Rok 1901 i pierwszy szerszy kontakt ze sztuką japońską - "Nie dla bydła"

[secesjonista]

Polacy oczywiście ze sztuką japońską mieli kontakty z japońską sztuką już wcześniej, ale nie był to kontakt o jakimś szerszym społecznym zasięgu. Feliks Jasieński był kolekcjonerem dzieł sztuki a z racji swych estetycznych wyborów starał się propagować sztukę japońską, stąd: "Feliks Manggha Jasieński". W 1901 r. wydał zbiór swych esejów o sztuce "Manggha. Promenades à travers le monde, l’art et les idées", w znacznym stopniu poświęcony japońskiej sztuce. W tymże roku w Zachęcie wystawił część drzeworytów japońskich, jakie znajdowały się w jego prywatnej kolekcji (a miał ich posiadać ok. 4500 sztuk).

Reakcja publiki warszawskiej była mocno zaskakująca, odwiedzający wystawę niszczyła wystawione drzeworyty, dopisywała obraźliwe komentarze czy przekręcała nazwiska pod poszczególnymi eksponatami. W efekcie Jasieński porozwieszał na swej wystawie karteczki z tekstem: "Nie tylko dla bydła".

Skąd taka reakcja warszawskiego (polskiego?) społeczeństwa?

Dodajmy, że nie chodziło o japońskie erotyki.

[Bruno Wątpliwy]

To ciekawe, bo na Zachodzie przecież jeszcze trwa okres fascynacji japońskim drzeworytnictwem. Wygląda, że do Warszawy ta moda (trwająca już przecież od dziesięcioleci) jeszcze na dobre nie dotarła.

Poglądy polityczne jako przesłankę reakcji warszawskiej publiczności - raczej można wykluczyć. Prędzej był to pewnie przejaw filisterstwa publiczności, a przynajmniej jej części. Szacowna, narodowa instytucja, w - nowym - szacownym gmachu, pokazuje nie wiadomo co. Jakieś dziwaczne bohomazy i dłubaniny ze skrzynek do transportu herbaty.

 

Przy okazji jeszcze jeden paradoks:

"W dziedzinie drzeworytu nastąpił zmierzch pięknej tradycji ukiyoe. W tym samym czasie, kiedy Europa odkryła ukiyoe i zachwycała się tym gatunkiem, japońscy artyści drzeworytnicy cierpieli niedostatek, ponieważ ich rodzimi odbiorcy zapatrzeni w Zachód uważali ich sztukę za wulgarną i bezwartościową. Dzięki temu zagraniczni kolekcjonerzy mogli kupować za bezcen wspaniałe drzeworyty najwybitniejszych nawet mistrzów. Data śmierci Hiroshige (1858 r.) uznana jest za koniec epoki ukiyoe, chociaż jest to, oczywiście, podejście formalistyczne. Po Hiroshige działali ciągle inni artyści - drzeworytnicy i dopiero w następnym pokoleniu można mówić o wymieraniu tradycji ukiyoe". Cytowane za: J. Tubielewicz, Historia Japonii, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984, s. 393.

 

Czyli - Zachód się tradycyjną kulturą Japonii fascynował (wzmianka o tej fascynacji pojawia się nawet mimochodem w "Trzech panach w łódce"), my jeszcze nie dojrzeliśmy do powszechnej fascynacji, a Japończycy fascynację (przynajmniej drzeworytem i przynajmniej przejściowo) - zarzucili.