bo dotyczy jeszcze listopada roku 1918, ale wolałbym jednak by były tu zamieszczane mniej dyskusyjne pod względem periodyzacji pieśni.

Rajnold Suchodolski

Dalej bracia do bułata

Dalej, bracia, do bułata,

Wszak nam dzisiaj tylko żyć!

Pokażemy, ze Sarmata

Umie jeszcze wolnym być

Długo spała Polska święta,

Długo biały orzeł spał!

Lecz się ocknął — i spamiętał,

Że on kiedyś wolność miał.

Śmiałem skrzydłem on poleci

Przez szczęk szabel i kul grad.

Za nim, za nim polskie dzieci,

Tylko w zgodzie za nim w ślad!

Będziem rąbać, będziem siekać —

Jak nam miły Bóg i kraj!

Dalej, bracia, a nie zwlekać,

Z naszej Polski zrobim raj!

Już złodzieje i tyrany

Na piekielny poszli brzeg

I Moskalom zaprzedany

Ziemię gryzie zdrajca szpieg.

W szlachetnej młodzieży żyle

Staropolska płynie krew.

Ufność, bracia, w naszej sile,

A wolności wzrośnie krzew.

Wiwat Gwardia Narodowa,

Wojsko Polskie! Tobie cześć —

Bądź gotowa, bądź gotowa

Za Ojczyznę życie nieść!

Pozdrawiam

[Pancerny]

Z dymem pożarów

Kornel Ujejski

1.

Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej,

Do Ciebie, Panie, bije ten głos,

Skarga to straszna, jęk to ostatni,

Od takich modłów bieleje włos.

My już bez skargi nie znamy śpiewu,

Wieniec cierniowy wrósł w naszą skroń,

Wiecznie, jak pomnik Twojego gniewu,

Sterczy ku Tobie błagalna dłoń.

2.

Ileż to razy Tyś nas nie smagał

A my, nie zmyci ze świeżych ran,

Znowu wołamy: "On się przebłagał,

Bo On nasz Ojciec, bo On nasz Pan!"

I znów powstajem w ufności szczersi,

A za Twą wolą zgniata nas wróg,

I śmiech nam rzuca, jak głaz na piersi:

"A gdzież ten Ojciec, a gdzież ten Bóg?"

3.

I patrzym w niebo, czy z jego szczytu

Sto słońc nie spadnie wrogom na znak -

Cicho i cicho, pośród błękitu

Jak dawniej buja swobodny ptak.

Otwórz w zwątpienia strasznej rozterce,

Nim naszą wiarę ocucim znów,

Bluźnią Ci usta, choć płacze serce;

Sądź nas po sercu, nie według słów!

4.

O! Panie, Panie! ze zgrozą świata

Okropne dzieje przyniósł nam czas,

Syn zabił matkę, brat zabił brata,

Mnóstwo Kainów jest pośród nas.

Ależ, o Panie! oni niewinni,

Choć naszą przyszłość cofnęli wstecz,

Inni szatani byli tam czynni;

O! rękę karaj, nie ślepy miecz!

5.

Patrz! my w nieszczęściu zawsze jednacy,

Na Twoje łono, do Twoich gwiazd,

Modlitwą płyniem jak senni ptacy,

Co lecą spocząć wśród własnych gniazd.

Osłoń nas, osłoń ojcowską dłonią,

Daj nam widzenie przyszłych Twych łask,

Niech kwiat męczeństwa uśpi nas wonią,

Niech nas męczeństwa otoczy blask.

6.

I z archaniołem Twoim na czele

Pójdziemy potem na wielki bój,

I na drgającym szatana ciele

Zatkniemy sztandar zwycięski Twój!

Dla błędnych braci otworzym serca,

Winę ich zmyje wolności chrzest;

Wtenczas usłyszy podły bluźnierca

Naszą odpowiedź: "BÓG BYŁ I JEST!"

Pieśń znana również pod tytułem "Chorał". A tu można posłuchać jak to brzmi:

Z dymem pożarów

[piterzx]

Rajnold Suchodolski

Polonez Kościuszki

Patrz, Kościuszko, na nas z nieba,

Jak w krwi wrogów będziem brodzić,

Twego miecza nam potrzeba,

By ojczyznę oswobodzić.

Wolność droga w białej szacie

Złotym skrzydłem w górę leci,

Na jej czole, patrz pan bracie,

Jak swobody gwiazdka świeci.

ref: Oto jest wolności śpiew, śpiew, śpiew,

My za nią przelejem krew, krew, krew!

Kto powiedział, że Moskale

Są to bracia nas, Lechitów,

Temu pierwszy w łeb wypalę

Przed kościołem Karmelitów.

Kto nie uczuł w gnuśnym bycie

Naszych kajdan, praw zniewagi,

To jak zdrajcy wydrę życie

Na niemszczonych kościach Pragi.

ref: Oto jest wolności...

Z nasz duchem i orężem

Polak ziemię oswobodzi.

Zdrajca pierzchnie, my zwyciężym,

Bo wódz śmiały nam przewodzi.

Tylko razem, tylko w zgodzie,

A powstańcy zwartym szykiem,

Wszak Kościuszko przy narodzie!

Cały naród z Naczelnikiem!

ref: Oto jest wolności...

Temat zostaje przyklejony, jako ważny dla całego działu. Kontynuujmy zatem tworzenie polskiego śpiewnika patriotycznego czasów niewoli w jeszcze bardziej wyróżnionym temacie.

Pozdrawiam

[Pancerny]

Krakowiak Kościuszki

Władysław Anczyc

Bartoszu, Bartoszu!

Oj, nie traćwa nadziei,

Bóg pobłogosławi,

Ojczyznę nam zbawi.

Tam w górę, tam w górę,

Poglądaj do Boga,

Większa miłość Jego,

Niźli przemoc wroga

Kiliński był szewcem,

On podburzył Warszawę,

Wyprawił Moskalom

Weselisko krwawe.

Nauczył Kościuszko

Pod Racławicami

Jak siekierą, kosą

Rozprawiać z wrogami

Z maleńkiej iskierki

Oj, wielki ogień bywa,

Oj, pękną, choć twarde,

Przemocy ogniwa,

Oj, ostre, oj, ostre,

Ostre kosy nasze,

Wystarczą na krótkie

Moskiewskie pałasze.

Bóg nam dał, Bóg nam dał,

Oj, kraj wielki, bogaty,

W nim Głowackich wielu,

Brać ruskie armaty.

Wszystko wziął podły wróg

I wiarę nam kłóci,

Myśli, że nas duszą

Do siebie nawróci.