Piechota Wybraniecka

[Kadrinazi]

Oddziały piechoty łanowej nigdy nie mogły osiągnąć stanu etatowego, dlatego też często uzupełniano je zaciężnymi drabami. W historiografii często można natrafić na błędy, kiedy to do ogólnej liczby piechurów łanowych zaliczano też zaciężnych. Czasem też myli się piechotę polską (zaciężną) z wybrańcami.

Przepraszam że odgrzeję starą sprawę Viss, a czy to nie przypadkiem piechota wybraniecka była uzupełniana zaciężnymi? (np. podczas wyprawa Batorego). Co do piechoty łanowej - to zamiast niej niektore wojewodztwa czy ziemie wystawiały chorągiew piechoty zaciężnej (np w 1655 roku), ale nie spotkałem się z uzupełnianiem łanowej zaciężnikami. Może mogłbyś napisać coś więcej?

[Vissegerd]

Oooopsss... Stara sprawa, już nie pamiętam za dobrze, gdzie czytałem, ale zdaje się, że się walnąłem i masz rację, chodziło o wybrańców. Z tego co pamiętam to na pewno za Batorego uzupełniano stany drabami, zdaje się, że w wyprawie pskowskiej. Co do łanowej, to muszę pogrzebać, może faktycznie gdzieś coś znalazłem...

Pozdrawiam.

[Kadrinazi]

Słowko jeszcze o piechocie łanowej, bo to całkiem interesujący temat. W 1655 roku, w przededniu wojny ze Szwecją, wyprawy łanowe miały być wystawione tylko jako piechota (zakładano ok. 10 000 ludzi, w praktyce wystawiono znacznie mniej). Po pierwsze własnie tej formacji w armii koronnej brakowało, po drugie konne wyprawy łanowe zupełnie się nie sprawdzały w poprzednich kampaniach.

Najciekawiej zaprezentowali się łanowi z woj. sandomierskiego, wystawiając pułk piechoty, złożony z czterech chorągwi (rotmistrzowie - Andrzej Gnoiński, będący rownież pułkownikiem oddziału, Adam Pozowski, Walenty Skotnicki i Jerzy Janiszewski). Żołnierze mieli być jednakow ubrani w 'żupany błękitne w poł goleni, katanki czerwone, białym kirem podszyte z potrzebami błękitnymi', wyposażeni w szable, siekierki i muszkiety lontowe. Pułk miał nawet 4 działa, ktore ufundował właściciel odlewni Gibboni. Na pięciu żołnierzy miał przypadac jeden woz z zaopatrzeniem i dodatkowym ekwipunkiem.

Pułk miał niewielki sztab, zbliżony do regimentu piechoty cudzoziemskiej - pułkownik, kapitan, cyrulik i kapelan.

Każda choragiew miała w sztabie rotmistrza, porucznik, chorąży, 2 sierżantow, 2 kaprali.

[Tofik]

W wojsku litewskim (a tego było mniej od koronnego) sytuacja wybrańców była jeszcze gorsza, a ich liczba jeszcze mniejsza. Nie wiadomo ilu ich walczyło w 1617 r., są dwie opcje:

1. 300 - wg listów przypowiednich.

2. 420 - wg wykazów.

Ci wybrańcy stanowiący owe 420 ludzi, to chorągwie:

- niejakiego Wierzyńskiego (70 ludzi),

- Jana Ukolskiego (100 ludzi),

- Krzysztofa Czasławskiego (250 ludzi).

W maju 1621 r. ich liczba wynosi 417 ludzi, w sierpniu spada do 294, w listopadzie znów wzrasta do 338, ale w lutym 1622 r. wynosi wybrańcy liczą zaledwie 144 ludzi. W 1625 r. pojawia się 501 wybrańców.

Jak wspomniano, hetman Radziwiłł planował stworzyć z piechoty wybranieckiej oddziały inżynieryjne ("kopacze"), co było popierane przez króla Władysława IV.

Obecna była również kwestia dezercji w oddziałach wybranieckich np. chorągiew Oldakowskiego w maju 1621 r. liczy 100 ludzi, w sierpniu już tylko 31 (w listopadzie udaje się ją zwiększyć do 57 ludzi); chorągiew Czasławskiego liczy w maju 67 ludzi, natomiast w sierpniu tylko 13 (!). Swoje stany utrzymywały (a nawet zwiększały) chorągwie np. Jana Ukolskiego (od maja do października 1621 r. 150 ludzi, w listopadzie 160) i Waleriana Wojdata (od maja do października 1621 r. 100 ludzi, w listopadzie 121). O innych chorągwiach (np. Andrzeja Snarskiego, Andrzeja Skrobowicza) informacji brak (wiadomo tylko, że od lutego do kwietnia 1622 r. liczyły one odpowiednio 59 i 53 ludzi).

[secesjonista]

Wspominana przez przedmówców mała liczebność tejże formacji, niekoniecznie musi wiązać się z brakiem ochoty do zaciągu I czy w ogóle można o tym mówić w kontekście jasno określonego poboru liczbowego?

O ile konstytucja z marca 1578 r., jak i późniejsza rociągająca się już i na Litwę określała pobór żołnierza z miast, miasteczek i wsi.

Tymczasem uniwersały ograniczyły ten pobór jedynie do wsi.