Powstanie listopadowe i jego echa w literaturze obcojęzycznej

[secesjonista]

Powstanie listopadowe znalazło oczywiście odbicie w literaturze obcojęzycznej, głównie w poematach i wierszach. Fenomenem w tym zakresie stali się pisarze niemieccy, którzy stworzyli przeszło tysiąc różnorakich utworów poświęconych temu zrywowi bądź nim inspirowanych. Zjawisko na tyle oryginalne, że otrzymało swą własną nazwę - Polenlieder.

M. Cieśla-Korytowska w swej pracy zastanawia się; wedle mnie nieco na wyrost; czy czasami zmiana frazy w naszym hymnie z: "jeszcze nie umarła" na "jeszcze nie zginęła" może wiązać się z niemieckimi utworami, gdzie dla rymu na ogół pojawiało się właśnie zestawienie słów: "Polen" i "verloren", tak było np. w przypadku anonimowego utworu "Das Lied des wandernden Polen", gdzie podano uwagę by odgrywać ten utwór jak: "Marsch’s von Dombrowski", i pojawia się incipit w takim właśnie brzmieniu, podobnie jak w przypadku utworu Karla F. Kapfa "Lied, gewidmet den durch Sulz a. N.", gdzie zaznaczono by odgrywać na melodię: "Noch ist Polen nicht verloren".

/za: M. Cieśla-Korytowska "Raz tylko... Polenlieder", "Rocznik Komparatystyczny", 6, 2015/

 

A jak to wyglądało w literaturze innych krajów?

Ponoć Niemcy wystawili nawet wodewil poświęcony temu powstaniu, wie ktoś coś więcej o tym przedstawieniu?

[Bruno Wątpliwy]

Można wspomnieć chociażby niedoszłe echo - kapitana Nemo.

Cytuj

Ponoć Niemcy wystawili nawet wodewil poświęcony temu powstaniu, wie ktoś coś więcej o tym przedstawieniu?

Moje skojarzenia (zakładam, że chodzi - jak w tytule - o powstanie styczniowe, aczkolwiek dalej jest mowa raczej o listopadowym): 

 

1. Najbliższe - operetka "Polnische Hochzeit". Występuje w niej wątek polskiego bojownika o wolność (graf Boleslav Zagorsky) wracającego do domu po nieudanym powstaniu. Problem leży w tym, że to raczej powstanie listopadowe. Do tego, dzieło jest w języku niemieckim (1937 rok), ale trudno je uznać za niemieckie sensu stricte. Według hitlerowskich standardów roku 1937, autorzy aryjczykami nie byli (jeden z nich - Fritz Löhner-Beda zginął później w Auschwitz). Premiera poza III Rzeszą (w Szwajcarii).

Zob.:

https://www.chandos.net/chanimages/Booklets/CX5059.pdf

http://www.operetten-lexikon.info/?menu=167&lang=1

https://www.br-klassik.de/themen/oper/polnische-hochzeit-esay-100.html

 

2. Dalsze - na przełomie wieków XIX i XX powstały dwie niemieckie operetki (różnica między operetką i wodewilem jest dla mnie niezbyt jednoznaczna, w każdym razie, jedną z nich - tą z 1910 r. - niemieckojęzyczna Wikipedia zalicza wprost do Vaudeville-Posse). Bardzo w swoim czasie popularne, obie o takim samym tytule (skądinąd o wydźwięku pejoratywnym dla nas) - "Polnische Wirtschaft". W obydwu wątek polskiej walki o wolność raczej nie występuje (libretta przeglądnąłem bardzo pobieżnie). 

Pierwsza - z  1889 r. (lub 1890), ale jej akcja dzieje się w roku 1712.

Druga - z 1910 r. (libretto też przejrzałem tylko pobieżnie, trudno mi jednoznacznie datować, ale rzecz się dzieje w dobrach Groß-Karschau chyba we "współczesności" - tzn. około 1910 r., gdyż śpiewają m.in. o berlińskich autobusach). 

Zob.

H. Orłowski, Polnische Wirtschaft. Nowoczesny niemiecki dyskurs o Polsce, Olsztyn 1998, s. 33

https://www.loc.gov/item/2010667653/

http://www.musicaltheatreguide.com/composers/zumpe/hermann_%20zumpe.htm

http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/frontdoor/index/index/docId/22997

https://de.wikipedia.org/wiki/Polnische_Wirtschaft_(Operette)

Edytowane 9 Styczeń 2019 przez Bruno Wątpliwy

[secesjonista]

Faktycznie pomyłka w tytule, chodziło o listopadowe, poprawiłem.