Niemieckie ekshumacje w Katyniu, a zacieranie śladów zbrodni w obozach koncentracyjnych

[saturn]

Czy przeprowadzone w kwietniu 1943 roku ekshumacje w Katyniu z udziałem Niemców, Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, oraz delegacji polskiej, miały wpływ na rozpoczęcie na masową skalę, zacierania zbrodni w obozach koncentracyjnych? Od lata 1943 komendanci obozów wydają rozporządzenia dotyczące eliminowania ciał umarłych, poprzez użycie procesu spalania (piece,stosy,doły  etc), lub z użyciem wapna gaszonego/palonego. To właśnie Katyński dowody zbrodni, wystraszyły Niemców i zmusiły do zacierania własnych śladów mordu?

[Bruno Wątpliwy]

Same rozpoczęcie planowania akcji zacierania śladów (Sonderaktion 1005) było dużo wcześniejsze - datuje się je na styczeń 1942 roku. Rozpoczęcie tej akcji to też okres wcześniejszy, niż ujawnienie zbrodni katyńskiej. Powody, dla których szukano rozwiązań "problemu zwłok" były też zróżnicowane: od chęci zatarcia śladów (na etapie zwycięstw niemieckich - prawdopodobnie bardziej w trosce o dobre samopoczucie obecnych i przyszłych pokoleń niemieckiej rasy panów, niż o uniknięcie odpowiedzialności), przez dążenie do uniknięcia zagrożenia epidemiologicznego, po "troskę" o zagrożoną "przepustowość" machiny śmierci (vide przypadek praktycznego "zapchania" zwłokami Treblinki z czasów "rządów" Irmfrieda Eberla).

 

Natomiast, nie mam najmniejszych wątpliwości, że ujawnienie zbrodni katyńskiej, niewątpliwie ułatwione słabym ukryciem zwłok przez jej radzieckich sprawców (i propagandowe wykorzystanie tego mordu przez Niemców), w połączeniu z klęskami niemieckimi, szczególnie tymi na wschodzie (i perspektywą przejścia niemieckich "pól śmierci" w ręce radzieckie) - dało niemieckiemu kierownictwu, a w szczególności Himmlerowi dużo do myślenia. I na pewno zwiększyło determinację w dziele zacierania śladów. Stało się jasne, że druga strona może propagandowo wykorzystać zbrodnie niemieckie, utrudnią one potencjalne dogadanie się z aliantami zachodnimi, a w razie ostatecznej klęski - mogą stać się podstawą odpowiedzialności nazistowskiego kierownictwa. Ale - należy to także widzieć w ogólnym kontekście, który związany był z generalnymi niepowodzeniami niemieckimi na frontach tej wojny.

 

Reasumując: w mojej ocenie o ile sam pomysł i sama akcja zacierania śladów pojawiły się niezależnie od ujawnienia zbrodni katyńskiej, to bardzo prawdopodobne, że miał ten fakt (Katyń) pewien wpływ na zintensyfikowanie niemieckiej akcji zacierania śladów. A w szczególności - przyspieszenie i masowość operacji "wypalania" dawnych (1939-1942) miejsc pochówku ofiar zbrodni niemieckich. Oczywiście, sprawy Katynia jako motywu działań niemieckich nie można także nadmiernie przeceniać. Jest raczej oczywiste, iż miała ona wpływ, ale przecież podstawowe znaczenie miała ogólna zmiana sytuacji strategicznej Niemiec. Stało się jasne, że miejsca zbrodni mogą dostać się pod kontrolę aliantów (w szczególności - tego wschodniego). A fakt ten może ułatwić propagandę antyniemiecką, osłabić szanse na ewentualne negocjacje z niemieckimi nazistami, czy wreszcie - postawić na porządku dziennym sprawę osobistej odpowiedzialności za zbrodnię. Ergo - założyć należy, że intensyfikacja niszczenia śladów niemieckich zbrodni nastąpiłaby wraz z klęskami niemieckimi, niezależnie od ujawnienia (lub nie) zbrodni katyńskiej. Sprawa katyńska była - co dosyć prawdopodobne - dodatkowym katalizatorem tej operacji.

Edytowane 31 Grudzień 2018 przez Bruno Wątpliwy