Zadziwiające łacińskie nazwy zwierząt i roślin w systematyce naukowej

[secesjonista]

Człek jest objedzony po Świętach, i na spory historyczne czy polityczno-społeczne ochoty większej nie ma. To może coś lżejszego...

Oczywiście nazwy zwierząt i reprezentantów flory: lokalne i zwyczajowe są przeróżne. Tu raczej chciałbym się skupić na tych, które weszły do takiej czy innej naukowej taksonomii (C.J. Ray, Linneusz, A. Calespino i inni) a nieco nas zadziwiają. 

Większość nazw odnosi się do: wyglądu, wielkości, podobieństwa do innych gatunków, miejsca  występowania czy trybu (bądź miejsca/sposobu) żerowania. Są jednak i takie nazwy, które odnoszą się do mitologii czy ujawniają "mikrohistorie".

W starożytności sowę wiązano z Ateną, dziś pójdźka zwyczajna nosi nazwę Athene noctua (noctua to w łacinie sowa), przedstawiciele rodzaju Cyclops posiadają oczywiście jedno oko - naupliusowe, a pewne wężowidło (Gorgonocephalus caputmedusae) zawdzięcza swe miano wielu ramionom i skojarzeniem z mityczną Gorgoną - Meduzą.

Czemu zawdzięcza swą nazwę rohatyniec herkules (Dynastes hercules) nie trzeba przypominać, zważywszy że niektóre osobniki mogą osiągać nawet 16 cm długości swego ciała. Zmierzchnica trupiagłówka czyli Acherontia atropos wiadomo czemu zawdzięcza część swego nieco turpistycznego miana - od wizerunku na grzbiecie. Atoli skąd: "Acherontia"? Tu znów wracamy do greckiej mitologii, była to i rzeka w Hadesie i imię jednej z Mojr - tej która przecinała nić życia. 

Pośród kopalnych a latających gadów nawiązano i do Ikara -  Icarosaurus i do jego ojca - Daedalosaurus, pośród znacznie mniejszych przedstawicieli świata zwierzęcego: motylów z modraszków i oczennic - mamy tu i: Polyommatus daphnis i Plebejus idas czy Coenonympha oedippus: czyli syna posłańca Hermesa, członka wyprawy Argonautów i oczywiście Edypa.

Ślimak z rodziny porcelankowatych Cypraea argus nie przypomina swą posturą mitycznego olbrzyma, ale wiele plamek na jego skorupie przypomniały komuś wielooką postać mityczną.

 

Są jednak i nazwy, które więcej nam mówią nie o opisywanych zwierzętach czy roślinach, a o ludziach którzy to czynili, a ściślej: o ich metodach pracy. Na Nowej Gwinei żył sobie ptak, nazwany z czasem cudowronką. Nazwa jak nazwa, a sugeruje, że Europejczykom kojarzył się ów ptak z wroną ale był ładniejszy, atoli w nazwie łacińskiej (systemowej) mamy już: Paradisaea apoda. Czyli: beznoga. Czy ptak ów miał szczególnie małe nogi a może ich w ogóle nie posiadał (apodia to: beznogi)? Oczywiście posiadał, uznano, że ów gatunek całe swe życie spędzał w locie zatem nie wykształcił nóg. Błąd wziął się z tego, że ci co nadawali nazwę opierali się na spreparowanych okazach tych ptaków, w których preparatorzy usunęli nogi.

Podobny błąd; rzekłbym - metody; dotyczy rzekotki australijskiej (zwanej też rzekotką White'a). Nadano jej łacińską nazwę Litoria caerulea, a w opisach wskazywano na zieloną barwę, która miała ją maskować wśród listowia. No ale zatem skąd: "caerulea", co bierze się od błękitu? Jak zielona rzekotka stała się błękitną?

Znów błąd na linii: żyjące zwierzę a te spreparowane, nazwę nadano po zbadaniu osobników zakonserwowanych w alkoholu, gdzie te preparaty rzeczywiście miały taki odcień tej barwy. Co ciekawe ta żaba posiada w naturze nie pigment zielony a... żółty, i dopiero ten w reakcji na środowisko (za sprawą zjawisk fizycznych) daje zieleń.

 

Zwierzęce nazewnictwo a historia pieniądza? A czemu nie, pewien ślimak swą nazwę zawdzięcza, że jego muszla stała się swego czasu (w Chinach, Azji i później Afryce) popularnym środkiem płatniczym. A chodzi oczywiście o Cypraea moneta., które to płacidło ma swe miejsce na naszym forum, można zajrzeć do tematów: "Koraliki, paciorki, perkal..." czy "Afryka w oczach Europy".

 

Kiedy chodzi o węże jadowite to raczej nie kojarzymy ich ze strefą arktyczną, a tu mamy: Acanthophis antarcticus. Oczywiście zdradnica śmiercionośna żyje w Australii i na części wysp opodal Archipelagu Malajskiego, skąd zatem to: "antarcticus"? Ponoć to ma wskazywać na półkulę południową, mnie by jednak zmyliła ta systematyczna nazwa.

 

Ma ktoś propozycję dlaczego popularne w akwariach brzanki, czyli: Barbus viviparus (viviparus — żyworodna) zostały tak nazwane, skoro składają ikrę?

I dlaczego przybyszka amerykańska (Periplaneta americana) nie jest raczej amerykańska?

 

    

 

 

 

 

[Bruno Wątpliwy]

Interesujący link:

http://forum.przyroda.org/topics8/najciekawsze-nazwy-lacinskie-vt273.htm

 

Stamtąd zaczerpnięte (z naukowym komentarzem Bruno W. i odnośnikami do haseł Wikipedii):

Najbardziej urocza:  Rhyacophila tralala

Najbardziej męski: Falco longipennis

Najmniej rozgarnięty: Pentodon idiota

Najbardziej sceptyczny: Aha ha

Najbardziej detektywistyczny: Arthurdactylus conandoylei

Najbardziej ogólnie porąbany: Anophthalmus hitleri

[secesjonista]

Chrząszcze z rodziny Carabidae też mają zadziwiające nazwy, jest Agra cadabra i Agra absurdis. A australijski pasożyt z rodziny Encyrtidae, swą mało wdzięczną rolę rekompensuje nazwą: Mozartella beethoveni.